«Қазақ тілі тарихы» Ғылыми-зерттеу сериясы


Ерекшеліктері: фонетикасы бойынша



бет45/53
Дата31.12.2021
өлшемі168,18 Kb.
#22129
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   53
Ерекшеліктері: фонетикасы бойынша – 8 дауысты (а, е, ы, и, о, ө, у, ү);

қысқа және екінші дәрежелі (краткие и вторичные) созылыңқы дауыстылар;



ч, ш дыбыстарының сақталуы (үч «үш», беш «бес», ешик «есік», ешек «есек», мышык «мысық»);

сөз басындағы (инициалды) дж (джок «жоқ»), ол интервокалды позицияда й –ге айналады (баласы йок «баласы жоқ»);

дауыстылардың дәйекті жуан/жіңішкелік (буын) және ерін үндестігі: күндө «күнде», оқуптурмун «оқыдым/оқығанмын»;

Морфологиясында – жинақтық сан есімдердің ассимилятивті формалары бирөө «біреу», экөө «екеу»;

жуықтық сан есімдер ‑дай, ‑ча, ‑даған, ‑лар аффикстері арқылы жасалады (отуздай «отыздай»), жүзче «жүз шақты», ондоғон жылдар «ондаған жылдар/ он жылға жуық / он жылдай», саат ондөрдө «сағат ондарда»);

«сол/анау» сілтеу есімдігі ал / формасында, ал диалектілік нұсқасы ол түрінде (аға/оғо (оғо) «ему, тому») жұмсалады;

«не» есімдігі параллель үш формада кездеседі: этне / немне / не; белгісіздік есімдіктері екі тәсілмен жасалады: кимдир / алда ким «әлдекім»;

етістіктің 2 ж. көпше түрінің параллель формалары: ‑сыз(дар) / ‑сынъар; ‑нъыздар / ‑нъар;

қалау райдың аналитикалық формасы (айтқым келет «айтқым келеді»);

есімшенің ‑(уу)чу тұлғасының өнімді қолданылуы: ойғо алчу иш «ойға алатын/алынушы іс»;

мақсаттық көсемше тұлғасы ‑ғаны / диал. ‑ғали: оқуғаны келдим «оқығалы келдім»;

-а / ‑е / ‑й, ‑п көсемшелерінің және олардың негізінде жасалған перифрастикалық аналитикалық етістікті тіркестердің актив қолданысы: келбей қой «келмей қой / келме», қарап қой «қарап қой / қара»;



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   53




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет