Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының cараптау комиссиясы мақұлдаған

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ƏДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. Абдуллаһ Əмин Чимен. Ничин хелак олдулар? Стамбул. 2008.
2. Али Химмет Берки, Осман Кескиоғлу, Хатамул əнбия хазрети Мухаммед ве хаяты. Диянет
ишлери башканлығы. Анкара. 1993.
3. Алуси, Рухул-мəани фи тафсирил-Құранил-азим уəс-сағбул-мəсани, Дару ихиятурасил-
Араби, Бəйрут.
4. Ахмəд Бəһжəт. Əнбияуллаһ. Мысыр. 1999.
5. Афиф Абдулфаттах Таббара. Куранда пейгамберлер ве пейгамберимиз. Ауд: Али Риза, Яхья
Алкын, Гонжа баспасы, Стамбул.
6. Əбус-Сууд, Иршадил Ақлис-сəлим ила мəзаиəл-Қуранил-кəрим. Бейрут. VІІІ/33
7. Əбу Дəуіт Сулəймəн ибн Əшаси əс-Сижистани, əс-Сүнəн, І-ІV том, Бəйрут, м-сіз.
8. Əбсаттар қажы Дербісəлі, Əз пайғамбар Мұхаммед (с.а.у.), «Көкжиек-Б» баспасы, 2008
9. Бүнямин Атеш, Пейгамберлер тарихы, Йени Асия баспасы, Стамбул, 1987.
10. Бухари Мұхаммад ибн Исмаил, əл-Жамиус-сахих, І-VІІІ том, Станбул, 1315.
11. Д.Өмірзаққызы, Адамзаттың асыл тəжі Мұхаммед (с.а.у.) пайғамбардың өмірі, Алтын
қалам баспасы. Алматы, 2003ж. 2 т.
12. Замахшари, əл-Кəшшаф əн хақайки ғауамизит-тəнзил. Каир. 1987.
13. Имам Нəуауи. Риязус-салихиин аудармасы. Стамбул. 1-том.
14. Ибн Кəсир, Тəфсирул-Құранил-азим, 1-4. Дарул-фикр баспасы, Бейрут, 1401 (һ).
15. Ибн Сағыд, əт-Табақатул-кубра, 1-8т. Дарус-садр баспасы, Бейрут.
16. Ислам ансиклопедиси, Түркие диянет вакфы баспасы, Стамбул. 1984.
17. «Иман» діни-танымдық журналы. №4. (69) 2010ж.
18. Решит. Хайламаз. Гөнүл тахтымызын ешсиз султаны Ефендимиз. 2 т. Ышык баспасы. 2007.
Стамбул.
19. Сағлаби, Əбу Исхақ Ахмад ибн Мұхаммед ибн Ибраһим əн-Нисабури. Қысасул Əнбия.
Бейрут.
20. Сəйд Қутуб, Фи зилалил-Қуран, Бейрут, 1971.
21. Қуртуби, əл-Жамиу ли-ахкамил-Құран, Даруш-шағба баспасы, Каир, 1372 (һ)
22. Қ.Жолдыбайұлы. Күдікпен күрес. Алматы. 2006.
23. Лутфи Казанжы, Пейгамберлер халкасы, Фезагазетежилик баспасы, Стамбул, 1997.
24. Мұхитдин Акгүл, 99 соруда Ефендимиз, Измир, 2008.
25. Мухаммəд Али əс-Сабуни. əн-Нубууə уəл-əнбия. Бəйрут. 1989.
26. Мухаммəд Али əс-Сабуни. Сафуатут-тəфəсир. Стамбул.
27. Мунауи, Фəйзул-Қадир, əл-Мəктəбəтул-тижариятил-кубра, Мысыр, 1356 (һ).
28. Мұхаммед Хамидуллаһ. Ислам тарихы (ауд: Ахмед Ағыракча). Стамбул. 1988.
29. Невзат Саваш. Инсанлык семасынын айлары-гүнешлері пейгамберлер. Измир. 2004.
30. Фахруддин əр-Рази. Тəфсирул-кəбир. Мысыр. 1938.
31. Ф.Гүлен, Ғаламның рақым нұры – Мұхаммед пайғамбар (с.а.с.) (ауд: Ахмет Əшен),
Көкжиек баспасы. Алматы. 2007.
32. Хусəйн Жисри. Рисалəи-Хамидия. Стамбул. 1973.
33. Уəһбатуз-Зухайли, əт-Тафсирул-мунир. Дəрул-фикр баспасы, Димашқ, 2003 ж.
34. Табари, Тарихул-үмəм уəл-мүлук, 1-5. Дарул-кутубил-илмия баспасы, Бейрут, 1407 (һ).

35. Тирмизи Əбу Муса Мұхаммад ибн Сəурə, əл-Жамиус-Сахих, I-V том, Каир, 1935-1975.
36. Языр, Мұхаммед Хамди. Хақ дини Куран дилі, Матбаа-и-Əбуз-зия, Стамбул, 1935.
[
1
]Мухаммəд Али əс-Сабуни. əн-Нубууə уəл-əнбия. Бəйрут. 1989. 155-бет; Ахмəд Бəһжəт. Əнбияуллаһ. Мысыр. 1999. 19-бет
[
2
] «Зариат» сүресі, 56
[
3
] Ибн Кəсир, Тəфсир, 1. 70
[
4
] «Бақара» сүресі, 30.
[
5
] Фахруддин əр-Рази. Тəфсирул-кəбир. Бəйрут. 1990. 2-том. 150-бет
[
6
] «Бақара» сүресі, 30
[
7
] Фахруддин əр-Рази. Тəфсирул-кəбир. 2-том. 192-195 беттер
[
8
] «Фатыр» сүресі, 11, Қосымша қараңыз: «Рұм» сүресі, 20, «Əли Имран» сүресі, 59, «Кəһф» сүресі, 37, «Хаж» сүресі, 5.
[
9
] Қараңыз: «Сад» сүресі, 75
[
10
] «Əли Имран» сүресі, 59
[
11
] «Муминун» сүресі, 12-14-аят
[
12
] Бухари, Бəдул-халқ, 6; Əнбия, 1; Қадар, 1; Муслим, Қадар, 1; Əбу Дəуіт, Сүннет, 17
[
13
] «Бақара», сүресі, 30-32
[
14
] «Бақара» сүресі, 33
[
15
] Хусəйн Жисри. Рисалəи-Хамидия. Стамбул. 1973. 591-бет; Мухаммəд Али əс-Сабуни. Сафуатут-тəфəсир. 49-бет
[
16
] əн-Нубуə əл-Əнбия. Мухаммəд Али əс-Сабуни. Димашқ. 1985. 127-бет; Афиф Абдулфаттах Таббара. Маал-əнбия фил-
Қуран. 32-бет; Мухаммəд Али əс-Сабуни. Сафуатут-тəфəсир. Стамбул. 52-бет; Фахруддин əр-Рази. Тəфсирул-кəбир. 2-том.
197-бет
[
17
] «Бақара» сүресі, 34
[
18
] Елмалылы Хамди Языр. Хақ Діні Қуран Дилі. 273-бет
[
19
] «Сад» сүресі, 75-76
[
20
] «Ағраф» сүресі, 12; «Исра» сүресі, 61
[
21
] Елмалылы, ІІІ, 2129
[
22
] «Хижр» сүресі, 27
[
23
] Елмалылы. 3/2131-бет
[
24
] Фахруддин əр-Рази. Тəфсирул-кəбир. 2-том. 201-бет
[
25
] «Əли Имран» сүресі, 27.
[
26
] Елмалылы, 3/2132-бет
[
27
] Қ.Жолдыбайұлы. Күдікпен күрес. Алматы. 2006, 62-бет.
[
28
] «Ағраф» сүресі, 13.
[
29
] «Ағраф» сүресі, 14.
[
30
] «Ағраф» сүресі, 15
[
31
] «Ағраф» сүресі, 12-17 аяттар.
[
32
] Елмалылы, 4/22.
[
33
] «Ағраф» сүресі, 189.
[
34
] «Ниса» сүресі, 1.
[
35
] Фахраддин Рази, ат-Тафсирул-кабир, Мысыр. 1938. 9т.160б.
[
36
] Ибн Касир, Тафсирул-Қуранил азим. I/112; Табари тарихы. I/52
[
37
] Бухари. Əнбия. 1, Никаһ. 80; Ибн Мажə. Тахарат. 77, Ахмед ибн Ханбал, 5/8
[
38
] Мүслим. Рида. 64; Нəсаи. Никаһ. 15
[
39
] «Зүмəр» сүресі, 6
[
40
] «Рұм» сүресі, 21
[
41
] «Бақара» сүресі, 35
[
42
] «Таһа» сүресі, 117-119
[
43
] «Бақара» сүресі, 35
[
44
] Елмалылы, ІІІ/2139
[
45
] «Таһа» сүресі, 120
[
46
] «Ағраф» сүресі, 14
[
47
] Елмалылы, I/323-324
[
48
] Сəйд Қутуб, Фи Зилалил-Қуран, Х/84
[
49
] «Ағраф» сүресі, 22
[
50
] «Ағраф» сүресі, 23
[
51
] «Бақара» сүресі, 37
[
52
] Елмалылы, 4/25-26
[
53
] Бүнямин Атеш, Пейгамберлер тарихы. 108-бет
[
54
] «Бақара» сүресі, 36; «Ағраф» сүресі, 24

[
55
] «Таһа» сүресі, 123
[
56
] «Əнғам» сүресі, 164
[
57
] «Таһа» сүресі, 121-122
[
58
] Мунауи, Фəйзул-Қадир, 4/34
[
59
] «Ағраф» сүресі, 27
[
60
] Муслим, 17/2042
[
61
] Б.Атеш, Пейгамберлер тарихы. 110-111 беттер
[
62
] «Таһа» сүресі, 117
[
63
] Табари тарихы. 1-том 84-бет; Ибн Сағыд, Табақат, 1-том. 38-39 беттер
[
64
] Абдуррахман Хубнакал Майдани, əл-Ақидатул Исламия уа Усусуһа, II/260
[
65
] Ибн Табақат, I/28-29; Ахмед ибн Ханбал, Мүснəд, 1/299
[
66
] «Маида» сүресі, 27
[
67
] «Маида» сүресі, 28-29
[
68
] «Маида» сүресі, 32
[
69
] «Маида» сүресі, 31
[
70
] Б.Атеш, Пейгамберлер тарихы. 119-бет
[
71
] «Əли Имран» сүресі, 96
[
72
] Бухари, 6/362; Қуртуби, тəпсірі, ХХ/45
[
73
] Казанжы, 74-бет
[
74
] Бухари. Əнбия 1; Муслим. Жаннат. 28/2841
[
75
] «Əли Имран» сүресі, 33
[
76
] Ислам ансиклопедиси, Хауа бабы.
[
77
] «Əнбия» сүресі, 85-86
[
78
] «Əнғам» сүресі, 112
[
79
] «Мəриям» сүресі, 56-57
[
80
] Алуси. Рухул-Мəани. 16/105
[
81
]Рази. Тəфсирул-кəбир. 21/233
[
82
] «Мəриям» сүресі, 57
[
83
] «Инширах» сүресі, 4
[
84
] Бухари. Салəт. 1
[
85
] Б.Атеш, Пейгамберлер тарихы. 135; Сабуни. Нубууə. 108-бет; А.Бəһжəт. Əнбияуллаһ. 59-62 беттер
[
86
] Невзат Саваш. Инсанлык семасынын айлары-гүнешлері пейгамберлер. Измир. 2004. 23-бет; Сабуни. Нубууə. 111-бет
[
87
] «Һұд» сүресі, 25
[
88
] «Нұх» сүресі, 8-9
[
89
] «Нұх» сүресі, 7
[
90
] «Қамар» сүресі, 9 «Қамар» сүресі, 9
[
91
] «Нұх» сүресі, 9
[
92
] «Шұғара» сүресі, 109
[
93
] «Шұғара» сүресі, 111
[
94
] «Шұғара» сүресі, 12-14
[
95
] «Ибраһим» сүресі, 12
[
96
] «Нұх» сүресі, 10
[
97
] «Зүмəр» сүресі, 53
[
98
] «Нұх» сүресі, 11-12
[
99
] «Мүлк» сүресі, 30
[
100
] «Нұх» сүресі, 13-14
[
101
] «Нұх» сүресі, 14-15
[
102
] «Рұм» сүресі, 50
[
103
] «Муминун» сүресі, 115
[
104
] «Нұх» сүресі, 19
[
105
] Сайд Қутуб. Фи Зилалил-Қуран, «Нұх» сүресінің тəфсирі; Сабуни. əн-Нубууə. 117-бет
[
106
] «Һұд» сүресі, 32
[
107
] «Һұд» сүресі, 33-34
[
108
] «Қамар» сүресі, 10
[
109
] «Нұх» сүресі, 21
[
110
] «Нұх» сүресі, 24
[
111
] «Нұх» сүресі, 27
[
112
] «Нұх» сүресі, 28
[
113
] «Һұд» сүресі, 36
[
114
] «Шұғара» сүресі, 117-118

[
115
] «Һұд» сүресі, 37
[
116
] А.Л.Казанжы, Пейгамберлер тарихы, 1-том, 102-бет; Сабуни. əн-Нубууə. 196-бет
[
117
] «Һұд» сүресі, 38-39
[
118
] Б.Атеш, Пейгамберлер тарихы. 149-бет
[
119
] «Һұд» сүресі, 40-41
[
120
] Имам Нəуауи. Риязус-салихиин аудармасы. Стамбул. 1-том. 250-бет
[
121
] «Əнкабут», 29/4
[
122
] Ибн Кəсир. Тəфсир. ІІ/448; Əбус-Сууд, Иршадул Ақлис-сəлим ила мəзаиəл-Қуранил-кəрим. Бейрут. VІІІ/33
[
123
] «Һұд» сүресі, 42
[
124
] «Һұд» сүресі, 45
[
125
] «Һұд» сүресі, 46
[
126
] «Тахрим» сүресі, 10
[
127
] Жоғарыда хазірет Нұх ұлының иманға келмей өлгенін көре тұра, Аллаһ тағалаға не үшін жалбарынды?
Бірінші: Нұх пайғамбар өз əулетінің түгелдей құтқарылатыны туралы Аллаһ тағаладан уəде алған болатын. Ал пайғамбардың
əулеті тек оған иман келтіргендерден ғана болмақ. Ендеше, хазірет Нұх Кенанды сол кезге дейін мұсылман деп ойлап келген.
Бірақ баласы сырттай мұсылман болып көрінгенімен, іштей кəпір болатын. Яғни мұнафық еді. Міне, ол осының сырын білгісі
келіп, Аллаһ тағалаға жалбарынды.
Екінші: ол «əулет» дегенде өзінің əулеті, ұрпағы түгелдей құтқарылады деп ойлады.
Үшінші: шамасы, ол баласының көз алдында ажалмен арпалысқанын көргенде, сол сəтте əкелік мейірімі оянып, бірден Хақ
тағалаға «баламды құтқара гөр!» деп жалбарынса керек (Дұрысын Аллаһ біледі).
Бұл ескертуден кейін барып Нұх (а.с.) «əулетіңді құтқарамын» деген илаһи уəденің түпкі астарын аңғарды. Сол замат:
«Раббым! Расында, білмегенімді Сенен тілеуден сақтай гөр! Егер мені жарылқап, рақым етпесең, зиянға ұшырағандардың бірі
боламын» , – деп кешірім тіледі. Осылайша ол дер кезінде өз қателігін түсініп, кешірім сұрап, Хақ тағаланың рақымына
бөленді.
[
128
] «Һуд» сүресі, 44
[
129
] «Һуд» сүресі, 44; Бұл таудың қай тау екені əлі күнге дейін бізге беймəлім. «Жуди» сөзін кейбір адамдар «тау» дегенге
саяды десе? енді бірі ол араб тілінде «биіктік, асқақтық» деген мəнді береді деп айтады. Зер сала қарасаңыз, жер бетінде
көптеген халықтар Нұхтың кемесін іздеу үстінде. Еуропа, Азияның зерттеуші ғалымдары тауларды зерттеп, сол кеме туралы
жорамалдар жасап жатады. Тіпті көптеген елдің өз «Жуди» тауы бар. Армяндар Арарат деген тауында тоқтаған деген
болжам айтады. Мысалы, қазақ халқының өзі Қазығұрт тауын Нұх тауы деп «Қазығұрттың басында кеме қалған» деп ата-
бабасынан қалған сөзді айтады. Түркияның Ван көлінің оңтүстігінде «Жуди» деген тау бар. Осыларға қарап екі нəрсені
түйіндемекпіз. Əуелгісі, жер беті халықтарының басым көпшілігі өздерінің Нұх пен оның үмбетінен тарайтындығын білетіндігі.
Соңғысы, жер беті халқының сол кемені іздеудегі, өз жеріндегі тұрған тауын «Нұх тауы» деп атаудағы мақсаты – олардың ар-
ожданы мен рухы солардың «амандық, бейбітшілік, берекет» аясында өмір сүрген шағын аңсайтындай болып көрінеді. Яғни,
бəріміз бір кездері бір ел болып бақытты өмір сүрген едік. Енді бүгін бір-бірімізбен қырық пышақ болатындай басымызға не
күн туды?! Кешегі бірлігіміз қайда дейтіндей. Айтқандай-ақ, Нұхтың кемесі «таухидтың», бірліктің рəмізі еді. Сол кемемен
бірге жер бетіне толықтай Аллаһ тағаланың таухид сенімі қонған еді. Сондықтан əр ел өз тауының бірінің шыңын Нұх
кемесінің қонған жері деп бірлік символына айналдырса керек. Бəлкім, атам қазақ та соны аңсап, «Қазығұрт яғни Қазақ жұрты
тауының басында кеме қалған» деп аңыз қалдырған болар (Автор).
[
130
]«Һұд» сүресі, 48
[
131
] Ибн Кəсир. Тəфсир. II/448; əл-Бидəя уəн-ниһəя. 1/98.
[
132
] «Исра» сүресі, 3
[
133
] Ахмед ибн Ханбал. Муснəд. 5/10.
[
134
] «Фуссилат» сүресі, 15
[
135
] «Һұд» сүресі, 50
[
136
] «Һұд» сүресі, 50
[
137
] «Шұғара» сүресі, 133-135
[
138
] «Һұд» сүресі, 52
[
139
] «Һұд» сүресі, 53
[
140
] «Һұд» сүресі, 57
[
141
] «Ахқаф» сүресі, 22; «Ағраф» сүресі, 70
[
142
] «Ахқаф» сүресі, 23; «Ағраф» сүресі, 71
[
143
] «Һұд» сүресі, 52
[
144
] «Ахқаф» сүресі, 24
[
145
] «Зарият» сүресі, 41-42
[
146
] «Ахқаф» сүресі, 25
[
147
] «Фуссилат» сүресі, 16
[
148
] «Хижр» сүресі, 82
[
149
] «Хижр» сүресі, 80
[
150
] «Һұд» сүресі, 61

[
151
] «Шұғара» сүресі, 146
[
152
] «Ағраф» сүресі, 75-76
[
153
] «Һұд» сүресі, 64
[
154
] «Ағраф» сүресі, 74
[
155
] «Ағраф» сүресі, 77
[
156
] «Нəмл» сүресі, 46
[
157
] «Нəмл» сүресі, 47
[
158
] «Нəмл» сүресі, 49-50
[
159
] «Хижр» сүресі, 83
[
160
] Тəфсирул-Бағауи. 8-том, 440-бет; əс-Сағди. Тəйсирул-Кəримир-Рахман, 5-том, 407-бет; Уəһбə Зухəйли. əт-Тəфсирул-
мунир, 15-том, 649-бет
[
161
] «Һұд» сүресі, 68; «Қамар» сүресі, 31
[
162
] «Ағраф» сүресі, 79
[
163
] «Мариям» сүресі, 41
[
164
] «Анкабут» сүресі, 27
[
165
] Тирмизи, Зуһд, 56; Ибн Мажə, Фитəн, 23
[
166
] «Нахл» сүресі, 120
[
167
] «Ниса» сүресі, 125
[
168
] Афиф Абдулфаттах Таббара. Маал-əнбия фил-Қуран. 108-115 беттер
[
169
] Сабуни, Нубууə. 210-215 беттер
[
170
] «Мəриям» сүресі, 42-45
[
171
] Сабуни, Нубууə, 220-222 беттер; Афиф Абдулфаттах Таббара. Маал-əнбия фил-Қуран, 118-бет
[
172
] «Мəриям» сүресі, 44
[
173
] «Мəриям» сүресі, 45
[
174
] «Мəриям» сүресі, 46
[
175
] «Мəриям» сүресі, 47
[
176
] «Тəубе» сүресі, 114
[
177
] «Əнғам» сүресі, 77
[
178
] «Əнғам» сүресі, 79
[
179
] «Шұғара» сүресі, 70
[
180
] «Шұғара» сүресі, 79
[
181
] «Анкабут» сүресі, 16-18
[
182
] «Əнғам» сүресі, 80-81
[
183
] «Əнбия» сүресі, 52-57
[
184
] «Саффат» сүресі, 88-89
[
185
] Сағлаби, Əбу Исхақ Ахмад ибн Мұхаммед ибн Ибраһим əн-Нисабури. Қысасул Əнбия. Бейрут. 66-бет
[
186
] «Əнбия» сүресі, 65-66
[
187
] Мағынасы: Маған Аллаһтың жəрдемі жетіп асады. Ол неткен ғажап уəкіл!
[
188
] «Əнбия» сүресі, 69
[
189
]
« Му мтахинə» сүресі, 4
[
190
] «Саффат» сүресі, 99
[
191
] «Ибраһим» сүресі, 35
[
192
] «Ибраһим» сүресі, 37
[
193
] «Саффат» сүресі, 102
[
194
] «Саффат» сүресі, 104-108
[
195
] «Зəрият» сүресі, 25-30
[
196
] «Бақара» сүресі, 127-129.
[
197
] «Шұғара» сүресі, 161-163
[
198
] «Ағраф» сүресі, 80-81
[
199
] «Шұғара» сүресі, 164
[
200
] «Нəмл» сүресі, 56
[
201
] «Анкабут» сүресі, 29
[
202
] «Шұғара» сүресі, 168-169
[
203
] «Һұд» сүресі, 77
[
204
] «Хижр» сүресі, 68-69
[
205
] «Хижр» сүресі, 70
[
206
] «Һұд» сүресі, 80
[
207
] Бухари.
[
208
] «Һұд» сүресі, 81
[
209
] «Қамар» сүресі, 37

[
210
] «Һұд» сүресі, 82
[
211
] «Зарият» сүресі, 37
[
212
] «Сад» сүресі, 41
[
213
] «Əнбия» сүресі, 83.
[
214
] «Сад» сүресі, 42
[
215
] «Сад» сүресі, 42
[
216
] «Сад» сүресі, 43
[
217
] «Сад» сүресі, 44
[
218
] «Жүсіп» сүресі, 4
[
219
] «Жүсіп» сүресі, 5-6
[
220
] Сабуни, Нубууə. 329-бет
[
221
] «Жүсіп» сүресі, 8
[
222
] «Жүсіп» сүресі, 9
[
223
] «Жүсіп» сүресі, 10
[
224
] «Жүсіп», сүресі, 13
[
225
] «Жүсіп», сүресі, 14
[
226
] Сабуни, Нубууə, 332-бет
[
227
] «Жүсіп», сүресі, 15
[
228
] «Жүсіп», сүресі, 17
[
229
] Афиф Абдулфаттах Таббара, Маал-əнбия фил-Қуран, 183-бет
[
230
] «Жүсіп», сүресі, 19
[
231
] «Жүсіп», сүресі, 23
[
232
] «Жүсіп» сүресі, 28
[
233
] «Жүсіп» сүресі, 32
[
234
] «Жүсіп» сүресі, 33
[
235
] «Жүсіп» сүресі, 39-40
[
236
] «Жүсіп» сүресі, 46-49
[
237
] «Жүсіп» сүресі, 51
[
238
] «Жүсіп» сүресі, 61
[
239
] «Жүсіп» сүресі, 67
[
240
] «Жүсіп» сүресі, 78
[
241
] «Жүсіп» сүресі, 83
[
242
] «Жүсіп» сүресі, 86
[
243
] «Жүсіп» сүресі, 90
[
244
] «Жүсіп» сүресі, 91-92
[
245
] Елмалылы, 4-том, 2920-бет
[
246
] «Жүсіп» сүресі, 97-98
[
247
] «Жүсіп» сүресі, 100
[
248
] «Жүсіп» сүресі, 101
[
249
] «Шұғара» сүресі, 176-177.
[
250
] Таббара, Маал-əнбия фил-Қуран. 202-205 беттер
[
251
] Замахшари, əл-Кəшшаф, 2/118-бет
[
252
] «Һұд» сүресі, 84
[
253
] «Һұд» сүресі, 85-86.
[
254
] «Һұд» сүресі, 88-90
[
255
] «Һұд» сүресі, 91
[
256
] «Һұд» сүресі, 92
[
257
] «Ағраф» сүресі, 90
[
258
] «Һұд» сүресі, 93
[
259
] Таббара, Маал-əнбия фил-Қуран. 205-бет
[
260
] «Шұғара» сүресі, 189
[
261
] «Ағраф» сүресі, 91
[
262
] Ахмəд Бəһжəт, Əнбияуллаһ, 163-бет
[
263
] «Ағраф» сүресі, 93
[
264
] «Мəриям» сүресі, 51
[
265
] Сабуни, Нубууə, 247-235 беттер
[
266
] «Қасас» сүресі, 7
[
267
] «Қасас» сүресі, 9
[
268
] «Қасас» сүресі, 12
[
269
] Афиф Абдулфаттах Таббара, Маал-əнбия фил-Қуран. 225-227 беттер

[
270
] «Қасас» сүресі, 15-16
[
271
] «Қасас» сүресі, 21
[
272
] «Қасас» сүресі, 22
[
273
] Сабуни. Нубууə, 247-бет
[
274
] «Қасас» сүресі, 24
[
275
] «Қасас» сүресі, 27
[
276
] «Қасас» сүресі, 28
[
277
] «Қасас» сүресі, 29
[
278
] «Қасас» сүресі, 30
[
279
] «Таһа» сүресі, 13-17
[
280
] «Таһа» сүресі, 14-24; «Қасас» сүресі, 31-32
[
281
] «Таһа» сүресі, 25-33
[
282
] Мұса пайғамбардың тілінде сəл ғана тұтықпалық болған. Алайда Перғауынға барар алдындағы Аллаһтан тілеген оның
дұғасы қабыл болып, кейіннен əдемі əрі шешен сөйлейтін болған (Қараңыз: У. Зүһəйли, Тəфсирул-мунир. Таһа сүресінің 25-
аятының тəпсірі)
[
283
] «Қасас» сүресі, 35; «Таһа» сүресі, 43-44
[
284
] «Таха» сүресі, 45-49
[
285
] «Шұғара» сүресі, 23-29
[
286
]
« Жүніс» сүресі, 84-86
[
287
] «Ғафыр» сүресі, 28-30
[
288
] «Қасас» сүресі, 38
[
289
] «Тахрим» сүресі, 11
[
290
] Ахмад ибн Ханбал, 1/293; Хаким, Мустадрак, 3-том. 160-бет
[
291
] «Шұғара» сүресі, 62
[
292
] Осындай бір оқиға Мəдина кезеңінде Ор соғысында болған еді. Сол кезде аймақтың барша кəпірі бірігіп, Мəдинаны қоршап
алып, сахабалар шарасыз қалған шақта Пайғамбарымыз (с.а.с.) оларға көп ұзамай Сасанид жəне Рим империясын күйретіп
өздеріне қарататындығы туралы сүйінші хабар айтқан еді.
[
293
] «Шұғара» сүресі, 63
[
294
] «Жүніс» сүресі, 92
[
295
] Сəғлаби, Қысас, 176; Замахшари. əл-Кəшшаф əн Хақайки Ғауамизит-Тəнзил. Каир. 1987. ІІ/329; Бəизауи. Əнуар. ІІІ/213
[
296
] «Иман» діни-танымдық журналы. №4. (69) 2010ж. 15-бет
[
297
] «Ағраф» сүресі, 139-141
[
298
] «Ағраф» сүресі, 142
[
299
] «Ағраф» сүресі, 143
[
300
] «Таһа» сүресі, 85
[
301
] Б.Атеш, Пейгамберлер тарихы. 125-128 беттер
[
302
] «Таха» сүресі, 94
[
303
] «Таха» сүресі, 97
[
304
] Абдуллаһ Əмин Чимен, Ничин хелак олдулар? Стамбул. 2008. 398-бет
[
305
] «Бақара» сүресі, 55
[
306
] «Ағраф» сүресі, 155
[
307
] «Маида» сүресі, 24
[
308
] «Маида» сүресі, 25
[
309
] «Маида» сүресі, 70
[
310
] Жалут – Мысыр мен Палестина аралығындағы Амалика елінің патшасы (Замахшари. əл-Кəшшаф. I/296).
[
311
] Кейбір деректерде ол жіберілген пайғамбардың Ишмуил (Самуэль) екендігі айтылады.
[
312
] «Бақара» сүресі, 247
[
313
] Сабуни, Сафуатут-тафасир, 156-157 бет
[
314
] Сəкина – Аллаһ тағаланың тыныштық пен ерекше жан рахатына бөлеуі
[
315
] «Бақара» сүресі, 247-248
[
316
]
Сабу ни, Сафу ату т-тафасир, 157-бет
.
[
317
]
Ибн Əсир, 1/219.
.
[
318
] «Бақара» сүресі, 249
[
319
] «Бақара» сүресі, 250
[
320
] «Бақара» сүресі, 251; «Ниса» сүресі, 163; «Маида» сүресі,78; «Əнғам» сүресі, 84; «Əнбия» сүресі, 78
[
321
] «Əнбия» сүресі, 78, 80
[
322
] «Сад» сүресі, 19-20
[
323
] «Исра» сүресі, 55; «Ниса» сүресі, 163
[
324
] «Сад» сүресі, 17

[
325
] «Сад» сүресі, 35
[
326
] «Сəбə» сүресі, 12
[
327
] Таббара, Маал-əнбия фил-Қуран, 288-295 беттер
[
328
] «Нəміл» сүресі, 19
[
329
] «Нəміл» сүресі, 25
[
330
] Таббара, Маал-əнбия фил-Қуран, 297 бет
[
331
] «Нəміл» сүресі, 41-44
[
332
] «Сəбə» сүресі, 14
[
333
] Замахшари, əл-Кəшшаф,. 3/352
[
334
] «Саффат» сүресі, 125-126
[
335
] «Əнғам» сүресі, 86
[
336
] «Сад» сүресі, 48
[
337
] Əбулфида, əл-Бидая уəн-Нихая, ІІ/4.
[
338
] А.Л.Казанжы. Пейгамберлер халкасы. 191-бет
[
339
] Табари, Тарихул-үмəм уəл-мүлук, Бейрут, 1/195; Алуси, Рухул мəани, 17/82; 23/211
[
340
] «Əнбия» сүресі, 85-86
[
341
] «Сад» сүресі, 48
[
342
] «Ниса», «Əнғам», «Жүніс», «Саффат» сүрелері
[
343
] «Сəбə» сүресі, 34-35
[
344
] Таббара, Маал-əнбия фил-Қуран, 313-бет
[
345
] «Жүніс» сүресі, 96-98
[
346
] «Əнбия» сүресі, 87
[
347
] «Саффат» сүресі, 143-144
[
348
] «Саффат» сүресі, 145-146
[
349
] «Əли Имран», «Əнғам», «Мəриям», «Əнбия» сүрелері
[
350
] А.Л.Казанжы, Пейгамберлер халкасы, Стамбул. 1997. 203-207 беттер
[
351
] «Əнбия» сүресі, 89-90
[
352
] «Мəриям» сүресі, 4-6
[
353
] «Əли Имран» сүресі, 40
[
354
] «Мəриям» сүресі, 11
[
355
] Сабуни. əн-Нубууə. 253-255 беттер
[
356
] «Əли Имран» сүресі, 37.
[
357
] «Мəриям» сүресі, 18
[
358
] «Мəрям» сүресі, 19-21
[
359
] Сабуни, Нубууə, 255-бет; А.Л.Казанжы, Пейгамберлер халкасы, 250-255 беттер
[
360
] «Мəриям» сүресі, 30-33
[
361
] «Маида» сүресі, 72
[
362
] «Маида» сүресі, 47
[
363
] Бухари. Жиһад, 40; Муслим. Фəдəилус-сахаба, 48
[
364
] «Маида» сүресі, 114
[
365
] «Маида» сүресі, 115
[
366
] Сабуни, Нубууə, 262-бет
[
367
] Кеңірек мағлұмат үшін қараңыз: Ахмед Бəһжəт, Əнбияуллаһ, 355-362 беттер
[
368
] Ф.Гүлен, Ғаламның рақым нұры (ауд:Ахмет Əшен), Алматы. 2007. 67-68-беттер
[
369
] «Саф» сүресі, 6
[
370
] Осман Кескиоғлы, Али Химет Берки, Хазрет Мухаммед ве хаяты. 34 б.
[
371
] Ибн Сағыд, Табақат, 1\153-155; Табари, Тарих, 1\194-195, Қысасул-əнбия, Ахмед Жевдет Паша.
[
372
] Сүһəйли, Раудатул-үнф, 1\81
[
373
] Қараңыз: Бухари, Сахих, 1\143 (357); Ахмед ибн Ханбəл, Мүснəд, 3\310 (14371)
[
374
] Осман Кескиоғлы, Али Химет Берки, Хазрет Мухаммед ве хаяты. 48 б.
[
375
] Муснəд, 3/425; Ибн Һишам, 1/209.
[
376
] Ибн Сағыд, Табақат, 1\146; Табари, Тарих, 2\ 201
[
377
] «Ғалақ» сүресі, 1-5 аяттар
[
378
] Бухари, Сахих, 1\4 (3)
[
379
] Мауарди, Аламун нубууа, 1/275
[
380
] Бухари, Сахих, 1\4 (3); Мүслим, Сахих, 1\97, 98
[
381
] «Мүддəссир» сүресі, 1-4 аяттар
[
382
] «Шуара» сүресі, 214 – 215 аят
[
383
] Бухари, Сахих, 4\1804 (4523); Табари, Тарих, 1\541
[
384
] Əбу Лəһабтың осы қылығына орай Құрандағы «Тəббат» сүресі түсіп, Əбу Лəһабтың өз қолдары қурап кеткен. Əрі оның

ақыретте тозақта азапталатындығы да білдірілген. Қараңыз: «Тəббат» сүресі, 111\1-5
[
385
] Мауарди, Аламун нубууа, 1\142
[
386
] Ата бабаларының дінінен бас тартқан адам
[
387
] Ибн Əсир, Ұсдул ғаба, 1\384; Ибн Хажар, əл Исаба, 1\275
[
388
] Ибн Кəсир, əл-Бидая уəн-Нихая, 3\29, 30
[
389
] Ибн Хишам, Сира, 2\101
[
390
] Пайғамбарымыздың арғы аталарының бірі Құсайдың тарапынан Қағбаның қарсы алдында тұрғызылған ғимарат. Онда
Мекке қалалық мемлекетінің барлық мəселелері қаралатын.
[
391
] Ибн Хишам, Сира, 2\187
[
392
] Табари əл-Жамиул-Бəян, 11\543. Ол оқиға Құранда да баяндалған. Қараңыз: «Қамар» сүресі, 54\1, 2
[
393
] Ең жоғарыдағы мекен. Пайғамбарымыздың (с.а.с.) Аллаһ тағаланың құзырына көтерілу мұғжизасы.
[
394
] Түнгі сапар.
[
395
] «Исра» сүресі, 23-39 аят.
[
396
] Пайғамбардың руы
[
397
] Қараңғылық дəуірде кедей қажыларға ақша, азық-түлік, т.б. тарату
[
398
] Сол дəуірде қажыларға су тарату
[
399
] Алауиддин Али əл-Муттақи əл-Һинди, Кəнзу’л-Уммал, 14/39-40; Ибн Кəсир, əл-Бидəйа, 3/83.
[
400
] Пайғамбарымыздың (с.а.с.) көкесі
[
401
] Ибн Хишам, Сира, 2\129
[
402
] Бухари, Сахих, 3\1433 (3699)
[
403
] Бұл оқиға Құранда да кездеседі. Қараңыз: «Тəуба» сүресі, 9\40
[
404
] «Тəуба» сүресі, 9/ 108
[
405
] «Бақара» сүресі, 144-аят
[
406
] «Хужурат» сүресі, 49/10
[
407
] Бұхари, Мəзалим, 3; Əбу Дауыд, Əдап, 46; Тирмизи, Худут, 3; Икрах, 7; Муслим, Бирр, 58.
[
408
] Осман Кескиоғлы, Али Химет Берки, Хазрет Мухаммед ве хаяты. 287 б.
[
409
] Бұл да сонда.
[
410
] 1-аят.
[
411
] Бухари, Бəд’у’л-Уаһи, 6
[
412
] Ф. Гүлен. Ғаламның рақым нұры Мұхаммед пайғамбар. (Ауд: А. Əшен) 116 б. Көкжиек баспасы, Алматы – 2007.
[
413
] «Тəуба» сүресі, 25-28 – аяттар
[
414
] Осман Кескіоғлу, Али Химмет Берки, Хазрети Мухаммед ве хаяты. 383 б.
[
415
] «Тəуба» сүресі, 81 аят.
[
416
] Д.Өмірзаққызы, Адамзаттың асыл тəжі Мұхаммед (с.а.с.) пайғамбардың өмірі, Алматы, 2003ж. II. 329-330 беттер
[
417
] «Маида» сүресі, 3
[
418
] Əз пайғамбар. Ə. Дербісəлі. Көкжиек. А. 2008
[
419
] Бұһари, Əдаб, 39
[
420
] Ибн Кəсир, Тəфсирул-Құранул-азим, 2\164
[
421
] Бухари, Тəхажжуд, 9.
[
422
] Ибн Сағыд, Табақат, 1\158; Халаби, Сира, 1\164
[
423
] Тəлімі мінсіз тəлімгер хазірет Мұхаммед (с.а.с.). ҚМДБ журналы. Көкжиек баспасы. 2010
[
424
] Р. Хайламаз. Гөнүл тахтымызын ешсиз султаны Ефендимиз. 2 т. 648-654 бб.
[
425
] Муатта, Қадар 3