3. Акушерлік гинекологиялық көмектегі аймақтандыру принциптері Аймақтандыру - бұл жүктілік пен босану қаупінің дәрежесіне сәйкес әйелдер мен жаңа туған нәрестелерге перинаталдық стационарлық көмек көрсетудің үш деңгейі бойынша облыс немесе ірі қала көлемінде босандыру медициналық ұйымдарын бөлу.
Аймақтандыру мақсаты-босану жүйесінің мүмкіндіктерін ұтымды пайдалану арқылы перинаталдық көмектің сапасы мен қолжетімділігін жақсарту.
Перинаталдық көмекті аймақтандыру схемасы - облыста және ірі қалада ана мен баланы қорғау ұйымдары географиялық қолжетімділікті, кадрлық және материалдық-техникалық ресурстарды ескере отырып әзірлеуі тиіс.
Облыста перинаталдық көмекті өңірлендіруді ұйымдастыру жөніндегі іс-шаралар (1)
* Босандыру ұйымдарын есепке алуды жүзеге асыру, оларда бар ресурстарға (кадрлық, материалдық-техникалық, коммуникация құралдары, Инфрақұрылым) тексеру жүргізу, олардың қуатын бағалау және анықтау, медициналық көмектің міндеттері мен көлемін нақты анықтай отырып, оларды перинаталдық көмек деңгейлері бойынша бөлу.
* Қызмет көрсету аймағының картасын жасау-облыстың , қаланың географиялық картасында нақты белгілеу: аймақтың ауданы (шаршы км), аудандардың, қалалардың атауы және олардың арасындағы қашықтық километрмен; перзентханалардың (бөлімшелердің), жаңа туған нәрестелерге арналған мамандандырылған бөлімшелердің саны, олардың перинаталдық көмек көрсету деңгейі, төсектер мен босану саны
* Босану санын, мерзімінен бұрын және асқынған босану санын және жаңа туған нәрестелердің ауыр жағдайда туылуын ескере отырып, жергілікті денсаулық сақтау органдарының 2 және 3 деңгейдегі босандыру ұйымдарына тасымалданатын пациенттердің күтілетін ағындарының болжамды есебін жүргізу.
* Норматив: тиісті деңгейге ауыстыруды қажет ететін жүкті, босанатын және босанатын әйелдер мен жаңа туған нәрестелер саны 1000 босануға 20 құрайды.
* Өңірлік деңгейде және әрбір медициналық ұйым деңгейінде өзара іс-қимыл, тасымалдау, хабарлау және т. б. бойынша әрбір нақты жағдай үшін нақты іс-қимыл алгоритмдерін әзірлеу.
* Жүкті әйелдерді босандыру ұйымдарына жоспарлы емдеуге жатқызу қажетті перинаталдық көмек деңгейіне сәйкес жүкті әйелдің еркін таңдауын ескере отырып, емдеуге жатқызу жағдайларының жоспарланған саны шеңберінде МСАК медицина қызметкерінің жолдамасы бойынша жүзеге асырылады.
* 1-деңгейдегі ұйымда ауруханаға жатқызу көрсеткіштері: 34-36 апта жүктілік кезінде жатыр мойнының құрылымдық өзгерістерімен жалған толғақ; зәр шығару жолдарының инфекциясы
* 2-деңгейдегі ұйымда ауруханаға жатқызу көрсеткіштері: 32-36 апта жүктілік кезінде жатыр мойнының құрылымдық өзгерістерімен жалған толғақ; зәр шығару жолдарының инфекциясы; ұрықтың жамбас тұсаукесері; ауыр дәрежелі анемия; бірінші кесарь тілігінен кейінгі жатырдың тыртықтары; көп жүктілік; 34-37 апта мерзімінде мерзімінен бұрын босану
* ауыр анемия; екі немесе одан да көп кесарь тілігінен кейін жатырдың тыртықтары; көп жүктілік; жүктіліктің 32 аптасына дейін мерзімінен бұрын босану; плацента Превиа; осы кезеңде түзетілуі мүмкін ұрықтың ақаулары.
* Жүкті әйелдерді, босанған әйелдерді және босанған әйелдерді, жаңа туған нәрестелерді жоғары деңгейдегі босандыру ұйымдарына ауыстыруды босандыру ұйымына қойылатын біліктілік талаптары мен көлеміне байланысты медициналық көмек деңгейіне сәйкес консультативтік-көлік қызметі (КҚК) жүзеге асырады.
* Жүктілік мерзімі 30 аптаға дейінгі жүкті әйелдер, босанғаннан кейінгі кезеңде экстрагенитальды патологиясы бар босанатын әйелдер мен әйелдер медициналық көрсетілімдер болған және акушерлік асқынулар болмаған кезде стационарлардың бейінді соматикалық бөлімшелеріне жатқызылады.
Перинаталдық көмектің деңгейі мен көлемі (1)
* Бірінші деңгейдегі ұйымдар асқынбаған жүктілік және шұғыл физиологиялық босану бар әйелдерге арналған.
* Бірінші деңгейдегі ұйымдарға орталық аудандық ауруханалар (ОАА) жанындағы перзентханалар жатады.
* Жүкті әйелдер мен босанатын әйелдер тәуекел дәрежесіне сәйкес келмейтін деңгейге түскен жағдайда оны аймақтандыру қағидаттарына сәйкес тиісті босандыру ұйымына ауыстыруды қамтамасыз ету қажет.
* Төтенше жағдайлар туындаған кезде жағдайды тұрақтандыру, тәуекел дәрежесін бағалау және жүкті әйелдерді, босанған әйелдерді, босанған әйелдерді және жаңа туған нәрестелерді ауыстыруды жүзеге асыру үшін жоғары деңгейдегі перзентханадан "өзіне" көлікті шақыру.
* Бірінші деңгейдегі ұйымдарда базалық жабдықтардан басқа әйелдер мен жаңа туған нәрестелерді реанимациялауға арналған жабдықтар, жабдықтары бар қарқынды терапия палаталары болуы тиіс.
* Екінші деңгейлі ұйымдар асқынбаған жүктілік және босану, жүктілік мерзімі 34 апта немесе одан да көп мерзімінен бұрын босанған әйелдерге, сондай-ақ жүкті әйелдерге, босанған әйелдерге және жеңіл преэклампсиямен, полигидрамниозбен, жатырдың асқынбаған тыртықтарымен, 34 және одан да көп аптадағы көп жүктілікпен, ремиссия сатысында экстрагенитальды патологиясы бар босанған әйелдерге арналған.
* Екінші деңгейдегі ұйымдарға қалалық және облыстық перзентханалар, ірі көпсалалы қалалық және облыстық ауруханалар жанындағы перзентханалар жатады.
* Базалық жарақтандырудан басқа Екінші деңгейдегі ұйымдарда әйелдер мен жаңа туған нәрестелерді реанимациялауға арналған жабдықтар, жабдықтары бар қарқынды терапия палаталары, ИВЛ, СРАР, кувеза жүйелері, сондай-ақ клиникалық, биохимиялық және бактериологиялық зертхана болуы тиіс. Штаттық кестеде неонатологтардың тәулік бойғы постын қарастыру қажет.
• Үшінші деңгейдегі ұйымдар перинаталдық патологияны жүзеге асыру қаупі бар жүкті әйелдерді, босанған әйелдерді және босанған әйелдерді, 22-33 Апта + 6 күн мерзімінен бұрын босануды, ауыр дәрежелі преэклампсияны, эклампсияны, ПОНРП, акушерлік қан кетулерді, өткір полигидрамниозды, ұрықтың ЗВУР, 40 жастан асқан және 16 жасқа дейінгі әйелдерді Акушерлік және экстрагенитальды патология, үш немесе одан да көп кесарь тілігі операциясы немесе анамнезінде асқынуы бар бір операция
* 22 аптадан бастап көп жүктілік, жатырдың ісіктері, жүктілікпен, жамбас мүшелерінің ауытқуларымен, жамбас сүйектерінің деформациясымен, 3-4 дәрежелі тар жамбаспен, 22-34 аптадан бастап ЭКО-дан кейінгі жүктілік, резус иммундау, ұрықтың ВПР, суб және декомпенсациядағы экстрагенитальды патологиясы бар жүкті әйелдер (республикалық бюджетке ауыстыру мәселесін шешу үшін). ұйымдар).
* Үшінші деңгейдегі ұйымдарға облыстық және қалалық перинаталдық орталықтар, Акушерлік, гинекология және перинатология ғылыми орталығы жатады.
* Үшінші деңгей жүкті әйелдерге, босанатын әйелдерге, босанатын әйелдерге және мамандандырылған Акушерлік және перинаталдық көмекке мұқтаж жаңа туған нәрестелерге, оның ішінде дене салмағы 1500,0 грамм және одан төмен, төменгі деңгейдегі ұйымдардан ауыстырылған шала туылған нәрестелерге медициналық көмектің барлық түрлерін көрсетеді.
Жүкті әйелдерді, босанатын әйелдерді, босанатын әйелдерді, жаңа туған нәрестелерді босандыру және бала туу ұйымына ауыстыру тәртібі (1)
* Жүкті әйелдерді, босанған әйелдерді, босанған әйелдерді, жаңа туған нәрестелерді тасымалдау "өзіне" қағидаты бойынша КТС персоналының (дәрігер, акушерка, жүргізуші-санитар) және қажет болған жағдайда тартылған басқа да мамандардың сүйемелдеуімен жылыту жүйесімен жарақтандырылуы тиіс өзінің мамандандырылған КТС көлігімен жүргізілуі тиіс. Жаңа туған нәрестелер үшін көлік кювезімен, желдеткішпен жабдықталуы керек
* КТС шақырту үшін жауапкершілік әйелдер мен жаңа туған нәрестелер орналасқан 1 және 2 деңгейдегі босандыру ұйымдарының басшыларына жүктеледі. Ауыстыруды емдеуші дәрігер анықтайды, ол пациенттің жағдайын тұрақтандыру жөніндегі іс-шараларды, тасымалдау нұсқаларын жүргізу, қабылдаушы ұйымды пациентті қабылдауға дайындау және қабылдаушы Тарап басшылығының алдын ала келісімінсіз шұғыл көмек көрсету үшін КТС-пен байланысады. Ауыстырар алдында емдеуші дәрігер туыстарын ауыстырудың себептері туралы және қабылдаушы ұйымның мекенжайы туралы медициналық құжаттамаға жазылумен және мүмкіндігінше хабардар етілген Тараптың қолымен хабардар етеді.
* Медициналық құжаттама (жүкті әйелдің айырбастау картасы, жіберуші мекеменің медициналық немесе босану тарихынан үзінді көшірме) уақтылы дайындалып, пациентпен бірге жіберілуі керек. КТС мамандары тасымалдау кезінде жағдайдың мониторингін көрсететін құжаттаманы жүргізуге жауапты болады. Қабылдаушы Тарап бірінші өтініштің уақытын және консультанттың жазбасын тіркеуге міндетті (өтініштің себебін көрсетуге, жағдайдың ауырлығын және ұсынымдарды бағалауға). Тасымалдау кезінде пациентке немесе пациентке КТС мамандары стационарға жатқызылғанға дейін жауапты болады.
Қазақстанда ауыл тұрғындарына акушерлік-гинекологиялық көмегін жоғары сатыда ұйымдастыру мақсатымен, дифференциалды 5 сатылық зерттеу, ем жүргізу жүйесі енгізілді.
Бірінші саты - ФАП (фельдшерлік акушерлік пункт) және АДА (ауылдық дәрігерлік амбулатория).
ФАП - дәрігерлік көмекке дейін бірінші рет ауыл тұрғындарына емдеу-алдын алу көмегін көрсететін медициналық мекеме. Ауыл тұрғындарының арасынан жүкті әйелдерді, гинекологиялық науқастарды анықтап, олардың денсаулығын бақылайды.
АДА - тұңғыш рет жүкті, босанатын, босанғаннан кейінгі және гинекологиялық аурулары бар әйелдерге дәрігерлік көмек көрсететін мекеме.
Екінші саты - БӘКО (базалық әйелдер кеңес орны), КДО (кеңестік-диагностикалық орталық).
БӘКО - әйелдерге акушерлік-гинекологиялық көмек көрсететін арнайы мекеме. Бұл мекеме жеке немесе перзентхананың, орталық аудандық аурухананың, кеңестік-диагностикалық емхананың бөлімі болады. Сонымен қатар, жоғары дәрежелі "қауіп-қатер" тобындағы әйелдерге екінші сатыда арнайы көмек көрсетеді.
КДО (кеңестік-диагностикалық орталық) - "Жанұяда" болатын ауруларға (бедеулік, т.б.) кеңестік, емдеу-алдын алу көмегін көрсететін медициналық мекеме.
Үшінші саты - ОАА (орталық аудандық аурухана). Бұл мекемеде төмен дәрежелі "қауіп-қатер" тобындағы әйелдерге мамандандырылған дәрігер көмек көрсетеді.
Төртінші саты - қалалық және облыстық перзентханалар: орта дәрежелі "қауіп-қатер" тобындағы әйелдерге арнайы акушерлік көмегі көрсетіледі.
Бесінші саты - ПО (перинатальдық орталығы), акушер-гинекологиялық кафедралардың клиникалары, РАБДҚҒЗО (Республикалық ана мен бала денсаулығын қорғау ғылыми-зерттеу орталығы).
Акушерлік гинекологиялық көмекті ұйымдастыру
ПО - кеңестік, әдістемелік және оқу мекемесі. Қала және облыс аумағындағы жоғары дәрежелі "қауіп-қатер" тобындағы әйелдерге акушерлік-гинекологиялық көмектер көрсетеді. Акушер-гинекология кафедрасының қызметкерлері оқу барысын жүргізумен біpгe, клиниканың дәрігерлеріне әдістемелік нұсқау, жоғары дәрежелі "қауіп-қатер" тобындағы әйелдерге кеңес береді.
РАБДҚҒЗО - Республикалық ана мен бала денсаулығын қорғау ғылыми-зерттеу орталығы. Бұл Орталық Қазақстан Республикасында акушер-гинекологиялық көмекті жоғары сатыда ұйымдастыратын, емдеу-алдын алу жұмыстарын, ғылыми-зерттеу жұмыстарын басқаратын, жоғары дәрежелі мамандар дайындауды және шет мемлекеттермен байланысты қамтамасыз ететін бас мекеме.
Әйелдерге арнайы акушерлік-гинекологиялық көмектер көрсететін мекемелер: АСМК (емхана), перзентхана, ауруханалардың акушер-гинекологиялық бөлімшелері.
АСМК - әйелдерге емдеу-алдын алу көмегін көрсететін негізгі мекеме. Өз жұмысын диспансерлік бақылау және учаскелік принциппен жүргізеді.
Акушер гинеколог учаскелік принциппен жұмыс жасауының маңызы зор, ceбебі акушер-гинеколог сол учаскедегі басқа дәрігер мамандармен (терапевт, эндокринолог, т.б.) байланыса отырып, өз мезгілінде жүкті әйелдерді есепке алып, оларға алдын ала емдеу жүргізеді.
Ана мен балаға деген қамқорлық әйел жүкті болысымен-ақ АМСК (Алғашқы медициналық санитаолық көмек) басталады. Жұмысы аймақтық-учаскелік қағида бойынша құралып, әр дәрігерге белгілі мөлшердегі қаралушылар тіркеледі. Учаскеде акушер-гинеколог және ЖТД ,акушер (медбике) жұмыс атқарады. . Әйелдер дәрігерге (акушер-гинекологқа, терапевтке және т.б.) алдын ала көрініп, жан-жақты тексеруден өтіп, босанғанға дейін бақылауда болады. Ал жүктіліктің соңғы мезгілі мен босану, босанғаннан кейінгі кезеңдердегі акушерлік көмектер тек перзентханада көрсетіледі.
Ана мен баланың денсаулығын қорғау осы мекемелердің ұйымдастыру жұмыстарының сапасына байланысты. Ұйымдастыру жұмысын толық қамтамасыз ету үшін акушер-гинеколог басқа дәрігерлермен (бала дәрігері, терапевт, хирург), тығыз байланыста жұмыс жасауы қажет. Тек осы аталған жағдайларда ғана ана мен бала өлімінің көрсеткіштерін кемітуге болады.
Перзентхана (бөлімше) қызметінің негізгі мақсаты әйелдерге жүктілік, босану және
босанғаннан кейінгі кезеңде акушериялықгинекологиялық көмек, сондай-ақ нәрестелерге және ұрпақты болу жүйесінің аурулары бар әйелдерге медициналық көмек көрсету болып табылады.
Перзентахана мынадай міндеттерді атқарады:
1) медициналық көмекті өңірлендіру принциптерін сақтай отырып, жоспарлы стационарлық акушериялық, гинекологиялық, неонатологиялық көмек көрсету;
2) аумақтық принцип бойынша бастапқы медициналықсанитариялық қызмет ұйымдарымен, перинаталдық орталықтармен сабақтастық мәселесі жөнінде ынтымақтастық;
3) бекітіліп берілген аумақта босандыру қызметін талдау және мониторингі;
4) аналардың және перинаталдық өлім-жітім жағдайларын, жүктіліктің, босанудың, босанғаннан кейінгі кезеңдегі қатты асқыну және нәрестелердің ауыр сырқаттану жағдайларын талдау;
5) медицина қызметкерлері үшін оқу семинарларын өткізу;
6) акушериялық-гинекологиялық және неонатологиялық қызметтің негізгі көрсеткіштері бойынша статистикалық деректерді талдау.
Перзентхана жеке денсаулық сақтау ұйымы немесе көп бейінді денсаулық сақтау ұйымының құрылымдық бөлімшесі ретінде жұмыс істей алады. Перзентхана аумақтық принцип бойынша көмек көрсетеді, бірақ сонымен бірге жүкті немесе сырқат әйел босандыру мекемесін қалауы бойынша таңдай алады.
Жеке мемлекеттік медицина ұйымы ретінде құрылған перзентханаға басшылық етуді бас дәрігер жүзеге асырады, оны денсаулық сақтау саласындағы жергілікті мемлекеттік басқару органдары қызметке тағайындайды және қызметінен босатады. Медицина ұйымының құрылымында құрылған босандыру бөлімшесіне басшылық етуді бас дәрігердің орынбасары (бөлімше меңгерушісі) жүзеге асырады, оны осы ұйымның басшысы қызметке тағайындайды және қызметінен босатады.
Перзентхананың (бөлімшенің) ұсынылатын құрылымы:
1) әйелдер консультациясы (дербес перзентхана үшін);
2) акушериялық блок;
3) анестезиология, реанимация және қарқынды терапия бөлімшесі (босандыру бөлімшесіне арналған төсектер);
4) нәрестелер бөлімшесі (босандыру бөлімшесіне арналған төсектер);
5) гинекологиялық бөлімше;
6) қосалқы және параклиникалық қызмет (дербес перзентханада);
7) әкімшілік шаруашылық қызмет (дербес перзентханада).