Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «Ұлттық ақпараттандыру орталығы» АҚ
жүктеу/скачать 0,91 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ПИЛОТТЫҚ МЕКТЕПТЕРДЕ СЫНАҚТАН ӨТКІЗУ САРАПТАМАСЫ
- Қазақстан тарихы бойынша қазақ тілінде оқытатын мектептердің 9-сыныптарында цифрлық білімдік ресурстарды сынақтан өткізудің нәтижелерін талдау
- Қала, аймақ Мектептер- дің саны Сыныптар- дың саны Мұғалімдер- дің саны
- Мұғалімдермен әңгімелесуде
- ереше аталып көрсетілді
- Аймақ, қала Сұрақтарға жауап бергендер саны ЦБР-ды
- Аймақ, қала Сұрақтарға жауап бергендер- дің саны ЦБР-мен оқулықпен
| 1
«Ұлттық ақпараттандыру орталығы» АҚ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ БОЙЫНША 11-СЫНЫПҚА АРНАЛҒАН ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ ЦИФРЛЫҚ БІЛІМДІК РЕСУРСТАРДЫ ПИЛОТТЫҚ МЕКТЕПТЕРДЕ СЫНАҚТАН ӨТКІЗУ САРАПТАМАСЫ Алматы, 2012 2
Ғылыми кеңесі ұсынған
Пікір айтушылар:
С.Т. Мухамбетжанова, педагогика ғылымдарының докторы, доцент К.А.Ахметов, техника ғылымдарының кандидатык, профессор ҚАЗ ҰБА
Қазақстан тарихы бойынша 11-сыныпқа арналған қазақ тіліндегі цифрлық білімдік ресурстарды пилоттық мектептерде сынақтан өткізу сараптамасы. – Алматы: «ҰАО» АҚ, 2012. – 24 б.
Осы сараптамалық шолу «Білім беру жүйесін әдіснамалық жасақтау» 008 бағдарламасы «Білім беру жүйесін әдіснамалық жасақтау мен білімдік қызмет көрсету сапасын талдау» 101 ішкі бағдарламасы ауқымында дайындалынған. Цифрлық білімдік ресурстарды сынақтан өткізу сараптамасы электрондық оқыту жүйесін енгізу бойынша жобаға қатысатындарды қазақ тілінде оқытатын пилоттық мектептердің 11-сынып оқушылары мен мұғалімдеріне сауалнама жүргізу нәтижелерін талдауды енгізеді. Сауалнама жүргізу оқу процесіне цифрлық білімдік ресурстарды пайдаланудың тиімділігін ашатын мәселелерді қамтиды.
3
Ақпараттық-қатынастық технологиялар әрбір күн сайын білімдік процеске аса мықты негізделіп барады. Бұл енді эксклюзивтік жаңалық емес, өмірлік қажеттілік. Олар креативтік тұлғалықты дамыту, танымдық мүддені белсенді ету, құлшыныс деңгейін арттыру, «ғұмыр бойы оқуды» бағдарлау және т.б. сияқты өте маңызды педагогикалық міндеттерді шешуге мүмкіндік береді. Қазіргі заманғы мектеп бітіруші білімге және кемелденуге ұмтылуы тиіс. Қоғам үшін жаңашылдыққа ұмтылатын еңбек сүйгіш, іскер жас адамдарды тәрбиелеу қажет. 2011 жылдан бастап Қазақстанда АҚТ-дың негізінде оқытудың жаңа парадигмасына өтудің тетігі ретінде білім беру жүйесін жетілдірудің негізгі 8 бағыттарының бірі деп электрондық оқыту аталған Білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы 2011–2020 ж.ж. іске асырылады. Электрондық оқыту жүйесі білім беру ұйымдарында 2015 ж. – 50%, 2020 ж. – 90% пайдаланылатын болады. Электрондық оқытуды контенттік жасақтау білім беру ұйымдарының 90%-ы қажетті цифрлық білімдік материалдары бар Ғаламтор-ресурстары бар болады; негізгі және бейіндік мектепте оқылатын әрбір пән бойынша интерактивтік және
парасаттық цифрлық
білімдік ресурстар дайындалынатын болады; ашық қатынас құруда орта, техникалық пен кәсіптік білім беру ұйымдарын цифрлық білімдік контентпен (толықтыру немесе әлде қандай ресурстың мазмұны – мәтін, графика, әуен, бейне, дыбыстар және б.) толық жасақтау жоспарланады; оқытушылар дайындайтын электрондық білімдік ресурстар дамитын болады
(орталықтандырылған медиатекті құру және ресурстармен толықтыру); электрондық білім беру үшін электрондық ресурстармен және контентпен қамтамасыз ету мемлекеттік-жекеменшіктік негізде жүзеге асырылатын болады. Осы бағдарламаның ауқымында елде e-learning электрондық оқыту жүйесін енгізу бойынша Алматы, Астана, Қарағанды қалаларының және Қарағанды облысының 44 білім беру ұйымдарында пилоттық жоба жүзеге асырылады. Жүйені құрудың мақсаты – жаппай сапалы білім беруге бағытталған жақсы білімдік ресурстар мен технологияларға білімдік процестің барлық қатысушыларының тең қатынас құруын қамтамасыз ету. 2011 жылы электрондық оқытуды контентпен қамтамасыз ету үшін Қазақстан тарихы бойынша 5–11-сыныптар үшін қазақ және орыс тілдерінде цифрлық білімдік ресурстар дайындалынған болатын. Цифрлық білімдік ресурстар (ЦБР) Ұлттық ақпараттандыру орталығы АҚ-нда дайындалынды да Ғаламтор желісі бойынша білім беру ұйымдарына қолжетерлік e-learning электрондық оқу жүйесіне орналастырылды. Осы сараптамалық шолудың мақсаты Қазақстан тарихы бойынша қазақ тілінде оқытатын пилоттық мектептердің 5–11-сыныптарында цифрлық білімдік ресурстарды сынақтан өткізудің сараптамасын ұсыну
4
болып саналады. Сараптаманың объектісі 14 пилоттық жалпы білімдік мектеп болып саналды: - Астана қ-ның 4 мектебі (№№ 37, 40, 48 ОМ, № 53 мектеп-лицей); - Алматы қ-ның 5 мектебі (№№ 32, 72, 91, 110, 158 ОМ); - Қарағанды қаласының 2 мектебі (№№ 39, 92); - Қарағанды облысының 3 мектебі (Ақтоғай ауданының Шашубай ОМ, Бұқаржырау ауданының Ростов ОМ, Жаңаарқа ауданы Атасу ауылының № 132 ОМ). Сынақтан өткізу сараптамасы сауалнама жүргізу, сұқбаттасу, әңгімелесу, қосылған педагогикалық бақылау, мұғалімдерге және оқушыларға автоматтандырылған сауалнама, мәліметтерді статикалық өңдеу әдістері сияқты әдістердің көмегімен жүргізілді.
5
9-сыныптарында цифрлық білімдік ресурстарды сынақтан өткізудің нәтижелерін талдау Қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы Қазақстан тарихы пәні ҚР-ның жалпы білімдік мектептерінің 11-сыныптарында аптасына 2 сағат, оқу жылында 68 сағат оқытылады. Осы сыныптың оқу бағдарламасында түйінді тарихи проблемаларды аса терең оқыту ұйғарылады. «Қазақстан тарихы» оқу пәнінің мақсаты, 2010 ж. ҚР Білім және ғылым министрлігі бекіткен оқу бағдарламасында айрықша атап көрсетілгендей, әлемді танудың негізі ретінде оқушылардың тарихи санасын, тарихи процестің логикасын оқушылардың жете түсінуін қалыптастыру, мәдени-идеологиялық пікір еркіндігі идеясын, тарихтың бұралаңдығын дарыту. Тарих бойынша сабақтарда оқушылардың ойлаушылық іс-әрекетін, тарихи тұлғалардың іс-әрекетін бағалау, тарихи оқиғалардың ұқсастығы мен айырмашылығын салыстырмалы талдау, олардың мәнін ашу және сол немесе басқа тарихи оқиғалар бойынша өз пікірін айту біліктерін дамыту міндеті қойылады. Пилоттық мектептерде сынақтан өткізуге Қазақстан тарихының барлық кезеңін қамтитын 112 цифрлық білімдік ресурстар ұсынылған болатын. 11-сыныпқа арналған ЦБР-ды қазақ тілінде сынақтан өткізуге 25 сынып, 17 мұғалім, 483 оқушы қатысты. № 1 кестеде көрінгендей, сынақ жүргізуге қатысушылар аймақ бойынша жеткілікті түрде бірқалыпты үлестірілген. Автоматтандырылған сауалнама жүргізуге 230 оқушы қатысты. Бұл онбірінші сыныптықтардың жалпы санның 47,6%-ын құрайды да сәйкестілік пен қайта таныстырылымдықтың талаптарына жауап береді. Жекеленген оқушылар кейбір сұрақтарға жауап бермегенін, бірақ жалпы картинаға шешімді дәрежеде ықпал етпегенін атап өту қажет. Сауалнамада ең белсенділікті танытқан Қарағанды облысының оқушылары болды. Сонымен бірге Астана қ-ның № 37, Алматы қ-ның № 110, Қарағанды қ-ның № 39 ОМ-нің оқушылары сауалнама жүргізуге қатыспады.
№ 1 кесте Қазақстан тарихы бойынша қазақ тілінде цифрлық білімдік ресурстарды пилоттық мектептердің 11-сыныптарында сынақтан өткізуге қатысушылардың саны
БАРЛЫҒЫ
14 25
17 483
230 Алматы
5 8 5 154 15
Астана 4 8 6 174
94 Қарағанды, 5 9
155 121
6
Қарағанды облысы. ЦБ-ды сынақтан өкізуге қатысушы мектептердің ішінде басым көпшілігі қалалық мектептер, ауыл метептерінің барлығы үшеу ғана болды. Біз ЦБР-ды сынақтан өткізуге қатысушы мұғалімдердің санаттарының, жұмыс өтілдерінің бар болуы, сыныптардың және ондағы оқушылардың саны бойынша мәліметтерді талдаудан өткіздік. Санаттарының бар болуы бойынша мүғалімдер келесідей орналасты: - жоғары санатпен – 2 адам; - біріншімен – 8 адам; - екінші санатпен – 5; - санатсыз – 2 адам. Бұл мәліметтер пилоттық жобаға қатысушылардың жартысынан артығырақ педагогтарының жоғары дәрежелі біліктіліктері бар екендігін айғақтайды – жоғары және бірінші санаттағылар. Бұл айғақ оқытудың жаңа әдістерін енгізу үшін ұсынылған таңдаудан мұғалімдардің көпшілігінің жеткілікті түрде әдістемелік дайындығы бар екендігін айрықша атап көрсетеді, бұл сөзсіз түрде ЦБР-ды сынақтан өткізуге жағымды фактор қызметін атқарды (1-сурет).
1-сурет. 11-сынып арналған қазақ тіліндегі ЦБР-ды сынақтан өткізуге қатысушы-мұғалімдердің біліктілігі
Сынақ өткізуге қатысушы-мұғалімдердің еңбек өтілі келесі мәліметтермен сипатталады: - 5 жылға дейін – 1 адам; - 5-тен 10 жылға дейін – 5 адам; - 11-ден 20 жылға дейін – 9 адам; - 21-ден 30 жылға дейін – 1 адам; - 31-ден 40 жылға дейін – 1 адам.
7
2-сурет. 11-сыныпқа арналған қазақ тіліндегі ЦБР-ды сынақтан өткізуге қатысушы-мұғалімдерді еңбек өтілі бойынша үлестіру
2-суретте ұсынылған мәліметтер 11жылдан 20 жылға дейін жұмыс өтілі бар мұғалімдер үлкен топты (52,9 %) құрайтындығы туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Одан әрі саны бойынша 10 жылға дейін өтілі бар мұғалімдер тобы және үш адам жасы бойынша топқа үлестірілді. Біз 11-сынып мұғалімдерінен өздерінің электрондық поштасының адресін атауын сұрадық, алайда 17 мұғалімнің ішінен бар болғаны екеуі ғана көрсете алды. Тағы екеуі мектептің электрондық адресін көрсетті. Өкінішке қарай бұл дерек мұғалімдердің көпшілігі компьютерлік сауаттылықтың жеткілікті дәрежесін және ақпараттық-қатынастық біліктілікті әліде меңгермегендігі туралы айтады, өйткені қатынастық мақсаттарға электрондық поштаны пайдаланудың қажеттілігін байқамайды. Сонда да сынақтан өткізудің алдында пән мұғалімдері ЦБР-ды пайдаланудың қажеттілігін жете түсінгендігіне сеніміміз артты және 17 мұғалімнің барлығы тарих сабақтарында электрондық оқыту идеясын қолдады. Мұғалімдермен әңгімелесуде: - тарих сабақтарында мәдениет тақырыптарын оқып білу кезінде көрнекілік факторы тек АҚТ-дың көмегімен ғана барынша толық түрде әрекет ете алатыны; - оқу процесінде АҚТ-ды пайдалану қазіргі заманғы мектептік білім берудің өзекті мәселесі болып саналатыны; - бүгінгі таңда мұғалім кез келген мектептік пән бойынша АҚТ-ды пайдаланып сабақты дайындай және жүргізе алу тиістігі; - оқушылардың АҚТ пайдаланылған сабақты – бұл көрнекі, бояулы, ақпаратты, интерактивті, мұғаліммен оқушының уақытын үнемдедейтін, оқушының өз ырғағында жұмыс істеуге мүмкіндік беретін, мұғалімге
8
оқушымен топтық және дербес түрде жұмыс істеуге мүмкіндік беретін, оқытудың нәтижелерін жедел түрде бақылау мен бағалау мүмкіндігін беретін сабақтарды қабылдай алатындығы; - қазіргі заманғы білім беруде АҚТ-дың мүмкіндігін пайдаланбау жай қылмыс екендігі; - және т.б. ереше аталып көрсетілді. Сонымен, мұғалімдер өз сабақтарында ЦБР-ды пайдалануға қағида түрінде дайын болды. 11-сынып оқушылары да ЦБР-ды пайдаланып оқуға қолдау көрсетті. Оқу жылының
соңында онлайн-режімінде өткізілген автоматтандырылған сауалнама жүргізу сұрақтарына оқушылардың жауабы педагогтар мен оқушылардың күткенінің ақталғандығы туралы бізге көз жеткізуге мүмкіндік берді. Сауалнама нәтижелері бойынша біз ЦБР-ды оқушылардың 93,3%-ы сыныптарда, тек 9,9%-ы үйде пайдаланатынын анықтадық. Алматы қ-сы мектептерінің оқушылары ЦБР-ды үйде пайдаланбаған дерлік, Қарағанды оқушылары мұндай мүмкіндікті пайдаланған.
№ 2 кесте Қазақстан тарихы бойынша цифрлық білімдік ресурстарды (ЦБР-ды) оқушылар бәрінен де жиірек қайда пайдаланады?
Сұрақтарға жауап берген оқушылардың саны сабақтарда үйде 100% саны % саны % Алматы
15 15
100 1 6,8 32 ОМ 2 2 100 - - 72 ОМ 1 1 100 - - 91 ОМ 9 9 100 1 11,1 158 ОМ 3 3 100 - - Астана 94
83 88,3
8 8,5
40 МЛ 25
23 92
2 8 48 МЛ 52 44
84,6 6 11,5 53 МЛ 17
16 94,1
- - Қарағанды, Қарағанды обл. 113
110 96,5
13 11,4
92 ОМ 54
52 96,3
- - Ростов ОМ 10 10
100 1 10 Шашубай ауылы ОМ
8 8 100 1 12,5
132 ОМ 42
40 95,2
11 26,2
БАРЛЫҒЫ 223
208 93,3
22 9,9
9
Жоғары сыныптықтарға мұғалімнің ЦБР-ды пайдаланып түсіндіруі немесе оларды пайдаланбай түсіндіруінің қайсысы ұнайтындығы туралы сұраққа жауаптың нәтижелері сұралғандардың үштен бірі (30,9%) жаңа материалды мұғалімнің ЦБР-ды пайдаланып түсіндіруін тыңдауды қалайтынын көрсетті. Мектеп оқушыларының 9,1%-на мұғалімнің ЦБР-ды пайдаланбай түсіндіруін тыңдау ұнайды екен. Дегенменде оқушылардың көпшілігі (60%) сабақтарда ол да, басқасы да пайдаланылғаны жақсы деп санайды. Мұнымен келіспеуге болмайды. Біз әйтеуір бір уақытта компьютер оқушының көңіл-күйін сезуге қабілетті тірі мұғалімді алмастырады деген ойдан аулақпыз. Мұғалім сөйлеу тіркесін таңдайды және үзіліс жасай әрі сөйлеу ырғағын түрлендіре отырып, әрбір нақты сыныптың, әрбір оқушының көңіл-ауанына қарай икемделеді.
№ 3 кесте Қазақстан тарихы сабағында жаңа материалды түсіндіруді көбірек қалай тыңдау ұнайды?
Сұрақтарға жауап бергендер саны ЦБР-ды пайдаланбастан ЦБР-ды пайдаланып Жақсы, олда және басқа да бар болғанда саны % саны % саны % Алматы
15
53,3 6 0,0
1 6,0
32 ОМ 2 0 0,0 2 100,0 0 0,0
72 ОМ 1 0 0,0 1 100,0 0 0,0
91 ОМ 9 8 88,9 0 0,0 1 11,1
158 ОМ 3 0 0,0 3 100,0 0 0,0
Астана 94
9 9,6
36 38,3
49 52,1
40 МЛ 25
0 0,0
0 0,0
25 100,0
48 МЛ 52
9 17,3
19 36,5
24 46,2
53 МЛ 17
0 0,0
17 100,0
0 0,0
Қарағанды, Қарағанды обл. 121
4 3,5
29 25,4
88 77,2
92 ОМ 54
1 1,9
0 0,0
51 94,4
Ростов ОМ 10
3 30,0
1 10,0
6 60,0
Шашубай ауылы ОМ 8 0
1 12,5
7 87,5
132 ОМ 42
0 0,0
27 64,3
24 57,1
БАРЛЫҒЫ 230
21 9,1
7 30,9
138 60
Оқушылардың өзіндік іс-әрекеті оқыту процесінің тарих сабақтарында, сондай-ақ ҰБТ кезінде оқушыларды белсенді етудің, ойлауын дамытудың қажетті элементі болып саналады. Өзіндік жұмыстың тиімділігі оны ұйымдастыруға, жұмыс істеудің басқа әдістерімен шебер үйлестіруге байланысты болады. Өзіндік жұмыс білімдердің, біліктер мен машықтардың 10
қажетті көлемі мен деңгейін қалыптастырады; өз білімдерін өзіндік жүйелі түрде толықтырудың психологиялық қондырғысын жасайды; негізгі ойлаушылық операцияларды қалыптастырады. Сондықтан да сабақта мектеп оқушыларының өзіндік жұмысын ұйымдастыруға мүмкіндік беретін сол аспаптардың бар болуы қажет. Өкінішке қарай, дәстүрлі оқыту кезінде өзіндік дұмыс істеу көбінесе тек оқулықты оқуға ғана саяды. Сол уақытта электрондық оқыту кезінде өзіндік жұмысты ұйымдастырудың мүмкіндігі айтарлықтай кеңейеді, ал бастысы – олар мектеп оқушыларының үлкен қызығушылығын тудырады. № 4 кестенің мәліметтерін қараңыздар.
№ 4 кесте Сабақта өзіндік жұмысты қалай істеу көбірек ұнайды?
Сұрақтарға жауап бергендер- дің саны ЦБР-мен оқулықпен Жақсы, олда және басқа да бар болғанда саны % саны % саны % Алматы
15 8 53,3 0 0,0
7 46,7
32 ОМ 2 2 100,0 0 0,0 0 0,0
72 ОМ 1 0 0,0 0 0,0 1 100,0
91 ОМ 9 6 66,7 0 0,0 3 33,3
158 ОМ 3 0 0,0 0 0,0 3 100,0
Астана 94
16 17,0
9 9,6
69 73,4
40 МЛ 25
0 0,0
0 0,0
25 100,0
48 МЛ 52
15 28,8
9 17,3
28 53,8
53 МЛ 17
1 5,9
0 0,0
16 94,1
Қарағанды, Қарағанды обл. 111
35 31,5
1 0,9
75 65,8
92 ОМ 54
0 0,0
0 0,0
52 96,3
Ростов ОМ 10
4 40,0
0 0,0
6 60,0
Шашубай ауылы ОМ 8 2
1 12,5
5 62,5
132 ОМ 42
29 69,0
0 0,0
12 28,6
БАРЛЫҒЫ 220
59 26,8
10 4,5
151 68,6
Кестеде берілген мәліметтерден орташа алғанда оқушылардың 26,8% ЦБР-мен өзіндік жұмыс істеуді таңдайтыны көрініп тұр. Оқушылардың 68,6%-ы ЦБР-мен де және қағаз оқулықтармен де кезектестіруге келіседі екен. Мектеп оқушыларының тек 4,5%-ы ғана өзіндік жұмысты әдеттегі оқулықтармен орындауды қалайды екен. Тарих сабақтарында ЦБР-ды пайдалану қалай басталды, содан кейін жоғары сыныптықтарға оқу көптеп қызықты болды. Бұған орташа алғанда мектеп оқушыларының 91,8%-ы, оның ішінде Алматы қаласының 4 мектебінің, Астана қаласының екі мектебінің және Қарағанды облысының бір мектебінің сұралған оқушыларының фактісі көрсетеді.
жүктеу/скачать 0,91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|