Қазақстан республикасы бiлiм және ғылым министрлiгi республикалық Ғылыми-педагогикалық кiтапхана

105 
 
мектеп бөлiмiнiң меңгерушiсi. 1963-1967 жылдары Көкшетау қалалық партия 
комитетiнiң екiншi хатшысы, 1968 жылы Көкшетау облыстық халыққа бiлiм 
беру  бөлiмiнiң  меңгерушiсi  болып  тағайындалды.  Көкшетау    қалалық  және 
облыстық  кеңестерiнiң  депутаты  болып  сайланды.  1970  жылы  Қазақстан 
Компартиясы  Орталық  Комитетi  ғылым    мен  оқу  орындары  бөлiмiнiң 
меңгерушiсi қызметiне ауыстырылды. 
      1974 жылы Қазақ КСР Жоғары Кеңесi Төралқасының Жарлығымен Қазақ 
КСР  Оқу    министрi  қызметiне  тағайындалып,  1987  жылға  дейін  Қазақ  КСР 
Білім министрі болды. 
       Қ.Балахметовтың  педагог  және  бiлiм  жүйесiнiң  басшысы  ретiндегi 
жұмысы жалпы орта бiлiмдi жетiлдiруге, жеткiншек ұрпақты тәрбиелеу мен 
оны  еңбекке  даярлауға  жұмсалды.  Оның  мақалаларында  мұғалiмдер  мен 
бiлiм саласы қызметкелерiнiң бiлiктiлiгiн арттыруға басты назар аударылды.  
      1987  жылы  еңбек  демалысына  шыққаннан  кейiн,  1987  жылы  В.И.Ленин 
атындағы  балалар  қоры  төрағасының  орынбасары,  1988  жылы  бұл  қор 
«Қазақстан балалар қоры» болып қайта құрылған соң,  оның төрағасы болды, 
сонымен қатар 13 жыл  Қазақ-Корея достық қоғамының төрағасы болды. 
      1999-2000  жылдары  -  Халықаралық  балалар  қорлары  қауымдастығының 
вице-президенті. 
     1996  жылы  туған  жерi  Көкшетау  өңiрiне  оралып,    1998  жылдан 
Ш.Уәлиханов  атындағы  Көкшетау  университетi
 
ректорының  кеңесшiсi 
болды,  студенттерге  педагогика  тарихынан  лекция  оқыды.  Бiлiм  беру, 
педагогикаға  арнаған  жүздеген  мақалалары,    ғылыми  еңбектерi  жарық 
көрген.  Қазір зейнет жасына келіп, еңбек демалысында. 
         Қ.Балахметов  «Парасат»,  үш  мәрте  «Еңбек  Қызыл  Ту»  ордендерімен, 
Ы.Алтынсарин,  Н.Крупская,  К.Ушинский  атындағы  медальдармен,  Қазақ 
КСР  Жоғарғы  Кеңесінің  Құрмет  грамотасымен  марапатталған,  КСРО  және 
Қазақ КСР Оқу ағарту iсiнiң үздiгi.  
ӘДЕБИЕТТЕР: 
      Балахметов  Қ.    Балаларға  қамқорлық  -  басты  парыз  /Қ.Балахметов           
// Қазақстан мектебi. – 1998. - ғ  3. –  8-11 б. 
       Балахметов Қ. Балалар қорының болашағы қандай?: 

Қазақстан балалар 
қорының  басқарма  төрағасы  Қ.Балахметовпен  алдағы  жұмыстар,  бүгiнгi 
тiршiлiгi жайлы сұхбат

 /әңгiмелескен Г.Батырханқызы // Жас алаш. – 1992. – 
30 мамыр. 
        Балахметов  Қ.  Жас  ұрпақ  жауапкершiлiгi: 

республикалық  «Балалар 
қоры» басқармасының жұмысынан

 /Қ.Балахметов     //Әлеуметтiк қорғау. – 
1992. -        №  1. – 8-10 б.  
        Балахметов  Қ.  Ағалар  iсi  жастарға  үлгi: 

Республикалық  балалар 
қорының  төрағасы  Қ.Балахметовпен  әңгiме

  /әңгiмелескен  Е.Естаев       
//Қазақстан мұғалiмi. – 1992. 17 қаңтар. 
       Балахметов  Қ.  Халық  ағарту  iсi  қайта  құру  кезеңiнде: 

Республика 
мұғалiмдерiнiң  VI  съезi  материалдарынан

  /Қ.Балахметов    //Қазақстан 
мектебi. – 1987. - № 7. –     3-7 б. 

106 
 
       Балахметов  Қ.  Мектеп  реформасын  жүзеге  асыру  бағытымен:  

Қазақстан мұғалiмдерiнiң VI съезi

 /Қ.Балахметов   //Социалистiк Қазақстан. 
– 1987. – 23 мамыр. 
       Балахметов  Қ.  Педагогика  ғылымының  жетiстiктерi  –  мектеп 
практикасына /Қ.Балахметов   //Қазақстан мұғалiмi. – 1986. – 29 қараша. 
       Балахметов  Қ.  Реформаның  алғашқы  адымдары  /Қ.Балахметов   
//Қазақстан мектебi. 1985. - № 10. –3-11 б.  
      Балахметов  Қ.  Мектептiң  бүгiнi  мен  болашағы: 

Қазақ  КСР  Оқу 
министрi  жас  ұрпақтың  оқуы  мен  тәрбиесiне  қамқорлық  туралы

 
/Қ.Балахметов     // Қазақстан коммунисi. – 1984. - №  4. –57-61 б. 
       Балахметов  Қ.  Iрi  мiндеттер  биiгiнен: 

Халық  ағарту  қызметкерлерiнiң 
мiндеттерi,  жалпы  бiлiм  беретiн  мектептердегi  оқу  тәрбие  процесi  жайлы

 
/Қ.Балахметов   //Қазақстан мектебi. – 1981. - №  3. – 3-9 б. 
       Балахметов  Қ.  Айбынды  мiндет  /Қ.Балахметов      //Қазақстан  мектебi.  – 
1977. -  № 11. – 14-19 б. 
       Балахметов 
Қ.  Мұғалiмнiң  мамандық  дәрежесi  мен  ой-өрiсi                              
/Қ.Балахметов   // Қазақстан коммунисi. – 1977. - №  8. – 32-38 б. 
      Балахметов  Қ.  Еңбек  жолы  –  мектептен  /Қ.Балахметов      //Қазақстан 
мектебi. – 1978. -№  5. – 9-14 б. 
       Балахметов  Қ.  Тұлғасы  асқақтай  бередi  /Қ.Балахметов      //Қазақстан 
мектебi. -  1996. - №  3. – 13-15 б. 
Ол туралы: 
        Айекеева  А.  Адамгершiлiк  туын  биiк  ұстаған..: 

ағамыз туралы бiр үзiк 
сыр:  1974-1987  жыл  аралығында  Қазақстан  Оқу  министрi,  қазiр 
республикалық 
Балалар 
қорының 
төрағасы 
Қ.Балахметов 
70-те

       
/А.Айекеева //Қазақстан мұғалiмi. – 1996. – 26 маусым. 
      Асылбекова    М.  «Тәуелсiздiк  ғимаратында  бiз  қалаған  кiрпiштер  де 
бар…» 

Қожахмет  Балахметұлы  Балахметов  –  75  жаста

  /  М.Асылбекова 
//Қазақстан мұғалiмi. – 2001. – 13 маусым. 
     Қажахмет  Балахметұлы  –  80  жаста  (Қ.Балахметұлының  «Менің 
туыстарым», «Заман зерделері» кітаптарынан) //Қазақстан мектебі.  – 2006. - 
№ 6. – 8-10 б. 
     Құтпанбаев Ә. Министр ауылға келді: [Қожахмет Балахметов – 80 жаста] 
/Ә.Құтпанбаев //Қазақстан мұғалімі. – 2006. – 16 тамыз 
     Сармағамбетов  М.  Азамат  бейнесi: 

халыққа  бiлiм  беру  саласы  мен 
педагогика 
ғылымына 
еңбек 
сiңiрген 
Қ.Б.Балахметов 
туралы

 
/М.Сармағамбетов     // Егемен Қазақстан. – 1996. – 2 шiлде. 
      Шағыр  Қ.  «Тәуелсiздiктiң  зор  тiрегi  –  бiлiм»:  [педагогика  саласының 
қайраткерi Балахметов Қ.Б. 75 жаста] / Қ.Шағыр //Қазақстан мектебi. – 2001.-  
№ 6.-3-5 б. 
 
 
 
 

107 
 
Маусым айының аяғы –  
мектеп бітірушілер кеші 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ә.Назарбаевтың  2012 
жылғы  қаңтардағы  «Әлеуметтік-экономикалық  жаңғырту  –Қазақстан 
дамуының жаңа векторы» Қазақстан халқына Жолдауында оқыту үдерісінің 
тәрбиелік  құрамдасын  күшейтудің  маңыздылығы  атап  көрсетілген: 
«Патриотизм, мораль мен парасаттылық нормалары, ұлтаралық келісім және 
толеранттылық,  тәннің  де,  жанның  да  дамуы,  заңға  мойынсұнушылық.  Бұл 
құндылықтар,  меншіктің  қандай  түріне  жататынына  қарамастан  барлық  оқу 
орындарында  да  сіңірілуге  тиіс».  Мектеп  бітіру  шарасы  –  cоңғы  мектеп 
шарасы, ол имандылық, ізгілік пен ризашылық сабағы болуы тиіс. 
Бітіру кешінің мектеп өмірінде алар орны ерекше, бұл барлығы үшін 
толғандырар оқиға: балалықпен, мектеппен,  мұғалімдермен және мектептегі 
достармен қоштасу. Бұл үлкен өмір кезеңінің қорытындыларын шығаруда. 
Бітіру  кешін  өткізудің  мақсаты  жастарда  жоғары  әлеуметтік 
белсенділікті  және  Қазақстан  Республикасының  лайықты  азаматы  болуға 
деген ұмтылысты дамыту болып табылады. 
Мектеп  бітіру  кешінің  құрметті  қонақтары  педагогикалық  еңбектің 
ардагерлері,  қаланың  құрметті  тұрғындары,  үкіметтік  емес  ұйымдардың, 
соның  ішінде  жастар  ұйымдарының  өкілдері,  шефтік  кәсіпорындардың 
өкілдері бола алады. 
Мерекені ұйымдастырудағы жетекші негіз түлектердің, оқушылар мен 
ересектердің  бірлескен  шығармашылық  қызметі  болуы  тиіс,  мұнда  ойлар, 
жоспарлар  туындайды,  мұнда үлкен  мерекеге  ұжыммен дайындалып,  өткізу 
дәстүрге айналған. 
Бітіру    балын  өткізудің  дәстүрлі  нысаны  бар:  1  бөлім  –  аттестат 
тапсыру рәсімімен бірге салтанатты жиын. 2-бөлім – мерекелік концерт, бал-
маскарад,  сазды  театрландырылған  бағдарлама,  мерекелік  дастархан 
ұйымдастырылған би бағдарламасы. 
Мектеп бітіру кеші бағдарламасының сценарийіне «Жас ұлан», «Жас 
қыран»  республикалық  қозғалыстарының  көшбасшыларының,  жастар  
қоғамдық  бірлестіктерінің  көшбасшыларының,  «Нұр  Отан»  ХДП  жастар 
қанатының  белсенділерінің  құттықтауларын  енгізген  жөн.  Интерактивті 
жабдықты  пайдалануға  және  мектепті  табыспен  бітірген  және  Елбасының 
«Болашақ»  бағдарламасы  бойынша  шетелде  оқуын  жалғастырып  жатқан 
өткен  жылдардың  түлектерімен  он-лайн  режімінде  телекөпірлер  өткізуге 
болады. 
ӘДЕБИЕТТЕР: 
Әмірханова  Қ.  Мектеп  бітіруші  түлектерге  арналған  әдеби-монтаж 
бағдарламасы /Қ. Әмірханова //Тәрбие жұмысы. - 2009. - №4. - 39-40 б. 
Кайдакова  В.Ю.  Мектеп  бітіру  кешін  ұйымдастыру  және  өткізу                 
/В.Ю.  Кайдакова,  И.Б.  Пащенко  //Сынып  жетекшісінің  анықтамалығы  = 
Справочник классного руководителя. - 2009. - №5. - 19-32 б.  

108 
 
          Карипжанова  Х.С.   Сәт  сапар,  жас  түлек!  Оқу  бітіруші  жастардың 
диплом  алу  салтанатты  кешінің  сценарийі  /  Х.  С.  Карипжанова 
// Тәрбие жұмысы. - 2010. - №1. - 35-37 б. 
Қазанбай  Ғ.   «Балапан  боп  келіп  ем,  алтын  ұяға,  Қыран  боп  ұшып 
барам қияға!»: [мектеп бітіру кешінің сценарийі] /Ғ. Қазанбай, Г. Сейткерей 
//Сынып жетекші = Классный руководитель . - 2012. - №2. - 10-13 б. 
Қалиев  С.  «Бала  шақтан  –  болашаққа»  (мектеп  бітіру  кешінің 
сценарийі) /С. Қалиев //Қазақ тілі мектепте, колледжде және ЖОО-да оқыту. 
- 2008. - №4. - 38-39 б. 
         Қуандықова  А.Қ.    Мектеп  бітіру  кеші  және  оның  ұйымдастырылуы              
/А.Қ. 
Қуандықова 
//Білім 
беру 
мекемесі 
басшыларының 
анықтамалығы=Справочник  руководителя  образовательного  учреждения.  - 
2009. - №5. - 22-25 б.  
        
 
Сейитова Б.Н.   Қош бол, алтын ұя - мектебім (мектеп бітіру кешінің 
бағдарламасы)  /  Б.  Н.  Сейитова  //Педагогикалық  кеңес  =  Педагогический 
совет. - 2012. - №1. - 34-36 б. 
         Молдағалиева  А.Т.  Сыңғырла, соңғы қоңырау!:  [мектеп  бітірушілердің 
соңғы  қоңырау  сценарийі]/  А.Т.Молдағалиева  //Мектептегі  мерекелер.  – 
2013. - № 5. – 36-37 б. 
Ниеталина Ә.  Ұшырса ұямыз, қалайша қиямыз: [мектеп бітіру кеші]              
/Ә. Ниеталина //Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар. - 2010. - №5. - 50-54 б. 
Хожахметова  Қ.  Сыңғырла,  соңғы  қоңырау!:  [2012-2013  оқу 
жылының  соңғы  қоңырауы]  /  Қ.Хожахметова  //Қазақ  тілі  мен  әдебиеті  орта 
мектепте. – 2013. - № 4. – 41-42 б. 
 
6 шілде -  Астана күні 
      
 2008  жылы  маусымның  23-інде  Парламент  Сенаты  «Мерекелер 
туралы» заңға толықтыру енгізетін заң жобасын қабылдады. Ол бойынша 6-
шілде – Астана күні мемлекеттік мереке болып белгіленді. Оның себебі, 1994 
жылы дәл осы күні Алматыда ел Парламенті елорданы Алматыдан Астанаға 
көшіру туралы қаулы қабылдаған болатын. Осы Қаулыға сүйене отырып, 6-
шілде  Астана  күні  деп  жарияланды.  Бұл  күн  еліміздің  жаңа  тарихының 
жарқын  беттерінің  ашылуын,  прогресс  пен  демократия  жолынан 
айнымайтынын, ең бастысы, мемлекеттілікті мәңгі етуді бейнелейді. Астана 
республикамыздың саяси және әкімшілік орталығы, Ата Заңның түпнұсқасы, 
Мемлекеттік  Ту  мен  Елтаңбаның  эталондары  тұрған  жер.  Отырыста  заң 
жобасы  бірауыздан  мақұлданды.  Қабылданған  заңға  Мемлекет  Басшысы 
қолын қойып бекітті.        
      
 Заңның  толық  мәтіні  ресми  ақпарат  баспасөз  құралдарында  жарық 
көрді.  Астана  Алматының  орнына  Қазақстан  Республикасының  астанасы 
болып  1997  жылдың  желтоқсанында  жарияланған  еді.  Келесі  жылдың  жаз 
айында  республиканың  жаңа  астанасының  ресми  тұсаукесері  болып  өтті. 
Және 2008 жылдың 6-шілдесінде Астана өзінің 10 жылдығын атап өтті. 
          Астананы  көшіру  туралы  идея  елбасымыз  Н.Ә.Назарбаевтікі. 
Елбасымыз  жоқ  жерден  үлкен  қала  салдырды.  Астана  –  қазақ  халқының 

109 
 
мақтанышына  айналды.  Дүние  жүзінің  түкпір-түкпірінен  келгендердің 
барлығы  тамсанып,  таңғалып  тамашалайтын  қала.  Сондықтан,  басты 
мерекелік  шаралар осымен  үшінші жыл,  Президенттің  туған  күні-6  шілдеде 
аталынып келеді. 
      
 Оқушыларды өз Отанын сүюге, елордасы – Астананы мақтаныш етуге 
тәрбиелеу мақсатында өтілетін «Астана – сәулетті қала» атты тәрбие сағатын 
өткізуге  болады.  Тәрбие  сағатының  көрнекіліктері:  интерактивті  тақта, 
қанатты  сөздер,  «Астана  айшықтары»  стенді.  Астана  қаласының  көрікті 
орындарымен  ғимаратарының  түрлі-түсті  суреттері,  Н.Ә.Назарбаевтың 
«Еуразия  жүрегінде»  кітап  көрмесі,  Астана  қаласының  гербі.    Сабақта 
Алматы  мен  Астана  қаласының  ерекшеліктерін  салыстыра  отырып,  Астана 
қаласының  тарихы  баяндалады.  Астана  туралы  әндер  айтылып, 
викториналық  сұрақтар    қою  арқылы  оқушылардың  ел  тарихы  туралы 
білімдерін дамытуға болады. 
ӘДЕБИЕТТЕР: 
          Қазақстан Республикасы. Президент (1991-; Н.Назарбаев). Жарлық 
          Қазақстан  Республикасы  Президентінің  2001  жылғы  29  маусымдағы        
№  645  «Астана  –  жаңа  қала»  арнайы  экономикалық  аймағын  құру  туралы» 
Жарлығына өзгерістер енгізу туралы: Қазақстан Республикасы Президентінің 
2011 ж. 6 мамыр № 75 Жарлығы /Қазақстан Республикасы. Президент (1991-; 
Н.Назарбаев).Жарлық //Егемен Қазақстан. – 2011. – 13 мамыр. 
          Ақыпбекұлы  Ө.  Ажарлы  Астана  /  Ө.Ақыпбекұлы.  –  Астана:  Елорда, 
2002. – 120 б. 
      
Қазақ  елінің  астаналары  /құраст.  К.Аухадиев,  Д.Досжан  т.б.  – 
Алматы, 2008. – 504 б. 
*      *     * 
          Ағымбаев  Е.   Астана  -  рухани  орда:  [Астана  туралы]  /  Е.  Ағымбаев 
// Мәдени мұра=Культурное наследие. - 2010. - № 3. - 52-57 б. 
      
Балаева  А.   Астана  -  Алаштың  ұлы  төрі:  [Астана  қаласы  туралы]           
/ А. Балаева // Мәдени мұра=Культурное наследие. - 2011. - № 2. - 48-53 б. 
         Бакенова Г.А. Туған күніңмен, Астана! : [тәрбие сағаты] / Г.А.Бакенова 
//Мектептегі мерекелер: тәрбие жұмыстарының сценарийлері. – 2013. - № 6. – 
12-13 б. 
          Бектұрсынова  К.  Еліміздің  жүрегі  –  Астана:  [Астана  күніне  арналған 
тәрбие  жұмысының    сценариі]/  К.Бектұрсынова  //Мектептегі  мерекелер: 
тәрбие жұмыстарының сценарийлері. – 2013. - № 9. – 6-7 б. 
        
Бектұрсынова К.
   
Еліміздің жүрегі - Астана:[Астана қ. арналған сабақ] 
/  К.  Бектұрсынова  //  Білім  әлемінде=В  мире  образования=In  the  world  of 
EDUCATION. - 2013. - № 4. - 25-26 б. 
        
Ерғалиев  Ж.   Мәңгілік  Елдің  елордасы:  [Астана  қаласына  -  15  жыл]          
/ Ж. Ерғалиев // Егемен Қазақстан. - 2013. - 2 шілде. 
         Есенжолова  Ж.   Жасай  бер,  жайна,  Астанам!  Сыныптан  тыс  сабақ        
/  Ж.  Есенжолова  //Қазақ  және  әлем  әдебиеті=Казахская  и  мировая 
литература. - 2013. - № 3. - 20-21 б. 

110 
 
         Қорғанбекова  К.  Астанам:  [Астана  туралы  жан-жақты  білімідерін 
кеңейту]  /  К.  Қорғанбекова  //Бастауыш  сыныпта оқыту  әдістемелігі:  барлық 
пәндер бойынша.  -  2013. - №3. - 55-б. 
          Молдабекова  А.  Ел  ордасы  –  Астана:  [тәрбие  сағатының  сценарийі]        
/А.Молдабекова 
//Мектептегі 
мерекелер: 
тәрбие 
жұмыстарының 
сценарийлері. – 2013. - № 7. – 9-10 б. 
          Назарбаев  Н.   Астана  -  Қазақстанның  ұлы  дәуірі  және  стратегиялық 
векторы:  [Астананың  15  жылдығынада  сөйлеген  сөзі]  /  Н.  Назарбаев 
// Егемен Қазақстан. - 2013. - 6 шілде. 
       Озғанбаев  Ө.   Елбасы  және  Елорда:  Астана  күніне  орай  мақала                    
/ Ө. Озғанбаев // Егемен Қазақстан. - 2014. - 5 шілде. 
          Өмірбаева  А.Т.  Арайланған  Астанам:  [тәрбие  сағаты]  /  А.Т.Өмірбаева 
//Мектептегі мерекелер:тәрбие жұмыстарының сценарийлері. – 2013. - № 7. – 
6-7 б. 
           Смагулова А.Ш.  Астанам - бас қалам: [саяхат сабақ] /А. Ш. Смагулова            
// Тәрбие сағаты. - 2014. - № 1. - 15-б. 
         Тарази  Ә.   Астананың  даму  динамикасы  тарихта  болмаған  құбылыс: 
Астана күні / Ә. Тарази // Астана ақшамы. - 2014. - 5 шілде. 
      
Тасмағамбетов 
И.   Астана 
- 
түркі 
дүниесінің 
ұлы 
төрі                             
/ И. Тасмағамбетов // Мәдени мұра=Культурное наследие. - 2012. - № 3. - 15-
23 б. 
        
Төлеуова  А.Т.   «Жігіт  сұлтаны»  (Астананың  15  жылдық  мерейтойына 
және  Отан  қорғаушылар  күніне  орай  ұйымдастырылған  өнер  сайысының 
сценарийі) / А. Т. Төлеуова // Отбасы және балабақша. - 2013. - № 4. - 13-16 б. 
 
 
 
 
 
 
 
Шiлде 
15 жұлдыз 
Алаш  қайраткерi,  ғалым,  драматург,  жазушы,  журналист, 
педагог 
Қошмұхамбет 

Қошке

 
Дүйсебайұлы 
Кемеңгеровтың туғанына 120 жыл 

15.07.1896 – 21.11.1937

. 
      Кемеңгеров  Қошмұхамбет 

Қошке

  1896  жылы  бұрынғы  Ақмола 
облысы, Омбы уезi Беке болысы Қаражас ауылында туған. 
      Қошке    алғаш  ауылда  мұсылманша  сауат  ашқан.  Одан  кейiн  Омбыда 
шiркеу  мектебiнде,  ветеринарлық-фельдшерлiк  мектепте  оқиды.  1913  ж. 
Омбы ауыл шаруашылық училищесiне оқуға түсiп, осында оқып жүрiп қазақ 
жастарының  тұңғыш  қоғамдық-саяси  ұйымы  «Бiрлiкке»  мүше  болып  кiрiп, 
«Балапан» атты қолжазба журналдың редакторы болған. 
     Қ.Кемеңгеров 
1916-1917 
жылдары  Ақмолада  Сәкен  Сейфуллин 
ұйымдастырған  «Жас  қазақ»  ұйымына  белсене  қатынасады.  1919  жылы 
Омбы политехника институтының медицина факультетiне оқуға түседi. 1920 
жылы Қызылжарда «Қызыл мұғалiмдер» курсында әдебиеттен сабақ беретiн 
Мағжан Жұмабаевпен бiрге дәрiс оқиды.  
    Қ.Кемеңгеров  1924  ж.  Омбы  мединститутының    3  курсын  бiтiрген  соң, 
Ташкенттегi  Орта  Азия  мемлекеттiк  университетiнiң  алғашқыда  медицина 
факультетiне ауысып, кейiн шығыстану факультетiн оқып бiтiредi. 1924-1925 

111 
 
жылдары «Ақ жол» газетiнде қызмет iстейдi. 1928-1930 жылдары Орта-Азия 
мемлекеттiк  университетiнiң 

САГУ

 
аспиранты  болып,  әрi  осы 
университетте  және  Түркiстан  әскери  училищесiнде  қазақ  тiлiнен  сабақ 
бередi.  
      1930  жылы  саяси  репрессияның  алғашқы  толқынында  «ұлтшыл»  деген 
атпен  Алматы  абақтысында  отырады.  1932  жылы  саяси  тұтқын  ретiнде 
Украинаға  жер  аударылады.  Одан  1935  жылы  босатылып,  Омбының 
Шарбақкөл ауданында ауруханада дәрiгер болып қызмет iстейдi. 1937 жылы 
тамызда қайта ұсталып, 21 қарашада Омбы қаласында атылады. 1957 жылы 
ақталған. 
      Қ.Кемеңгеров  тарих,  әдебиеттану,  тiлтану,  этнография,  көркем  аударма 
т.б.  мәселелер  бойынша  қалам  тербеген.  1924  ж.  Мәскеуде  «Қазақ 
тарихынан»  атты  еңбегi  шыққан.    1925  ж.  «Бұрынғы  езiлген  ұлттар»  атты 
зерттеуi,  «Қазақша-орысша  тiлмаш»,  1928  ж.  2  кiтаптан  тұратын  «Оқу 
құралы» кiтабы жарық көрдi. 
    1957  жылы   ресми  ақталған  соң, 1965  жылы  «Алтын  сақина»  атты  шағын 
жинағы  жарық  көрдi.  Қөшкенiң  мұралары  1980  жылдардың  аяғында  ғана 
еркiн  шығарыла  бастады.    Қаламгердiң  құрметiне  Баянауылда  мектеп, 
Астанада көше аты берiлдi. 
ӘДЕБИЕТТЕР

 
    Кемеңгерұлы Қ. Жат тiл оқыту әдiсi 

үзiндi

; Мектеп қай тiлде болу керек 

үзiндi

 /Қ.Кемеңгерұлы  // Қазақтың тәлiмдiк ой-пiкiр антологиясы. Т.2. (ХХ 
ғасырдың 20 жылдарынан 1995 жылға дейiнгi кезең). – Алматы, 1998. – 190-
192 б. 
     Кемеңгерұлы  Қ.  Таңдамалы

тарихи-танымдық  еңбектер,  мақалалар, 
зерттеулер,  пьесалар,  әңгiмелер  өлеңдер

  /Қ.Кемеңгерұлы    -  Алматы

 
Қазақстан,1996. – 296 б.- /Тарихи тұлғалар/ 
      Кемеңгерұлы  Қ.  Жат  тiлдi  оқыту  әдiсi  (үзiндi),  -  Мектеп  қай  тiлде  болу 
керек (үзiндi) /Қ.Кемеңгерұлы  //Қазақтың тәлiмдiк ой-пiкiр антологиясы.

ХХ 
ғасырдың  20-жылдарынан  1995  жылға  дейiнгi  кезең

.  Т.2.  /құраст. 
Қ.Жарықбаев, С.Қалиев. - Алматы,1998.–190-191б. 
      Кемеңгерұлы  Қ.  Бұрынғы  езiлген  ұлттар

Ресейдiң  езгiсiндегi  36  ұлттың 
тұрмысы

 /Қ.Кемеңгерұлы  //Ана тiлi. – 1993. – 9 қаңтар. 
      Кемеңгерұлы  Қ.  Ерлiк  жүректе

әңгiме

  «Сана»  журн.  №  2-3

  /әзiрлеген 
Д.Қамзабекұлы // Ақиқат. – 1992. - №   4– 74-78  б. 
      Кемеңгерұлы  Қ.  Қазақ  тарихынан…/алғы  сөзiн  жазып,  жарияланымды 
әзiрлеген Г.Ордаева // Ақиқат.-1993. - №  10.– 73-76 б 
      Кемеңгерұлы Қ.  Момынтай

 әңгiме /Қ.Кемеңгерұлы    //Қазақ әдебиетi. – 
1993.– 2 шiлде. 

жүктеу/скачать 2,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: