Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі

 
89
Араб  зерттеушілері  құрбақаның  терісінде  аса  қауіпті  бактериялармен  күресте 
таптырмайтын  аса  бағалы  заттар  бар  екенін  анықтады.  Оның  терісі  бактерияға  қарсы 
заттармен  көмкерілген.  Ғалымдар  зерттеу  барысында  құрбақаның  терісінен 
синтезделген  құрам  тапқан.  Ол  алтынтүсті  стафилококк  пен  “Acintobacter  baumanni” 
бактериясына қарсы қолданылады. Бақа терісінде болатын антибактериальды зат адам 
үшін  улы.  Бірақ  ғалымдар  олардың  жағымсыз  əсерлерін  келтіретін  модификациялау 
жолын тапты. Нəтижесінде зерттеушілер 100 жаңа антибиотик алды, олар клиникалық 
сынаққа  əзір  жаңа  антибактериялды  дəрі  алдағы  5  жылда  қолданысқа  еңбек.  Бақаның 
емдік  қасиеті  өте  зор.  Болашақта  медицина  саласына  осы  емдеу  жолын  қоссақ, 
еліміздегі  түрлі  қатерлі  дерттерді  емдеуге  мүмкіндігіміз  бар.  Тек  соған  сене  білуміз 
қажет. 
 
 
 
Əдебиет: 
1.  К.Б.  Олжабекова,  Б.Е.Есжанов.  Омыртқалылар  зоологиясы  I,  II  том.  -  Алматы:  ''Қазақ  
Университеті''; 2007 ж. 52 бет. 
2.  А.Ф.  Ковшарь,  В.А.  Ковшарь.  Қазақстандағы  жануаралар  əлемі.-Алматы:  “Кітап”  баспасы 
2009 ж. 60-62 бет. 
3.  Б.А. Кузнецов. Большая книга животных. Москва: «Олма- Пресс», 2003 ж. 31-36 бет. 
4.  Н.А. Бобринский. Мир животных. Москва: «ЭКСМО» 2005 ж. 18-29 бет. 
5.  В. Востоков. Химия и жизнь,  Москва: «ЭКСМО» 2004 ж. 89-99 бет. 
6.  www.google., www.zooeco.com. www.new-ecopsychology.org. 
 
 
 
ƏОЖ 599.322.95 
 
ДАЛА СУЫРЫНЫҢ (MARMOTA BOBAK) ТАРАЛУЫ МЕН БИОЛОГИЯЛЫҚ 
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 
 
Закбек А., Қарағойшин Ж.М. 
(Л.Н.Гумилев атындағы ЕҰУ) 
 
 
 
Адамзат  үшінші  мың  жылдыққа  өте  күрделі  экологиялық  мəселелермен  аяқ 
басты.  Бұл  мəселелердің  шешілуі  жер  бетіндегі  цивилизациялық  даму  жəне  адамның 
өмір  сүру  жағдайларымен  тікелей  байланысты.  Қарыштап  дамыған  ғылыми-
техникалық  прогресс  табиғи  ортаның  қайтымсыз  бұзылуына  соқтыруда.  Осынау 
өркениетке  ұмтылып  отырған  кезеңде  өз  жеріміздің  əрбір  обьектілерін  білу  жəне 
олардың  қыр  сырына  үңілу  басты  міндет  болып  саналады.  Табиғаттың  болашақта 
өзгеру сипаты, адамның шаруашылық əрекетінің табиғатқа əсері, адамзаттың тағдыры 
сияқты  мəселелер  ойландырмай  қоймайтыны  анық.  Соңғы  жүз  жылдықта  қоршаған 
ортаның  өзгергені  сонша,  тек  адам  денсаулығына  ғана  емес  барлық  түрдің 
эволюциялық  процесіне  əсер  етуде.  Экологиялық  қауіпсіздікті  қамтамасыз  етуге, 
шаруашылық  жəне  басқада  қызметтің  табиғи  экологиялық  жүйелерге  зиянды  əсеріне 
жол  бермеуге,  биологиялық  əралуандылықты  сақтауға  жəне  табиғатты  оңтайлы 
пайдалануға ұйымдастырылған. Осыған байланысты жекелеген аймақтардың фаунасын 
жəне  жекелеген  түрлерін,  туыстарын,  тұқымдастарын,  отрядтарын  түгелдеу,  зерттеу 
қажеттілігі  өзінен-өзі  туындайды.  Cуыр  түрлерінің  таралуы  жəне  олардың 
маңыздылығы туралы ұсынуды жөн көрдім. [1].    

 
90
Материал жəне зерттеу əдістері 
Кесте -1. Дала суырының тірідей нағыз салмағын биостатикалық жолмен есептеу. 
Ақмола  облысы  Сарыоба  ауылынан  белгілі  №1  алаңнан  ұсталған  14  ересек  суырдың 
салмағының арифметикалық вариациялық қатарын анықтадым. Мұнда арифметикалық 
орташа салмағы 5,6 кг  n=14 арифметикалық орташа нүктелік есептеу жүргіздім. Мұнда 
арифметикалық  орташа  қателігін  есептеу  арқылы  нағыз  орташа  салмағын  табуға 
болады. 
Формула s
x
=√1   ×[ Σf
i
x
i
2
  _ {Σ f
i
x
i
 }
2
] 
                      n-1          n             1 
 
x
i кг
 
f
i
 
f
i
x
i
 
f
i
x
i
2
 
5,7 
5 
28,5 
812,25 
5,6 
1 
5,6 
31,36 
5 
4 
20 
400 
5,8 
2 
11,6 
134,56 
5,5 
1 
5,5 
30,26 
6 
1 
6 
36 
5,6 
14 
77,2 
1444,43 
 
Sx=√1      × [1444,43  −{77,2}
2
] ≈ 0,20 кг 
        14-1       14                1 
X=x+ s
x
=5,6+ 0,20 кг 
 
Дала суырын  (M. Bobak) зерттей келе елді мекенде мекендейтін суырдың басқа 
түрлерімен салыстыра анықтау, оларды қорғауға байланысты экологиялық  мəселелерді 
əлемдік,  өлкелік  деңгейде  түсіну  жəне  алдағы  уақытта  іске  асыру,  биологиялық 
тұрғыдан  талдау  жасау  арқылы  көрсету  зерттеудің  басты  мақсаты  болып  табылады. 
Мұнда  менің  маршруттық  зерттеу  жұмыстарым  Ақмола  облысына  қарасты  Сарыоба  , 
Ажар, Қоянды, Мариновка  ауылдарында байқаулар мен зерттеулер  жүргізілді. Келесі 
маршруттық  жұмысым  Ресейге  қарасты  Таулы  Алтай  өлкесі  Қосағаш,  Жаңа 
ауылдарында,  Монғолиядағы  Улан-батор  қаласына  қарасты  Налайх  өлкесі  мен  Баян-
Ульгий  аймағында  суыр  түрлерінің  тыныс  тіршілігімен  салыстырмалы  түрде  
таныстым.    Суырлардың  ресурсы  аңшаруашылығы  жəне  жалпы  табиғатты  тиімді 
пайдалану  саласында  дұрыс  эксплуатациялау  мен  қорғауды  қажет  етеді.  Өркениет 
дамуының сатыларына байланысты қоршаған ортаға антропогенді жүктеме шамасы да 
артуына  байланысты  қазіргі  уақытта  суыр  популяцияларының  саны  мен  таралу 
ареалдары  қысқарған.  Дала  суыры–  кемірушілер  отряды,  тиінтəрізділер  тұқымдасына 
жататын  сүтқоректі  аң.    Дүние  жүзінде  Азия  мен  Европада  миоценның  басы  25 
миллион  жыл  бұрын  плиоценнің  соңғы  кезеңінде  пайда  болған.  Алғашқы 
палеонтологиялық  алып  суыр  Paenemarmota  1948  Американың  Канзас  штатында 
табылған. Дүниежүзінде барлығы 15 түр,  оның Америкада 7 түр 31 түрше, Евразияда 8 
түр 20 түрше анықталған. Мысалы, менің зерттеуге алған дала суыры (Marmota bobak 
Mull.).  Оның  үш  түршесі  европалық    —  Marmota  bobak  bobak  Muller,  1776,  екінші 
түршесі M. b. kozlovi Fokanov, 1966 ( Волганың оң жағалауы Саратова районында) жəне  
біздің елімізде таралған — M. b. schaganensis Bashanov, 1930 болып табылады. [2,3]. 
Суырдың  жасын  оның  кеміргіш  тісінің  сақинасынан  анықтауға  болады. 
Тіршілігінің 87% інінде өткізеді. Иіс сезу мен көру мүшесі жақсы дамығанЕресек суыр 
бас қаңқасы ұзындығы 89 дан 103 мм аралығында болады. 

 
91
         
          
 
 
Сурет 1. М.bobak schgantnsis мандибуласы Incisive(I)- алдыңғы тісі   canini (C)-
күрек тісі  praemo lares (Pm)-алдыңғы азу   molars (M)-артқы азу тісі. Тісінің формуласы 
I 1\1 C0\0 Pm2\1 M 3\3=22. [3]. 
 
Көзін қорғауға арналған көзінің артқы сүйегі жақсы дамыған.Алдыңғы тіс пен азу 
тістер аралығындағы  аралықты диастем деп атайды.Туылғаннан кейін сүт тісі болады 
да, алдыңғы тісінен басқасы тұрақты азу тіске айналады. 
Дала cуыры (Marmota bobak) дене тұрқы 30 – 60 см, құйрығының ұзындығы 10 – 
25  см,  салмағы  3  –  8  кг.  Түсі  қызыл  қоңыр,  сарғыш  жирен,  кейде  қара  қоңыр  түкті 
шұнақ құлағы болады. Ашық алқапта тереңдігі 3 м, ін жолдары 8 м-дей, бірнеше (1 – 6) 
аузы  бар,  ін  қазады.  Онда  топтанып  тіршілік  етеді.  Жылына  7  айдай  ұйықтайды. 
Жылына  бір  рет  наурыз  –  сəуір  айларында  көбейіп,  15  –  20  жыл  тіршілік  етеді. 
Машкин,  (2010)  2006  –  2010  жылдар  арасында  379- 509  ға  өскен.  Наурыз  –  сəуір 
айларында көбейіп, 30-35 күннен кейін 3-6 ұрпақ береді. Төлінің  денесі қызыл шақалақ 
соқыр,  ұзындығы    9—11 см  салмағы    30—40  г  болады.23  күннен  кейін  ұрпағы  көзін 
ашады.Аналығы  ұрпағын  50  күн  сүтімен  асырайды.Мамыр  аяғында  жас  суырлар 
шөппен қоректене бастайды. Жаз ортасында 800—1200 г май жинай келе , 20 — 25 % 
салмақ  қосады,  3  жылдан  соң  жас  суыр  ұрпақ  жалғастыруға  дайын  болады.  20- 
ғасырдан бастап дала суыры саны жағыннан азайып кеткен. Дала суыры жайылымдық 
өсімдіктер 2-8% ымен  қоректенсе 70-76% ын қорегінің толығымен қорытылып, 24-30% 
ы  сыртқа шығарылады. Өсімдіктің құрамында нəруыз  20%, май  3%, целлюлоза 26 %, 
дымқылдық 70% алады. Кешкі 17°° сағаттан кейін қарынында 280-470 гр жинақтайды. 
[6,7]. 
Суыр 160 түрлі өсімдіктермен қоректенеді. [3,8]. Қолайлы жағдайға байланысты 
ұйқысының ұзақтық көрсеткіші: ол температураның төмендеуінен басталады да құрғақ 
аймақтарда  ол  9  айға  дейін  созылады,  бұл  уақытта  ол  ештеңе  жемейді. 
Мауық  ұйқының  аяқталуынан  кейін  болады  шамамен  ақпан  –  наурыз  айларында. 
Буаздықтың  ұзақтығы  климат  жағдайына  байланысты  бір  ай  шамасында  созылады.          
Е. М Корзинкино 1935 жылы  М.байбактың имплантациясын зерттеген. Жас төл соқыр, 
тісі  жоқ,  салмағы  25-30  г.  Жас  төл  жыныстық  жетілуге  2-3  жасында  жетеді,  жəне 
суырлар 6-10 жасына дейін көбейеді. Жас ұзақтығы 15 жылға дейін. Ін айналасындағы 
қазылған  жер  үлкен  аймақта  өсімдіктер  құрамын  өзгерте  алады.  Қоршаған  ортада 
организмдердің  қалыптасуы  жалпы  иерархиялық  құрылымының  ескеріле  отыруы 
бейімділік  əрекетінің толықтығын қарастыру ғылыми зерттеу барысы бойынша жүзеге 
асырылады. [9]. 
Кеміргіштердің физиологиялық өзгергіштігі ішкі  ортаның əсер етуі кең көлемде 
қарастырылып,соған  бейімделуі    қалыптасқан.  Өсімдіктердің  жалпы    ксерофиттілігі 
жəне  қысқа  мерзімдегі  вегетациялық  кезеңі  шөп  жабынының  сиректілігіне  əкеледі. 
Вегетацияның  басы  қар  қабатының  кетуімен  басталып,  ал  орташа  тəуліктік 
температураның жоғарлауымен қалыптасады. Дала зоналарының құрамында эфемерлер 
DN5 
DN4 
DN3 
DN2 
DN1 

 
92
мен эфемероидтар саны маңызды формация құрайды. Жуа сабақты жəне тамыр сабақты 
өсімдіктер  жеке-жеке  болып  таралып,  өсімдіктер  биомассасында  үлкен  рөл  атқарады. 
Суырлар өсімдіктің жасыл бөліктерімен, тамыртүйнектермен жəне дəнді дақылдармен 
қатар:  (цикорий),  шашыратқы(Cichorium  intybus),  дəрілік  бақбақ,  (одуванчик 
лекарственный),  (Taraxacum  officinale),  (ястребинка  волосистая)  түкті  саршатыр 
(Hieracium  pilosella),  жатаған  бидайық,  (пырей  ползучий),  (Elytrigia  repens), 
(тысячелистника), мыңжапырақ түрлері  (Achillea spp.), (василька), гүлкекіре (Centaurea 
spp.), (клевера), жоңышқамен (Trifolium spp.), (вьюнок полевой) далалық шырмауықпен 
(Convolvulus  arvensis),  алабұта  (Chenopodium  hibridum  L.),  сарғыш  қотырот  (Scabiosa 
ochrolensa),  сылдыршөп  (Viscaria  viscosa  Asch.)  таспашөп  (Astragalus  hipoglottis  G.), 
саршатыр  (Heracium  sp.),  арпабас  (Bromus  squarrosus  L.)  аюқұлақ  (Verbascum  lychnitis 
L.),  жоңышқа  (Medieaga  salvia  L.),  бедемен  (Trinolium  prateus  L.)  сияқты  түрлі 
өсімдіктермен қоректенеді. [8]. 
Суырлардың  негізгі  экологиялық  талабы  -  балауса  вегетациялық  өсімдіктері, 
жер  бедерінің  ұсақ  топырақты  болуы,  ұялар  мен  колониялар  арасындағы  есту-көру 
байланысының бар болуы. Дала суыры  ұйқыға кетер алдында əр суыр 1,5-2 кг-нан  май 
жинаса,  көктемде  ұйқыдан  оянғанда  100-200  грамдайы  ғана  қалады.Дала  суырының 
жаулары  түлкі,  қарсақ,  сасықкүзен,  жыртқыш  құстар.  Денесінде  кенелер  (Ixodes 
crenulates,  Dermacentor  pictus,  D.marginatus),  бүргелер  (Oropsylla  silantiewi,  Neopsylla 
setosa),  паразиттік  құрттар  (Ctenotaenia  marmotae,  Arduenna  kutassi,  Eimeria  monacus) 
кездеседі. [3]. 
Қазіргі  кезде  терісі  мен  майына  бола  110-150  мыңдай  суыр  ауланады. 
Қазақстандағы  суыр  кəсібі  1947  жылдан  бері  басталған.  Кəсіп  көп  уақыттан  бері 
жүргізілген    жерлерде  суыр  популяциясы    өліп  жатыр,  себебі  ересек    суырларды 
көбеюге мүмкіндік бермейді. Мұнда кəсіптің негізгі себебі – суыр майы болып тұр. Ол 
медицина  мен  парфюрмерияда  кеңінен  қолданылады,  көптеген  емдік  қасиеттерге  бай 
жəне теріге өте пайдалы болады. Суырдың терісі өте жылы болады  жəне соңғы кезде 
үлкен сұранысқа ие. 
Суыр  таңдаулы  шөптермен  қатар  таңғы  шықпен  қоректенетіндіктен    оның 
жараларының  жазылу  деңгейі  өте  жоғары.  Медицинада  суыр  майын  жөтелден, 
қыжылға қарсы, тыныс алу мүшелері ауруларына қарсы жəне иммунитетті көтеру үшін 
қолданады. Суырдың 40 %-і ауланады.  
 
 
 
Əдебиет: 
1.  Машкин В.И. Биология промысловых зверей. Учебное пособие для студентов биологических 
факультетов высших учебных заведений. Астана, 2003. 452 с. 
2.  Бибиков  Д.И.,  Жирнова  Н.М.  Сезонные  изменения  некоторых  эколого-физиологических 
особенностей у серого сурка. Зоол. Журн. 1956. Т.35, вып. 10. с. 1565-1573. 
3.  Я. Адьяа «Тарвага» Улаанбаатор, 2000. 17-35 бет.   
4.  Румянцев В.Ю., А.В. Дежкин Сурки красной книги России. г.Москва, 1997, стр. 82.                               
5.  Промысел  сурка  в  Казахстане.  Киров,  81  с.  Есипов  А.В.  Современное  состояние  сурка 
Мензбира // Сурки Голарктики как фактор биоразнообразия. - М., 1997. - С. 41-42. 
6.  Шубин  В.И.  Сроки  спячки  и  размножения  казахстанского  байбака  //  Мат-лы  Всес.  совещ. 
«Биология, экология, охрана и рациональное использование сурков». – М., 1991. – С. 170–174. 
7.  Шубин И.Г. О сроках спячки степного сурка  и малого суслика  в Центральном  Казахстане // 
Зоол. журн. 1963. Т.42. В.2. С. 274-281.  
8.  Armitage  К.В.  Social  behavior  of  a  colony  of  the  yellow-bellied  marmots  (Marmota  flaviventris). 
Animal behavior, 1962, vol. 10. 3/4 p. 319-331.  
9.  Barach D.P. Marmots: social behaviuor and ecology. Standford: Stand-ford University Press, 1989. - 
361 p.  
 

 
93
УДК 519.876 
 
ЗНАЧЕНИЕ ГРАЖДАНСКОГО ОБЩЕСТВА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН  
В ЭКОЛОГИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ 
 
Дмитриев П.С., Фомин И.А., Исманов Т.С., Мукашев Д.Р. 
(СКГУ им. М.Козыбаева
) 
 
 
 
На  сегодняшний  день  развитие  неправительственного  сектора  очень  актуально 
для Казахстана. Во всех развитых странах неправительственные организации образуют 
публичный сектор общества, играя огромную роль и выражая общественные интересы 
граждан  самым  прямым  и  непосредственным  образом,  будучи  социальными 
партнерами  государственного  и  предпринимательского  секторов  и  входя  в 
сбалансированный  механизм  обеспечения  общественного  существования.  При 
поддержке 
неправительственных 
организаций 
осуществляется 
социально 
направленные  программы,  обеспечивается  общественная  оценка  законопроектов, 
программ  самого  различного  назначения,  защита  гражданских  прав,  поддерживается 
полноценность  существования  личности  и  реализация  ее  индивидуальных  и 
общественных  устремлений.  Система  неправительственных  организаций  в  Казахстане 
как  основной  институт  гражданского  общества  в  некоторой  степени  выполняет 
функцию  связующего  звена  между  государственными  органами  и  основной  массой 
людей.  В  связи  с  этим  мы  поставили  цель:  рассмотреть  состояние  организации 
гражданского общества Казахстана в экологической деятельности [6]. 
Различные  государства  проходят  разные  пути  становления  демократии  в 
зависимости  от  того,  каков  их  экономический,  социальный  и  политический  уровень 
развития,  традиции  и  менталитет  народа.  Сегодня  большинство  аналитиков  и 
политиков  считают,  что  демократия  является  одним  из  наиболее  вероятных  залогов 
справедливости  и  благополучия,  а  механизмом  ее  практического  воплощения 
признается гражданское общество [4].  
Гражданское  общество  –  это  общество,  в  котором  юридически  обеспечены  и 
политически  защищены  основные  права  и  свободы  личности,  гармонично  развита 
сфера негосударственных отношений. Гражданское общество также можно определить 
как  организованную  деятельность  групп  людей,  оказывающих  влияние  на  развитие 
внутригосударственных  отношений.  Гражданская  инициатива,  как  осознанная  и 
активная  деятельность  во  благо  общества,  является  одной  из  важных  характеристик 
динамики гражданского общества [5]. 
Развитые  демократические  государства  являются  одновременно  гражданскими 
обществами  прогрессивного  содержания.  Необходимость  развития  гражданского 
общества  продиктована  не  только  потребностями  демократии,  но  носит  и 
экономический характер: инициативы предпринимательской деятельности, особенно в 
сфере  малого  и  среднего  бизнеса,  напрямую  связаны  с  возможностями, 
предоставляемыми только при достаточно развитом гражданском обществе [1].  
Некоммерческие неправительственные организации представляют собой большую 
силу  как  инструмент  для  поддержки  граждан  и  пропаганды  экономической 
независимости, т.е. в двух областях, в которых  улучшение эффективного партнерства 
является, наиболее важным, но и наиболее сложным [2].  
Анализ выявил основные направления деятельности НПО в Казахстане:  
•
 
НПО, работающие с социально-уязвимыми слоями населения; 

 
94
•
 
правозащитные НПО; 
•
 
экологические НПО; 
•
 
благотворительные НПО; 
•
 
НПО, работающие в сфере здравоохранения; 
•
 
НПО, работающие в сфере образования; 
•
 
НПО, работающие в сфере культуры. 
Полученные результаты позволили представить процентное соотношение НПО по 
профилю деятельности (Рисунок 1). 
Рисунок 1. Распределение казахстанских НПО по профилю деятельности. 
 
Безусловно  определенный  интерес  представляют  НПО  экологического 
направления,  доля  которых  17%  от  общей  структуры.  Развитие  независимого 
экологического общественного движения в Казахстане началось с 1987 года.  
Приоритетные направления деятельности экологических организаций – изучение 
и  ликвидация  последствий  полигонов,  территорий  с  неблагоприятной  экологической 
ситуацией;  формирование  общественного  мнения;  внедрение  систем  экологического 
образования;  лоббирование  проектов  законов  и  иных  нормативно-правовых  актов, 
направленных  на  решение  экологических  проблем;  проведение  конференций, 
семинаров,  общественных  слушаний  по  экологическим  проблемам;  осуществление 
проектов,  направленных  на  сохранение  биоразнообразия  тех  или  иных  регионов, 
борьбу  с  опустыниванием,  реабилитацию  лиц,  пострадавших  в  зонах  экологических 
бедствий. 
Первой  массовой  общереспубликанской  организацией  в  Казахстане  стало 
антиядерное движение «Невада-Семипалатинск». Движение было организовано в конце 
февраля  1989  года  по  инициативе  поэта  О.  Сулейменова,  возглавлявшего  Союз 
писателей республики, и быстро распространилось по Казахстану. Основным фактором 
его  успеха выступила массовая поддержка движения населением республики, которое 
справедливо воспринимало полигон как национальную трагедию своего народа [3].   
В 2003 году был открыт первый Гражданский форум, который состоялся в городе 
Астана  и  прошел  с  участием  Президента  Республики  Казахстан  Н.А.Назарбаева, 
руководителей  министерств  и  ведомств,  депутатов  Парламента  Казахстана,  а  также 
представителей 
дипломатических 
миссий 
зарубежных 
стран, 
сотрудников 
18%
16%
14%
9%
8%
7%
5%
5%
3%
15%
Экологические
Женские
Медицинские
В области культуры, искусства,
науки, образования
Правозащитные
По социальной защите
По поддержке общественных
инициатив
Многопрофильные
Общества инвалидов
По реабилитации детей инвалидов

 
95
представительств  крупных  международных  организаций  в  Казахстане.  Целью  форума 
стала  необходимость  формирования  конкретных  механизмов  взаимодействия 
государственных  органов  с  НПО  на  различных  уровнях,  создание  условий  для  роста 
гражданской  инициативы  в  сельской  местности,  необходимость  скорейшего  принятия 
законопроекта «О государственном социальном заказе». В 2013 году состоялся шестой 
Форум, в котором приняло участие ОО «Экосфера». 
Мы  провели  анализ  количества  НПО  по  регионам  Казахстана.  Построена 
диаграмма  расположения  экологических  НПО  РК  по  областям,  она  нацелена  на 
выявление  активно  позиционирующих  себя  экологических  некоммерческих 
организаций Казахстана по регионам страны. Анализируя схему, мы можем наблюдать 
тенденцию  более  или  менее  активных  организаций  экологической  направленности,  а 
так  же  читатель  схемы  получает  информацию  о  нахождении  той  или  иной 
экологической  неправительственной  организации  в  РК.  В  ходе  построения  схемы 
насчитано  78  активных  экологических  НПО  РК.  С  долями  активно  действующих 
неправительственных организаций в разных областях можно ознакомиться на рисунке 
2. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Рисунок 2. Распределение активно ведущих свою деятельность экологических НПО 
Казахстана по областям. 
 
В  1997  в  Алматы  состоялся  первый  Форум  Экологических  НПО  Казахстана.  В 
1998-2000 годах были проведены ежегодные экологические кампании по очистке рек. В 
2000 году в Алматы прошел второй Форум экологических НПО РК. В том же году был 
подписан Меморандум о сотрудничестве между Министерством природных ресурсов и 
охраны  окружающей  среды  и  СРГ  НПО  РК.  В  2001  году  была  проведена  кампания 
против ввоза ядерных отходов на территорию РК. В том же году в Алматы состоялся 
третий  Экофорум  НПО.  Активным  участником  «Экофорума»  в  Северо-Казахстанской 
области является ОО «Экосфера» [7].  
ОО  «Экосфера»  организована  на  основании  Закона  Республики  Казахстан  от 
31.05.1996  N  3-I  «Об  общественных  объединениях».  Членами  ОО  являются  ученые, 
преподаватели  и  студенты  Северо-Казахстанского  государственного  университета  им. 
 

жүктеу/скачать 8,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: