Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі

 
31 
Францияда  қабылданған;  ал  Германияда,  Чехияда,  Италияда,  Швецарияда  -13 
жылдықта,  Голландияда  -14  жылдық.  Негізгі  пəндерден  осыған  ұқсас 
мазмұндағы  бағдарламаларды  біздің  елімізде  10-11  жас  аралығында 
оқытатындықтан,  оқушыларға  артық  салмақ  түсіп,оқу  сапасын  төмендетеді, 
олардың  денсаулығына  кері  əсер  етеді.  Соңғы  15  жыл  ішінде  негізгі 
мектептердегі  оқушылардың  оқу  жүктемесі  бір  жарым  есе  өсті,  мамандар 
мектеп оқушыларының 10 пайызының ғана денсаулығы жақсы дейді. 
        12  жылдық  оқытуға  көшу  мəселесі  Қазақстанда  2001  жылы  білім  жəне 
ғылым қызметкерлерінің ІІ съезінде көтерілді. Осы жылы ҚР Білім жəне ғылым 
министрлігінің  Координациялық  кеңесінің    жұмыс  тобымен  Қазақстан 
Республикасының  жалпы  орта  білім  беру  жүйесінің  12  жылдық  оқу  мерзімі 
Тұжырымдамасын  жасау  қаралса,  республиканың  əр  облысының  жұмыс 
топтарында 
орта 
білімді 
ұйымдастырудың 
түрлі 
құрылымдары 
қарастырылды.Қазақстан 
педагогикалық 
ғылымы 
мен 
тəжірибесінің 
потенциалының  дамуы  2002  жылы  12  жылдық  оқытудың  4+6+2  мерзімін  (  4 
жыл  –  бастауыш  саты,  6  жыл-  негізгі  саты,  2  жыл-кəсіптік  мектеп),  яғни 
мектептегі білім берудің жаңа моделін жасауды бастауға мүмкіндік туғызды. 
Бұл  -  Ы.Алтынсарин  атындағы  Қазақ  білім  академиясының  12  жылдық 
білім  беру  моделін  жобалаудың  ғылыми  ізденісі,  ол  2001-2003  жылдары  ҚР 
Білім  жəне  ғылым  министрлігі  мен  «Өзгермелі  əлем  жағдайында  Ұлттық 
стандартты  дамыту»  атты  Сорос-Қазақстан  қоры  жобасы  шеңберінде 
өткізілген.  Зерттеу  топтары  жұмысының  нəтижесі  Қазақстан  мектебінің  білім 
беру  əдістемесін  жобалауды  қалыптастыру  болды  жəне  (00Р-дің)  нəтижесіне 
бағдарланған  білім  беру  моделі  атанды.  (00Р-дің)  нəтижесіне  бағдарланған 
білім  беру  моделі  халықаралық  терминологияда  ағылшын  тілінде  «Outcomes 
Based Education» деп аталады.  
 
Білім берудің осы түріне көшу мақсаттарын жүзеге асыру үшін 12 жылдық 
білім  беру  мəселесі  жөнінде  ғылыми-тəжірибелік  Республикалық  орталығы 
құрылды.  12  жылдық  білім  беру  жағдайында  соңғы  нəтижеге  бағдарланған 
ұлттық  білім  беру  моделін  қалыптастырудың  стратегиялық  маңызды 
мəселелерін 
шешу 
жолдары 
қарастырылуда.2002 
жылдан 
бастап 
республиканың  104  мектебінде  12  жылдық  білім  беруге  көшу  тəжірибесі  іске 
асырылуда.  2008  жылы  бастауыш  білім  берудің  Мемлекеттік  стандарты 
қабылданды.  2009  жылы  оқу  бағдарламаларын  бекіту  аяқталды.  Бастауыш 
мектепке  арналған  оқулықтарды  аяқтау  үшін  нормативтік  құжаттар 
өңдеушілерге жіберілді.  
 
12  жылдық  білім  беруді  оқытуды  енгізу  -  Қазақстан  Республикасының 
барлық  білім  беру  жүйесін  бəсекелестікке  қабілетті  етудің  маңызды  қадамы 
жəне халықаралық кеңістікке шығуға жол ашады. Бұл қазіргі кезеңдегі   
қазақстандық  қоғамның  дамуының  өзекті  мəселесі  -жалпы  орта  (12  жылдық 
білім  беру),  орта  білімнен  кейінгі  жəне  жоғары  білім  арасындағы 
сабақтастықты    айқындайды  жəне  ол  Қазақстанның  педагогикалық 
зерттеулерінің алдағы мақсаттарының бірі болып табылады. 
  
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының вице- президенті, 
белгілі 
қазақстандық 
ғалым, 
педагогика 
ғылымдарының 
докторы                    

 
32 
С.Д.  Мұқанова  мектептегі  білім  беру  мақсаттарын  өзгертудің  бірнеше 
факторларын  анықтады.  Солардың  ішінде:  басқа    əлеуметтік  жүйелермен, 
халықтармен, мемлекеттермен интеграциялануға ілескен қазақстан қоғамының 
демократиялық 
құндылықтарға 
мақсатты 
бағытталуы, 
бұл 
олардан 
педагогикалық  талдаулар  жəне  білім  беру  жүйесіне  компонентер  арқылы, 
бірінші кезекте, мақсаттар арқылы енуді талап етеді; қазіргі педагогика  түрлі 
жағдаяттардан  шыға  алатын  жəне  өмірден  өз  орнын  таба    білетін,  пікір-
көзқарастарын,  идеялар  мен  мінез-қылықтарын,  шығармашылық  қасиеттерін 
қалыптастыра  алатын  жеке  тұлғаға  бағытталған,  ал    білім  берудің  бұрынғы  
білім  парадигмасы  түгесілуге  айналды.  Жеке  тұлғаға  бағытталған  білім  беру 
оқушылардың  жаңа  өнімді  білімді,  рухани  құндылықтарды,  тəжірибе  игеруін 
қамтамасыз  етуді  қарастырады;  Қазақстанның  халықаралық  міндеттері 
мектептегі білім беруді ұйымдастыруды оқу жəне өмірлік мəселелерді нəтижелі 
шеше  алатын  оқушы  жетістіктерінің  нəтижесін  талап  етеді  (1).  Бұл 
айтылғандар,  мектептегі  білім  беру  –  оқытудың,  мамандық  алу  мен  өмірде 
жетістікке  жетудің  одан  арғы  негізі  болуы  деген  сөз.  Мектеп  түлектері  нарық 
қатынастары жағдайында бəсекелестікке қабілетті жəне соның факторы болып 
табылатын  12  жылдық  оқытуға  бағытталған    өздігінен  жəне  одан  əрі  білім 
алуына дайындықты қалыптастыратын сапалы білім алулары керек. Сондықтан 
12  жылдық  оқыту  жағдайында  оқушыларға  эстетикалық    тəрбие  беру  
мақсатында «бейнелеу өнері» пəнін жобалау - қазақстандық педагогиканың ең 
өзекті мəселесі жəне де біздің зерттеуіміздің негізгі мəселесін айқындап берді. 
 
Қазақстан  ғалымдарының  пікірінше,  білім  беру  үдерісін  жобалау    қазіргі 
кезеңдегі  адамзат  өркениеті  мен  мəдениетіне  сəйкестікті  қамтамасыз  ететін 
көптеген  принципиальды  жаңа  соны  негізде  болуы  тиіс:  Қазақстанда 
қалыптасқан  жаңа  қоғамдық  құрылысқа  жəне  мектепке  жүктелген 
бəсекелестікке қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыруға бағытталған əлеуметтік 
тапсырысқа  сай;  елдің  индустриальды  жəне  постиндустриалды  дамуға  көшу 
кезеңіне  сəйкес;  жаңа    мектеп  дидактикасы  мен  оқыту  əдістемесіне,  жаңа 
ғылыми  жетістіктерге    жету;  үздіксіз  білім  берудің  барлық  сатысындағы 
сабақтастықты  қамтамасыз  ету;    білім  беру  саласындағы  халықаралық 
стандартқа  сəйкестік(2).Осы  мəліметтер  мына  фактіге  меңзейді,  12  жылдық 
білім  берудің  барлық  сатысында    «бейнелеу  өнері»  пəнін  жобалау  үдерісінде 
мынадай факторларды ескеру қажет: 1) қазіргі кезеңдегі адамзат өркениеті мен 
мəдениетінің дамуы, жалпы  айтқанда, жаһандану мен əлем қауымдастығының  
тұтастануының артуы, біртұтас ортақ ғаламшарлық өркениеттің өсуі.  
       «Бейнелеу  өнері»  пəні    жаһандану  жағдайында  біріктіре  алатын, 
шабыттандыратын жəне тəрбиелейтін ролі бар  «ұлттық ерекшелікті» күшейтіп, 
ұлттық терең идеяларды ескеруі қажет. Мектептегі бейнелеу өнері саласындағы 
білім беру мазмұны ұлттық мəдениет пен өзіндік ұлттық сананы қалыптастыра 
отырып,  оқушыны  туған  мəдениетінен  жалпы  қазақстандық,  сол  арқылы 
əлемдік  мəдениетке  жетелеуді  қамтамасыз  етеді;  2)  постиндустриальды  даму 
сатысында  адамның  əлеуметтік-экономикалық  жəне  қоғам  өмірінің  қоғамдық 
салаларындағы  белсенділігі  артады.  Иə,  адам  капиталының  экономикалық  өсу 

 
33 
мен  оның  тиімділігінің    жəне  бəсекелестікке  қабілеттіліктің  қайнары  екенін 
мойындаған жөн. 
        Сондықтан  білім  беру  жүйесінде  мынадай  жеке  тұлғалық  қасиеттер 
қажеттілігі  туындауда:шығармашылықпен  ойлау,  айналада  болып  жатқан 
өгерістерді дəл жəне дер кезінде сезіне білу, диалог жасай білу жəне тағы басқа; 
3) Көркем білімнің халықаралық стандарттары ( «бейнелеу өнері» пəні мақсаты 
мен  міндеттерін  əлемдік  көркем  педагогиканың  жетістіктерін  есепке  ала 
құрастырады);  көркем  білім  беруге  ұсынылатын  қоғамның    нақты  əлеуметтік 
тапсырысын  айқындап,  сараптау;  4)  көркем  білім  берудің  барлық 
буындарындағы сабақтастықты бақылау. 
 
 Біздің  зерттеуміздің  логикасына  И.А.Колесникова  мен  М.П.  Горчакова-
Сибирскаяның 
əдістемесі 
жақын. 
Олар 
педагогикалық 
жобалау 
құрылымындағы  төрт  кезеңді  бөліп  қарастыруды  ұсынады:  жоба  алды  кезең, 
іске  асыру  кезеңі  ,  ой  толғаулық  (рефлекстік)  кезең  жəне  жобадан  кейінгі 
кезең(3).    Мақсаттың    педагогтың  жобалау  қызметінің  айқын  көрініп  тұрған 
соңғы  нəтижесінің    негізгі  шарттарына  қызмет  ететіні  түсінікті.  Қоғам 
қажеттілігі  арасында  шоғырлана  көрініс  тапқан  қайшылықты  мəселелер  бар 
екені белгілі, ол əлеуметтік тапсырыста да көрініс табуда жəне ғылым оны дер 
кезінде  қанағаттандыра  алмай  отыр.  Сондықтан  жобалаудың  ең  басты  негізгі 
мəні  əлеуметтік  тапсырыстарды  орындаудан  көрінеді.  Бұл  мақсатты  
нақтылауды,  сипаттауды,  өлшемділікті  қамтамасыз  етеді,  жетістікке  жетуді, 
икемділікті    талап  етеді.Жобалаудың  объектісі  ретінде  белгілі  бір 
педагогикалық  құрылымдар:  технология,  əдіс,  білім  мазмұны,  оқу 
бағдарламасы  жəне  т.б.      алынады.  Барды  бар  əдістермен  жобалауды  жасауда 
оны  жай  зерттемелерден,  не  басқа  да  педагогикалық  құрылымдардан 
төмендетіп алмауды қарастырған жөн.  
       Жобалау  субъектісі  ретінде  педагог  немесе  мамандар  тобы  алынады.  
Субъект  қандай    болса  да,  ол  мынадай  ерекше  қасиеттерге  ие  болуы  керек: 
шығармашылықпен  ойлау  жəне  өнерпаздық,  өнертапқыштық  қабілет;жоғары 
еңбекқорлық  жəне  кəсіби  шеберлік;  қоғамдық  мəні  бар  құндылықтарды 
бағдарлай  білу;  болашақта  педагогикалық  жобалауда  жүзеге  асырылатын 
шындықтың өзгеруінің салдарын көре алу.  
        Жоғарыда  айтылған  мəліметтер  негізінде  «бейнелеу  өнері»  пəнін 
педагогикалық  жобалауда  12  жылдық  мектептің  барлық  сатысында 
эстетикалық тəрбие беруге бағытталған тек 1 сызба түрінде ұсынылған. 
 
Əдебиеттер: 
1.
 
Муканова С.Д. Контекст организации компетентносно-ориентированного 
образования в Казахстане // «Открытая школа», август 2009. -?-№2. –С. 
14-21. 
2.
 
Косов В.Н., Скиба М.А. Проектирование образовательного процесса как 
фактор обеспечения непрерывности и переемствености образования // 
Вестник КазНПУ им. Абая, 2009. -№ 4. –С. 12-19. 

 
34 
3.
 
Колесникова И.А., Горчакова-Сибирская М.П. Педагогическое 
проектирование: Учебное пособие для вузов (под ред. Сластенина В.А., 
Колесниковой И.А.). М: Академия, 2008 -345 с. 
 
 
Сызба 1. 
12 жылдық мектепте «Бейнелеу өнері» пəнін педагогикалық жобалау 
үдерісінің графикалық ұсынылымы. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                            
 
                                 
 
 
                           
                        
               
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
12 жылдық мектептің барлық сатысындағы  
«Бейнелеу өнері» пəнінің қазіргі жағдайы 
Мақсат 
Жобалау кезеңдері 
Жоба алды 
кезең 
Жобаны іске асыру  кезеңі 
Рефлекстік кезең 
(нəтижелер бағасы жəне 
жобалауды жүзеге асырудың 
салдары) 
 
 
 
 
     Жобаланған обьектінің күтілген жағдайы 
Нəтиже 

 
35 
Нурабатыров
 Б.Б.  
Старший преподаватель кафедры живописи Казахского Национального 
педагогического университета 
 
ОРГАНИЗАЦИОННО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ РАЗВИТИЯ 
ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ БУДУЩИХ УЧИТЕЛЕЙ 
ИЗОБРАЗИТЕЛЬНОГО ИСКУССТВА В ПРОЦЕССЕ ИЗУЧЕНИЯ 
СПЕЦИАЛЬНЫХ ДИСЦИПЛИН 
 
 
В  условиях  модернизации  современного  казахстанского  образования 
повышается требования к профессиональной подготовке учителя, в том числе и 
учителя  изобразительного  искусства.  Одна  из  основных  задач  сегодняшнего 
высшего  педагогического  образования  состоит  в  оказании  помощи  будущему 
педагогу  в  развертывании  его  профессионально-личностного  потенциала, 
профессиональной компетентности. 
 
В  современном  быстро  меняющемся  мире,  реагируя  на  изменения 
общества,  меняется  и  система  образования,  в  том  числе  и  педагогического. 
Востребованность 
учителя-профессионала 
и 
личности, 
педагогически 
подготовленной и психологически  готовой к творческому подходу к обучению, 
воспитанию  и  развитию  школьников,  выдвигает  в  разряд  весьма  актуальных 
проблему,  повышения  профессиональной  педагогической  культуры  и,  прежде 
всего, профессионально компетентности учителя. 
 
 Современный  этап  развития  отечестного  образования  высветил  ряд 
проблем и  в подготовке  будущих  учителей.  Многие  студенты-практиканты  на 
себе  почуствовали  потребность  на  столько  «функциональной  грамотности» 
специалиста, которая несомненно важна и нужна, сколько в сформированности 
совокупности  «творчески  значимых  личностных  качеств»,  преобразующих 
необходимые  знания  опыт  педагогической  деятельности  в  индивидуально  – 
творческий  стиль  и  мастерство  учителя.  Однако  система  подготовки 
специалистов  в  области  образования  ориентирована,  в  основном,  на 
профессиональное  становление,  и  лишь  декларитивно  подверждает 
необходимость  творческого  саморазвития  студента  –  педагога.  На  лицо 
обостряющееся 
противоречие 
между 
объективной 
необходимостью 
современного  учителя  в  самосовершествовании  и  реальными  возможностями 
его подготовки. 
 
 В  связи  с  этим  актуализируется  проблема  развития  профессиональной 
компетентности  будущих  художников  –  педагогов  как  составляющей  их 
профессионально-личностного  становления.  Объектом  нашего  исследования 
является процесс изучения специальных дисциплин студентов художественно-
графических факультетов. 
 
Предметом 
исследования 
является 
развитие 
профессиональной 
компетентности  будущего  учителя  изобразительного  искусства  в  процессе 
изучение специальных дисциплин. 
 
Цель  исследования  –  разработка,  теоретическое  обоснование    и 
экспериментальная  проверка  комплекса  организационно-педагогических 

 
36 
условий эффективности развития профессиональной компетентности будушего 
учителя  изобразительного  искусства  в  процессе  изучения  специальных 
дисциплин. 
 
 В основу нашего исследования была положена гипотеза, согласно которой 
развитие 
профессиональной 
компетентности 
будущего 
учителя 
изобразительного  искусства  в  процессе  изучения  специальных  дисциплин  в 
вузе будет носить инновационный характер и обеспечивать достижение целей 
профессионально-педагогического  образования  студентов,  если  реализуется 
культурологическая  модель  развития  профессиональной  компетентности  и 
выполняется следующий комплекс организационно-педагогических условий: 
-    широкие  внедрение  инновационных  приемов  изучения  специальных 
дисциплин в учебный процесс на факультете; 
-  обеспечение  соответствия    содержания    образовательной    деятельности 
художественно-графического  факультета  вуза  уровню  профессиональных 
притязаний студентов;  
-  обеспечение  продуктивного  и  контекстного  характера  всех  видов  учебно-
познавательной деятельности студентов; 
-  подчинение  учебно-методического  потенциала  факультета  развитию 
интеллектуальных 
и 
творческих 
способностей 
будущих 
учителей 
изобразительного искусства. 
 
В соответствии с целью и гипотезой исследования нами были поставлены 
и решались следующие задачи: 
1.  выевление  особенностей  процесса  профессионального  образования 
студентов художественно-графического факультета; 
2.  выделение  компонентов  профессиональной  компетентности  букдущего 
учителя изобразительного искусства; 
3.  разработка  культурологической  модели  развития  профессиональной 
компетентности будущего изобразительного искусства; 
4. определение комплекса условий эффективности развития профессиональной 
компетентности будущего изобразительного искуства;  
5. 
проверка 
эффективности 
культурологической 
модели 
развития 
профессиональной  компетентности  и  разработка  методических  рекомендаций 
по 
развитию 
профессиональной 
компетентности 
будущего 
учителя 
изобразительного искусства. 
 
Известный  росиийский  ученый  К.В.  Шапошников  понимают  категорию 
«профессиональная 
компетентность»  как  готовность  и  способность 
специалиста 
принимать 
эффективные 
решения 
при 
осуществлении 
профессиональной  деятельности  /1/.  Профессиональная  компетентность  «в 
целом  характеризуется  совокупностью  интегрированных  знаний,  умений  и 
опыта,  а  также  личностных  качеств,  позволяющих  человеку  эффективно 
проектировать  и  осуществлять  профессиональную      деятельность      во  
взаимодействии   с   окружающим   миром»  
/1, с. 13/. К.В. Шапошников и А.Н. Дорофеев считают, что в основу показателей 
субъектной  профессиональной  компетентности  могут  быть  положены 

 
37 
характеристики  актуальной  и  потенциальной  деятельности  специалиста  /там 
же/. 
 
Рассматривая 
профессиональное 
компетенции, 
большинство 
исследователей  /2;  3  и  др./  выделяют:  1)  простые  базовые  компетенции 
(формируемые  на  основе  знаний,  умений,  способностей,  легко  фиксируемые, 
проявляющиеся  в  определенных  видах  деятельности)  и  2)  ключевые 
компетенции  -  чрызвычайно  сложные  для  учета  и  измерения,  проявляющиеся 
во  всех  деятельности,  во  всех  отношениях  личности  с  миром,  отражающие 
духовной мир личности и смыслы ее деятельности. В некоторых исследованиях 
есть  другие  квалификации:  1)  стандартные  –  те,  без  которых  невозможно 
нормальное  функцинирование  личности  или  организации  2)  ключевые  – 
обеспечивают  их  конкурентоспособность  на  социально-экономическом  рынке, 
выгодно  отличая  от  аналогичных  представителей,  3)  ведущие  –  это 
«сотворение»  будущего,  проявляющееся  в  инновационности,  креативности, 
динамичности 
и 
диалогичности 
(кооперативности, 
децентрации, 
поликультурности) /3/. 
 
Требования  к  профессионально-личностным  компетенциям,  которые 
должны  быть  сформированы  у  современных  специалистов  в  различных 
областях,  особенно  в  связи  с  вступлением  в  Болонский  процесс,  широко 
анализируются  в  настоящее  время  на  различных  уровнях.  Подписание 
Болонской  декларации  вызвало  к  жизни  новые  инструменты  и  инициативы, 
содействующие 
реализации 
целей 
формирования 
общеевропейского 
пространства  высшего  образования.  Создана  сеть  информационных  центров, 
обеспечивающая  граждан  стран-участниц  Болонского  процесса  компетентной 
информацией  о  возможностях  и  требованиях  по  признанию  дипломов  и 
отдельных  курсов  обучения  в  зарубежных  вузах,  разрабатывается  система 
перезачета  кредитов,  обеспечивающая  сопоставимость  объема  изученного 
материала,  разрабатывается  шаблон  приложения  к  диплому,  содержащий 
развернутые  данные  о  полученной  квалификации.  Описание  содержания 
квалификаций  по  уровням  требует  компетентностного  подхода.  Выделенные 
умения  и  компетенции  основываются  на  различных  классификациях.  Важно 
определить тенденцию: уточнение содержания компетенций, которые признаны 
важнейшими для будущих учителей изобразительного искусства.  
 
Литература: 
1. Шапошников К.В. Контекстный подход в профессиональной компетентности 
будущих  лингвистов-переводчиков.  Автореферат  дис.  ...  канд.  пед.  наук.  – 
Йошкар-Ола 2006. - 26 с. 
2.  Зимняя  И.А.  Ключевые  компетентности  как  результативно-целевая  основа 
компетентностного  подхода  в  образовании.  Авторская  версия.  –  М.: 
Исследовательский центр проблем качества подготовки специалистов. – 2004. 
3.  Исаева  Т.Е.  Классификация  профессионально-личностных  компетенций 
вузовского  преподавателя.  В  сб.:  Труды  международной  научно-практической 
Интернет-конференции  «Преподаватель  высшей  школы  в  ХХІ  веке».  Сб.4  – 
Ростов-н/Д: Рост. гос. университет путей сообщения, с 15-21. 

 
38 
 
.С. Алдыбаева 
Ы. Алтынсарин атындағы )БА, 
Орта білім беру ҒЗИ аға ғылыми  ызметкері 

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: