Табиғатты оқып білуге топсаяхат

Топсаяхат – бул оқу сабағының ерекше түрі, мектептен тыс: далада, тоғайда, бақта және осындай сияқты ерекше жағдайда -µткізіледі. Топсаяхат қана баланың ақылың тірі белгілі тұсінікпен байытуға көп мүмкіндік береді.

Оқу жоспарымен қарастырылған топсаяхаттар, «Дүниетануды» оқып білуге бөлінген міндетті болып табылады және оқу барасының уақытында өтеді. Олардың мазмуны тікелей өткен сабақ материалын оқып білуге байланысты, ал топсаяхат барысында алынған көрсетелім түсінік, жаратылыс заттарымен жинақталғандар келесі сабақ тақырыптарында кең қолданылады. Топсаяхаттағы жумыстың басты түрі бақылау, адамға өте басты, ол қандай болмасын мамандықты тандамасын болашақта, сезім органдарының жан-жақты жетілуіне әсерін тигізеді. Топсаяхатта жекеліктің мынандай сапасы тәрбиеленеді, қызығушылық пен махаббат табиғатқа деген, қоршағандағы көркемдікті көре білуге, өзіндік жұмыс дағдысын шығара алуға.

Топсаяхат табиғатты заттар мен қубылыстар жаратылыс жағдайында қалуға тиіс, барлық осы кездері жургізіледі. Муғалімге әр топсаяхат үш этапқа бөлінеді: топсаяхатқа дайындық, сол жерде өткізу оны және топсаяхат материалын келесі сабақтарда қолдану. Топсаяхатқа дайындала отырып, муғалім оның мақсатын, міндеттерін, көлемін және материалдың мазмунын анықтайды, оның бағдарлама сурақтарының ортақ жүйедегі орнын анықтау қажет, сай келетін, әдебиеттерді алады. Сонымен бірге топсаяхат өткізілуі тиіс жермен танысу аса басты. Оны муғалімге топсаяхат жері таныс жағдайда да жасау керек. Таныстыру барысында жермен жүретін жолды белгілеу аялдама жерін, бақылайтын обьектіні белгілеу керек. Қай жерден және қандай ара қашықтықта объектіні қараудың жақсырақ қарау бөлшектеріне көңіл болу керек.

«Дүниетануда» топсаяхат кіріспе болып келеді (курс немесе тақырып бойынша), күнделекті материал тақырыбын оқып білу өлшемі бойынша) және қорытындылайтын (тақырып материалын оқып білуден кейінгі).

Кіріспе топсаяхатта оқушылар оқып білу материалы туралы ортақ ұғым алады, барлық тақырыпқа бақылау үшін тапсырма, қысқа мерзімді бақылау жумысын өткізеді. Кіріспе топсаяхатқа «Табиғаттағы көктемгі өзгерістер» тақырыбы туралы топсаяхат бола алады.

Күнделікті топсаяхат табиғаттың өзінде белгілі бір объект және қубылыспен танысуды жобалайды.

Қорытатын топсаяхат тақырыпты немесе оның болігін оқып үйренудің соңында және оқып үйренген материалды нақтылауға, жүйелеуге және қорытуға жобаланады. Олар оқушылар қоршаған табиғаттан, сыныпта және үйде оқулық бойынша оқып үйренгенді табу үшін және мұгаліммен қойылған сурақтарға жауап беретіндей болып қурылады.

Топсаяхаттың нәтижелігі оған дайындыққа байланысты.

Топсаяхатта келесі басты кездерді белгілеуге болады: кіріспе сұхбат (2-3 мин), оқушылардың тапсырманы орындау барысындағы өзіндік жұмысы (25- мин.), балалар өзіндік жұмысының материалы бойынша сухбат (15 – мин.), топсаяхаттың нәтижесін шығару (2-3 мин). Сонымен, топсаяхат – мұғалім қызметінің оқытудағы өте көп еңбекті және күрделілікті қажет ететін түрі.