ІІІ зерттеу блогі. Орта факторларының адамға мүмкін қолайсыз әрекетін толық бағалау үшін аталған тек қана лабораториялық жағдайлардағы экспериментальдық зерттеулер жеткіліксіз.
Олар тұрғындарды натуралық зерттеулермен толтырылуы керек, басқаша айтканда, эпидемиологиялық зерттеулермен. Бұл зерттеулерде, коршаған ортада нактылы бар факторлар әсерінің дәрежесі мен тұрғындар денсаулығы күйінің сандық байланыстарын зерттеуге, ауыз су сапасына, үй-іші ортасына, қалалық агломерациялардың атмосфералық ауасы мен топырағына және агроөндірістік кешендерге байланысты ағзаның функциональдық күйі өзгеруінің тарауларын бағалауға басты көніл аударылады.
Тұрғындар денсаулығы күйін зерттеудің эпидемиологиялық әдісі гигиенанын басты әдісі ретінде 2 кезеңнен тұрады.
І-кезең Қандай да бір фактор әрекетіне ұшыраған тұрғындар денсаулығы күйін санитарлық-статистикалық зерттеу. Осы мақсаттар үшін Денсаулық сақтау министрлігімен бекітілген есепке алу есеп беру қүжаттары қолданылады.
Мысалы, қаралуға келуі бойынша тіркелетін, аурушандық еңбекке қабілеттілікті уақытша жоғалту, инфекциялық аурушандық, балалар аурушандығы және басқалар.
Кейбір демографиялық көрсеткіштер (туушылық, жалпы және сәбилер өлім-жітімі, табиғи өсім), тұрғындар (халық), жыныстық-жас шамалық және ұлттық құрам саны туралы деректер. Тұрғындар миграциясы және басқалар.
Дене жетілуі (ұзындық, салмақ, бас және кеуде шеңбері).
Мүгедектік (мүгедектікке бастапкы шығу себептері туралы мәліметтер).
2-кезең қандай да бір фактор әрекетіне үшырағанда тұрғындарды терең медициналық тексеріп қарау.
Дәрігер мамандар тобымен жүргізіледі және тұрғындардың шын аурушандығын анықтауға, патологияның ерте белгілерін табуға мүмкіндік береді.Аурушаңдылықтың кездесу жағдайлары 1000 ға есептелінеді немесе қаралған тұрғындардың жалпы санынан % бойынша беріледі.
Алынған мәліметтер негізінде арнаулы статистикалық көрсеткіштер есептелінеді. Мысалы, кандай да бір патологиянын тұрғындар арасында кездесу жиілігі, аурушандылық құрамы.
Тәжірибелік түрғындар тобынан (қауіп қатер тобы) баска міндетті түрде оған зерттеуші фактордың әрекеті тимейтін немесе аз дәрежеде тиетін бакылау (контроль) тобы тандалып алынады.
Бақылау нәтижелерін салғастыру осы немесе басқа фактордың тұрғындар
саулығына әсерінің бағалануын беруге мүмкіндік береді. Бақылау таңдау барлық гигиеналық-экологиялық зерттеулерге қатысты.
Бакылауды таңдап алуға койылатын талаптар;
l. Бақылау елді мекен зерттелетін фактор әсеріне ұшырамау керек.
2. Рельеф, микроклимат
(температура, ылғалдылық, ауа козғалысының жылдамдығы мен бағыты, күн инсоляциясы) әлеумет-тұрмыстық жағдайлары, үлттык құрамы, жыныстық жас ерекшеліктері және кәсіби құрамы зерттелетін аймақтан ұқсас болуы керек.
Қоршаған орта объектілерінің сапасын талдау және тұрғындар денсаулығының күйін эпидемиологиялық зерттеу 3 негізгі нүсқада колданылады:
l. Ретроспективтік зерттеулер өткен жылдардағы статистикалық материалдарды жинау. Қоршаған орта нысандарының сапалы мен тұрғындар денсаулығының күйі туралы соңғы 8-10 жылдық деректер банкісі құрылады.
2. Кесе-көлденең қию берілген уақыттағы мәселе күйін бір лездік зерттеу. Түрғындар денсаулығының және қоршаған орта нысандары сапасының деректерін жинау ретроспективтік зерттеулер негізінде жүргізіледі.
3. Проспектік зерттеулер. Болжамдау үшін қажет. Ұзақ динамикалық байқаулар.