ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ФИЛОЛОГИЯ ЖӘНЕ КӨПТІЛДІ БІЛІМ БЕРУ ИНСТИТУТЫ АКАДЕМИК С.ҚИРАБАЕВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ КАФЕДРАСЫ
Психология 206топ ҚБ Абдиманапова Диана Психосоматикалық аурулардың сипаттамасы мен себептері Психосоматика – адам психологиясының соматикалық аурулардың пайда болуы мен ағымына әсері. «Соматика» термині «дене» деген ұғым береді, демек соматикалық ауру – бұл адамның физикалық денесінің ауруы. Психосоматикалық ауру дегеніміз себептері психикалық реакциялар мен көңіл-күйден болатын физикалық ауру.
Аурудың даму процесінде ауырсыну, қабыну, бөртпе түріндегі белгілердің көрінісі қосымша көрініс болып саналады. Негізгі рөл психикалық факторларға – мінез ерекшеліктеріне, типтік мінез-құлыққа, позитивті немесе негативті ойлауға байланысты болады.
Қандай аурулар психосоматикалық деп саналады
Барлық дерлік созылмалы аурулар психиканың ерекшеліктерімен байланысты. Психикалық факторлар өткір аурулардың пайда болуына да әсер етеді, бірақ созылмалы ауруларды сирек тудырады.
Дәрігерлер әрдайым психосоматикамен бірге жүретін бірнеше созылмалы диагноздарды анықтады. Олардың арасында:
Жүрек-тамыр патологиясы.
Тыныс алу жүйесінің созылмалы аурулары.
Ас қорыту жүйесінің ауруы.
Бүйрек аурулары.
Жүйке жүйесінің зақымдануы.
Эндокриндік диагноздар.
Онкология.
Тізім өте кең. Теріс ойлау ауыр ауруларды қалай тудыруы мүмкін екенін қарастырайық.
Психосоматикалық аурулардың себептері
Жүйке бұзылуларынан туындайтын физикалық патологияның пайда болу механизмі толық зерттелген жоқ. Дәрігерлер нақты бір мәнді белгіледі, науқас адамның жанының күйі мен көңіл күйі аурудың ағымына тікелей әсер етеді. Бірақ психосоматиканы жеке компоненттерге ыдыратып қарастыру әлі мүмкін емес.
Уақыт өте келе психосоматикалық ауруларға әкелетін теріс психологиялық факторлардың ішінде психологтар мыналарды ажыратады:
Өміріне көңілінің толмауы.
Психикалық жарақаттар.
Ішкі қақтығыстар.
Өз-өзін кінәләу, іштей жеу, кінә сезімі.
Өз қалауынан ұзақ уақыт бас тарту.
Кез-келген қорқыныштар, жүйке аурулары мен психосоматикалық ауруларға әкеледі.
Психосоматика үкім емес. Адамдар бірдей жағымсыз өмірлік факторларда әртүрлі әрекет етеді. Ойлаудың негативтілігін адамның өзі қалыптастырады. Тіпті өмір біз қалағандай оң нәтиже бермейтін жағдайларда да әркім негативтілік процестерін басқара алады. Психосоматиканы емдеуге болады және міндетті түрде емдеуді қажет етеді.
Психосоматикалық ауруларды емдеу
Соматикалық патологияларды емдеудің дәстүрлі терапиясына дәрі-дәрмектер, физиотерапия, инъекциялар, бальнеологиялық емдеу, дұрыс режимді ұстану, толық ұйқы, демалу жатады. Егер ауру созылмалы, психосоматикалық болса, ол ұзақ емдеуді қажет етеді. Алайда, толық емдеуге қарағанда, өршудің алдын алу үшін қолдау терапиясы, жағдайды тұрақтандыруға көп мән беріледі.
Ауыр психосоматикасы бар науқас міндетті түрде психологпен кеңесу керек. Маман патологияның қалыптасуындағы психикалық факторлардың рөлі қаншалықты үлкен екенін анықтауға көмектеседі. Қажет болса, түзету нұсқаларын ұсынады.
Көңіл-күйді өзгерту үшін, позитивті психикалық реакцияларды қалыптастыру үшін уақыт қажет. Бұл жағдайда науқастың өз қалауы маңызды. Психосоматикалық ауруды сәтті емдеу үшін біреуді кінәлау, ренжу, болмашы заттарға көңілді түсіру секілді теріс әдеттерден бас тарту керек. Өз ойында оптимизмді, сенімділікті, өмір сүруге деген ұмтылысты қалыптастыра бастау керек. Психосоматика позитивті ойлаудың маңыздылығына назар аударады – психикалық көзқарас адамның өмірі мен денсаулығын қалыптастырады.
