Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Тілдерді дамыту және қоғамдық
жүктеу/скачать 20,41 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі В1 (оқулық)
| Сын есім тудырушы жұрнақтар
Сын есім заттың түр-түсін, сын-сипатын, сапасын, салмағын, көлемін, дәмін білдіретін сөз табы. Сұрақтары қандай? қай? Басқа сөз таптарынан жасалған туынды сын есім қатыстық сын есім деп аталады. Әкем жігер лі адам. Менің түрім сұс ты ма? Болат өте қиял шыл адам. Менің жаз дық киімім көп. Есім сөзден туынды сын есім жасайтын жұрнақтар: 304 Есім сөз + жұрнақ мысалы -лы, -лі, -ды, -ді, -ты, -ті орман ды -сыз, -сіз су сыз -ғы, -гі, -қы, -гі жаз ғы , күз гі -лық, -лік, -дық, -дік, -тық, -тік бала лық -шыл, -шіл кек шіл -шаң, -шең бой шаң -дай, -дей, -тай, -тей тас тай , тау дай -қой, -қор, -паз, -кер, -гер өнер паз -и, -ы, -і тарих и , қазақ ы тұЛғаЛар Есімшенің анықтауыштық қызметі. Ортақ етіс V БӨЛІМ екІншІ саБаҚ Есімшенің анықтауыштық қызметі Есімше формалары сын есім сияқты заттың белгісін аңғартып, сөйлемде қандай? деген сұраққа жауап береді, анықтауыш қызметін атқарады. Кеше кел ген адам не айтты? Қазақстанда көрме ген қалаларым көп екен ғой. Айт қан сөзі шын емес, мен оған сене қоймаймын. Әуежайдан күтіп ал ған затың қайда? Сын есім мен есімшенің заттың белгісін білдіруі бірдей емес. Сын есімдер заттың тұрақты белгісін білдіреді, ал есімшелер қимыл-әрекет нәтижесінде пайда болған өзгерісті аңғартады. ақ шаш – ағарған шаш Есімшелер сын есім сияқты көптеледі, тәуелденеді, септеледі. Ортақ етіс Етіс – іс-қимыл мен оны орындаушының арасындағы қатынасты білдіреді. Ортақ етіс – істің бірлесіп, ортақтасып істелгенін білдіреді. Тапсырманы орында с қан адам осы кісі. Әсемнің айт ыс қан кісісі менің ағам екен. Жасалуы: Етістік + -ыс, -іс, -с +жіктік жалғауы Бізбен дүкен аралап, киім көр іс кен сенсің. -лас, -лес, -дас, -дес, -тас, -тес жұрнағы арқылы жасалған туынды етістіктер де ортақ етіс мағынасын береді: Сен әкеңмен ақыл дас . Біз танымал жазушымен пікір лес тік. |