Орталықтандырылған және банкаралық несиелер есебі

Орталықтандырылған несиелік ресурстардың таратудың қатаң тәртібі бар: ол мақсатты пайдалануға бөлінеді және оның уақытында қайтарылуына жауапкершілікті тікелей коммерциялық банктер алады.

Екінші деңгейдегі банктер орталықтандырылған ресми негізде Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі ұйымдастыратын несиелік аукциондардан алады. Аукционға банктік қызметтерді жүзеге асыруға лицензиясы бар және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі пруденциальді нормативтерін орындайтын екінші деңгейдегі банктер қатыса алады.

Несиелік аукционға қатысу үшін келесідей құжаттар ұсынады:

-жылдық есеп бойынша аудиторлық қорытынды;

-Ұлттық банк бөлімшелерінде корреспонденттік шоттың бары туралы анықтама және онда дебеттік қалдықтың жоқтығы туралы анықтама.

Аукцион нәтижелрі бойынша Ұлттық Банк пен екінші деңгейлі банктер арасында несиелік келісім жасалады. Орталықтандырылған несиелік ресурстар ақылы, банктер Ұлттық Банкке реқаржыландыру ставкасы бойынша процент төлейді.

Соңғы кездерде Ұлттық Банк несиелік аукциондар ұйымдастырмайды , ол коммерциялық банктердің өтімділігін реттеу мақсатында ломбардтық несиелер бере бастады.

Орталықтандырылған несиелер есебі Ұлттық Банкте ашылған активті “Банктерге көрсетілген несиелер мен аванстар” шотында және несиелік ұйымның пассивті 2051 “Ұлттық Банктен алынған несиелер” шотында жүргізіледі. Ұлттық Банкпен көрсетілген несиелер бойынша мерзімі өткен қарыздар есебі пассивті 2059 “Ұлттық Банктен және халықаралық қаржылық ұйымдардан алынған несиелер бойынша банктің мерзімі өткен қарызы” шотында жүргізіледі.

Қазіргі кезде банкаралық несие кеңінен таралған. Ол банктер арасында несиелік ресурстарды сату- сатып алу туралы келісім жасалғанда пайда болады.

Банкаралық несие алу үшін қарыз алушы- банк банк және кредитор несиелік бөліміне келесідей құжаттар көрсетеді:

-өтініш, онда несие сомасы, оны пайдалану мақсаты және қайтару мерзімі көрсетіледі;

-нотариалды расталған жарғы көшірмесі;

-бір жылдың және несие алуға берілген күнге бухгалтерлік баланс;

-экономикалық нормативтер есебі;

-баланстың жеке баптары бойынша өңдеу кестелері;

-несиені қайтаруды қамтамасыз ететіндігі туралы дәлелдің болуы, яғни басқа банктердің олардың баланстары мен кепілдері.

Аналитикалық есеп банк-қарыз алушылармен, несиені жою мерзімдері және проценттік ставкалар деңгейі бойынша жүргізіледі.