Тақырып 12. Шетелдік валютасымен операциялар есебі

1. Валюталық операциялар түрлері.

2. Шетелдік валютадағы сауда операцияларының және қайта бағалау бойынша операциялар есебі.

3.Валюталық-айырбастау операцияларының есебі.

4.СВОП және ОПЦИОН операцияларының есебі.

3. 
   5. Халықаралық есеп айырысулар бойынша операциялар есебі.
   

Валюталық қатынастардың субъектілеріне Қазақстан Республикасының резидент және резидент емес тұлғалары жатады.

Валюталық реттеулердің объектілері валюталық құндылықтармен жүргізілетін операциялар болып табылады. Оларға шетел валютасы және бағалы қағаздар (акция, облигация, төлем құжаттары, қарыздық міндеттеме, қымбат металдар) жатады.

Валюталық құндылықтармен жүргізілетін операциялар екі түрге бөлінеді: ағымдағы валюталық операциялар, яғни елден валюта аудару және валюта қабылдау, саудалық сипатқа жатпайтын аударымдар және тура инвестициялар, қаржылық несиелер және капитал қозғалысымен байланысты операциялар жатады.

Шетел валютасында банктік операциялар жүргізуге лицензияларды Ұлттық банк шексіз мерзімге береді және атаулы болып табылады, яғни үшінші тұлғаларға берілмейді. Банк валюталық операциялардың лицензияда көрсетілген жағдайда және келесілерге сәйкес жүргізуге құқысы бар:

• 
  шетел валютасындағы қаражаттарды заңды және жеке тұлғалардың шотына және салымына орналастыруға және қабылдауға;
  
• 
  банктер мен ұйымдарға шетел валютасында несие және қарыздарды тарту және ұсыну;
  
• 
  заңды және жеке тұлғалардан шетел валютасындағы төлем құжаттарын сатып алу және сатуды жүзеге асыру;
  
• 
  валюталарды сатып-алу және сатуды жүргізу;
  
• 
  шетел мемлекеттерінің банктерімен корреспонденттік қатынастарды белгілеу;
  
• 
  өз клиенттеріне шетел валютасында кассалық қызмет көрсету;
  
• 
  шетел валютасында саудалық және саудалық емес операциялар бойынша есеп айырысуды жүзеге асыру;
  
• 
  халықаралық банктік тәжірибеге сәйкес басқа да опеарцияларды жүзеге асыру.
  

деп аталады. Валюталық реттеудің негізін құраушы жүйе валюталық бақылау болып табылады. Валюталық бақылаудың мақсаты – Қазақстан Республикасының резидент және резидент емес тұлғаларының валюталық операция жүргізу кезінде заңдылықтарды сақтауын қамтамасыз ету.

Шетел серіктестігімен есеп айырысуды жүзеге асыру үшін заңды және жеке тұлғалар банктен валюталық шот ашады. Шот ашу үшін өтініш жазылып, тиісті құжаттар ұсынылуы керек.

Елуінші жылдардың соңынан бастап өнеркәсібі дамыған елдерде валютаны жедел ұсыну (“спот”) және мерзімді (форвардтық) мәмілелер кеңінен қолданыла бастады. Жетпісінші жылдардан бері биржада фъючерстік және опционды валюталық мәмілелер дамыды.