Қазақстан Республикасының Білім және Ғылы Министрлігі

Г.Н.Абрамовичтың тәжірибиелері бойынша, шапшуды тудыратын сұйықтық қозғалысын келесідей сипаттауға болады (8.1 сурет).

.8888

8.1 сурет- Еркін батырылған шапшудағы сұйықтықтың қозғалысы
Шығыс а-б қиылысында ағыс жылдамдығы барлық нүктелерде өзара тең. L ұзындық бойымен (бастапқы бөлікте) осьтік жыдамдық өлшемі бойынша тең және шығыс қиылысу жылдамдығына тең.
Кейбір аралық қиылысуда n-n бастапқы бөлікте жылдамдықтар эпюрасы 8.2 суретте көрсетілгендей түрге айналады.
Ары қарай осьтік жылдамдық біртіндеп азаяды. Шапшудың L ауданында < , осьтік жылдамдық негізгі деп аталады, ал негізгі ауданды бастапқыдан бөліп тұратын ағын қиылысын – өтпелі деп атайды.
abc үшбұрышында сұйықтық жылдамдығының шапшуы барлық нүктелерде өзара тең және -ға тең. Бұл аумақ ағын ядросын құрайды.
ON және ON’шекаралық сызықтарда бойлық жыдамдықтар 0-ге тең. Бұл сызықтар осьте О нуктесінде қиылысады, ол «полюс» деп аталады.
Егер ON және ON’шекаралық сызықтар арасына изотах (тең жылдамдықты сызықтар)салыстырмалы координатада көрсетілген, онда олар шам алауына ұқсайтын сызықтар жүйесін құрайды (8.2 сурет).

8.2 сурет- Изотах-сызықтарынан алау

Егер изотахтарды өлшемсіз жылдамдықтарға құрастырса, бірақ басқа координатада, онда мұндай сызықтар алау емес, түзулер түйінін құрайды (8.3 сурет).

8.3 сурет – Изотах-сызықтары жүйесі

8.4 сурет – Су ағыны бойлық қиылысуда жылдамдықтарды уйлестіру

8.5 сурет – Ағынды құру схемасы