Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министірлігі
.2 Әріпті өрнектерді оқыту әдістемесі
жүктеу/скачать 206,74 Kb.
|
| 2.2 Әріпті өрнектерді оқыту әдістемесі
Алгебралық өрнектер «өрнектер», «өрнектің мәні», «арифметикалық амалдардың қасиеттері»,«қосынды», «айырма», «қосындының мәні», «айырманың мәні»,«өрнектерді салыстыру» сияқты мәселелерді жатқызуға болады. Олар көбінесе дамытушылық немесе шығармашылық сипаттағы жаттығуларды орындаумен байланысты әр түрлі жағдайларда қолданыс табады.Сондықтан да осыларды оқыту нәтижелері жоғары сатыға көтеріліп, жаңасапаға ие болады. Санды өрнектермен жүргізілген жұмыстардың (өрнектерді құру, оқу, жазу, салыстыру және олардың мәндерін табу) жалғасы әріпті өрнек жайында түсінік қалыптастыру. Мұнда құрамында бір ғана әріп болатын әр алуан қосындылар мен айырмаларды құруға, әріптің берілген мәндерінде, олардың мәндерін табуға, оларды оқуға және жазуға қатысты білік пен дағдылардың негізі қаланады. Шындығында да бір ғана әріп болатын өрнектерді қарастыру 1-сынып үшін, тіпті бүкіл бастауыш буын үшін де, жеткілікті. Осының өзі математика пәнінің сұранысы мен мұқтаждығын толық қанағаттандырады. Олай дейтін се бебіміз - бір ғана әріп болатын өрнекті мысалға ала отырып, әріпті және санды өрнектердіңбір-бірінен айырмашылығын және олардың ұқсастығын ажыратуға болады; әріпті өрнектің мәнді белгілерін де толық қарастырудың мүмкіндігі бар, яғни әріптің мәні белгісіз болса, әріпті өрнектің мәнін табу мүмкін емес, сондай-ақ әріптің әрбір мәніне әріпті өрнектің бір және тек қана бір мәні сәйкес келеді, сонымен қоса әріптің мәні өзгерсе, әріпті өрнектің мәні де өзгереді. Сонымен қатар оқушыларда әріпті өрнектің мәнін табу үшін, алдымен әріптің орнына берілген санды қойып,содан кейін амалды орындау қажет екендігін түсіндіреміз. Осы тақырыпта математикалық жаттығулардың ерекше және арнайы түрі «есеп» туралы түсінік беріледі. Есеп оның құрамды бөліктері, есепті шығару процесі жайындағы түсініктер бірті ндеп қалыптастырылады және сабақтаса дамиды. Тіпті «есеп» түсінігін математикалық ұғым деңгейін ежеткізу тұрғысынан жүйелі жұмыс жүргізу көрсетіледі. Сондықтан да осы ұғымның ең мәнді белгілерін оқушыларға аңғартуға ерекше көңіл бөлінеді. Шынында да алғашқы күннен бастап есептің мәтінмен берілетіні, ол мәтінде өмірдегі, яғни өзімізді коршаған ортада қандай да бір жағдай мазмұндық тұрғыдан сипатталатындығы, оның міндетті түрде сұрағы болатындығы, ондағы сұраққа жауап беру үшін ең аз болғанда бір арифметикалық амалдың орындалуы қажеттігі біртіндеп ашылады.Осыған орай алғаш ұсынылатын есеп мәтін түрінде беріледі және онымен таныстыру барысында жоғарыда бөліп көрсетілген «есептің» ұғымдық мәнді белгілері тағайындалады және ажыратылады. Қәзіргі таңда 1 сыныптан бастап оқушылар есептің қысқаша жазылуымен қатар,есептің сұлбасын түсіндіруге үйренеді. Сонымен қатар әрбір оқушы есептің негізгі бөліктері есептің шарты, есептің сұрағы,шешуі және жауабын жазуға қалыптастырылады. Алдағы тарауларда есеп мәтінін басқадай мәтінмен немесе тапсырмамен салыстыру жұмысы үнемі жүргізіліп отырады. Осының бәрі «есеп» ұғымын оқушылардың саналы меңгеруін камтамасыз етеді.Әрине мұның бәрі есептің нақты түрін мысалға ала отырып, жүзеге асырылады. Сонда қосу мен азайту амалдарының мән-мағынасын ашуда қосындыны және қалдықты табу, ал әр алуан түрлі қатынастардың (артық,кем, қанша артық, қанша кем) мән-мағынасы туралы түсінік беруде бірнеше бірлікке артық не кем санды табу және айырмалық салыстыру қажет болатын негізгі жай есептер қарастырылады. Осындай есептерді таңдап алу және қарастырылу уақытына қарай оларды орналастыру жүйесі мен реті қандай да бір ұқсастығы бар, сондай-ақ өзара керіесептерді салыстыру, қарама-қарсы қою үшін неғұрлым қолайлы жағдай туатындай етіп құрылған. Мұның бәрі сәйкес есепті шығаруға қатысты біліктілік қалыптастыруға мүмкіндік береді.Жалпы алғанда, қосындыны және қалдықты табумен байланысты есептер өзара кері есептердің мысалдары бола алмайды. Мұндай есептерде сәйкес амалдарды анықтаудың негізіне алынатын сөздер қарама-қарсы ұғымды білдіреді, мәселен келді -кетті, алды - берді, ұшып келді - ұшып кетті, болды - болады және т. б. Ал өзара кері есептердебірінің сұрағы екіншісінде белгілі дерек ретінде және керісінше, бірінің белгілі деректері екіншісінің сұрағы ретінде беріледі. Сонда есептің шартындағы белгілі екі дерек арқылы оның сұрағы ізделеді, ал кері есепте белгісіз мәселе алмастырылады да, сөйтіп кері есептер құрастырылады. Өзара кері есептердің мысалы ретінде «бірнеше бірлікке артық санды табуға», «бірнеше бірлікке кем санды табуға», «айырмалық салыстыруға» берілген есептерді айтуға болады. Сол санды іздестіреміз,яғни өзімізге белгілі сандарды біртіндеп сынап көреміз.а = 4 болғанда, 4 + 2 = 6 тура санды теңдік шығады. Олай болса, теңдеудің шешімі а = 4. Басқа да қарапайым теңдеулер осыған ұқсас «сынап көру»тәсілімен шешіледі. жүктеу/скачать 206,74 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|