186
кетеді. Әлем идеясын қарастыра келе, И.Кант төрт антиномияны алға
тартады:
1. Әлемнің басталған уақыты бар 1. Әлем кеңістікте де, уақытта
және кеңістікте шектеулі.
да шектеусіз.
2. Кез келген күрделі түпнегіз
2. Әлемде қарапайым ештеңе
қарапайым элементтерден
жоқ, бәрі күрделі.
тұрады.
3. Табиғи үдерістердің себеп-
3. Әлемде ешқандай еркіндік
тілігімен қатар, кейбір құбы-
жоқ, барлығы да табиғи
лыстарды түсіну үшін, еркін
заңдылықтар негізінде
себептіліктің де болатынын
болады.
мойындау керек.
4. Әлемде оның бөлшектері
4. Әлемдегі еш жерде және
немесе себептері ретінде
одан тыс шектерде қажетті
қажетті маңыздылық
маңыздылық жоқ.
болуға тиіс.
Әлбетте, И.Кант бұл антиномияларда маңызды философиялық
мәселелерді көтереді. Оларда тікелей қарама-қарсы ұстанымдар
өткір қойылған, сол себепті ол мәселелерді диалектикалық тұрғыда
шешілуге итермелейді (кейіннен Г.Гегель оларды диалектикалық жол-
мен шешуге әрекет жасаған).
Достарыңызбен бөлісу: 
