жасауы және жүйелі түрде пайдалануы

философияда  сананың  пайда  болуы  қоғам  мен  адамның  өздерінің 

қарастырылады.  Бұл  үдерістің  терең  мәні  өмірдің  қалыптасуының 

биологиялық формадан әлеуметтік формаға секіруінде жатыр.

Ондай  мүмкіндік  климаттың  өзгеруіне,  ормандардың  сиреуіне, 

соның  нәтижесінде  маймылдардың  жерге  түсуге  мәжбүр  болғанына 

байланысты  ашылды.  Артқы  аяқтарымен  тұрып,  олар  алдыңғы 

аяқтарын  босатып,  жемісті  қағып  түсіру  немесе  жауларынан  қор-

ғану  үшін,  олармен  құрғақ  бұтақтарды,  тастарды  ұстайтын  болды. 

Мыңжылдықтар  өте  келе,  маймылдардың  алдыңғы  аяқтары  адам-

дардың қолдарына ұқсай бастады.

Ф.Энгельс  атап  айтқандай,  еңбек  құралдарын  жасау  және  жүйелі 

түрде  пайдалану  бұл  үдерісте  шешуші  рөл  атқарды.  Олай  болса,  бұл 

үдерісті ойша қайта құрып көрейік. Ең қарапайым тас құрал – «ашель 

шапқысы».

1

  Сырттай  сәбізге  ұқсайтын  бұл  құралдың  төменгі  бөлігі 

рып,  құралдың  қарадүрсін  кейпін  қашанда  есте  сақтау  керек,  онсыз 

құрал жасау мүмкін емес; екіншіден, лайықты тасты табу үшін, өзен 

бойын  жағалап  ұзақ  жүру  керек;  үшіншіден,  ол  тасты  басқа  таспен 

ұрып, оны өңдеу қажет; бұл аңғарымдылық пен сақтықты дамыта-

ды: ақырын ұрсаң – тас сынбайды, қатты ұрсаң – қақ айырыла сына-

ды. Сонда өкінішке ұқсас сезім пайда болады. Ол өзін өзен жағасына 

баруға итермелеп, қайтадан лайықты тас іздеуге мәжбүр болады, – ерік-