Экономиканың, сауда-саттықтың өркендеуіне, адамның бас бос-
тандығы маңызының өсуіне, көптеген халықтардың ұлттық сана-
сезімінің қалыптасуына тікелей байланысты әлеуметтік-саяси
өзгерістер көпшілік ойшылдардың қоғам, мемлекет, билік, мәдениет,
дін мәселелеріне қызығушылығының артуына себеп болады. Есімі әлі
күнге дейін баспа беттерінен түспейтін сондай ойшылдардың бірі ни- колло макиавелли (1469-1527) болып табылады. Туа біткен дарынына
бола, ол ертедегі тарихшылар мен философтардың көптеген еңбектерін
өз бетінше оқып біліп, өз заманының білімді адамына айналды. Оның
үстіне, сол кездегі Флоренцияның саяси өміріне тікелей араласа және
көп жылдар бойы мемлекеттік қызмет атқара отырып, ол әлеуметтік-
саяси мәселелермен жете таныс болды. Оның ұстанымы – «алдымен
