ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы
жүктеу/скачать 2,22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Үндістан мен оның халықтарына
| Фа-Цзя (заңшылдар) мектебін ертедегі Қытайдың саяси-құқықтық
философиясы ретінде қарауға болады. Оның негізін салушы Хань-Фей- Цзы (280-233 жж.) өз философиясында адамның өзімшіл табиғатына сүйенеді. Әркім өзгелердің мүдделері туралы ұмытып, өз мүдделеріне жетуге ұмтылады. Бейберекеттік орын алмауы үшін, маңызды қоғамдық қатынастарды қатаң, айқын, қысқа заңдармен реттеп, олардың мазмұнын әрбір адамға жеткізе түсіндіру керек. Заңдарды іс жүзіне асыру механизмі адам жанына мемлекеттің репрессиялық ма- шинасы алдындағы қорқыныш сезімін ұялату арқылы орындалады. Ол кезде заңдарды бұзғаны үшін көпшілік алдында ашық жазалау қолдану қажет.
38 Қоғамды басқару өнері туралы айтар болсақ, онда ол билеушінің терең құпиясы болуға тиіс. Жоғарғы шенеуніктер оның ойлары мен жоспарларының бағытын білмеуге тиіс, «өйткені жолбарыс- тар (айналасындағылар) билеушінің қыр соңынан қалмай келеді». Билеушінің күші – оның ештеңе істемеуінде, сонда ғана ол өзін қоршаған адамдардың ойларын біле алады. Мыңжылдықтар бойы әлемді билеп-төстеушілер осы философия- лық мектептен білім алған. Егер еліміздің бұдан аз уақыт бұрынғы тарихын алып қарасақ, аталған мектептің ең бір ынталы оқушысы «барлық замандар мен халықтардың көсемі» И.В.Сталин болған. Бүгінгі күні, үлкен әділеттілікті – «ұлы қуғын-сүргін» жылдарында жазықсыз құрбан болған миллиондаған азаматтарды ақтап шығаруды іске асырған уақытта, біз кейде сол қаза тапқандардың артында өмірлерін сақтап қалу үшін, өздерінің орнына басқаларды ұстап берген сатқындардың тұрғанын ойдан шығарып аламыз. Уақыт өте келе, Қытай қоғамында моральдық және құқықтық реттеуді үйрену қолға алынды, дегенмен алғашқысы қашанда басым тұратын. Жоғарыда келтірілген талдаудан көріп отырғанымыздай, қытай- лардың философиясы аясында Дао – аспанның өзіне тән ерекшелігі жоқ заңдары жетекшілік рөл ойнайтын әлем бейнесінің сұлбалары ғана қалыптасып қойған жоқ, сонымен қатар саяси-құқықтық ілімдер біртіндеп пісіп-жетіле бастады, осы уақытқа дейін бұл ұлы халық со- ларды ұстанып, өмір сүріп келе жатқан рухани-адамгершілік салт- жоралардың негіздері қаланды. Ал енді Үндістан мен оның халықтарына келсек, олардың негізгі әрекеттері, негізінен, «Ұлы елес – Маяны», яғни біздің көз алдымыз- да жатқан өтпелі, жетілмеген материалдық әлемді еңсеру қажеттігіне байланысты болды. XX ғасырдың ұлы үнді ойшылы С.Вивекананда айтқандай, «шығыс данасы бұл дүниеден аттап өтіп, әлдебір мәң-
жүктеу/скачать 2,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|