Өсімдіктің тірі организм ретіндегі басты белгілері — қоректену, демалу, қозғалу, өсу және көбею. Осындай өмірлік функцияларды жүзеге асыру үшін өсімдікте тиісті мүшелер — тамыр, сабақ, жапырақ, гүлдер мен ұрықтар болады. Олар көлемі, пішіні мен түсі жағы-нан сан алуан, ол көбінесе өсімдіктің тіршілік ету және өсу жағдайларына байланысты болады.
Табиғат құбылыстары
|
Олардың басталған күні
|
Ең ерте
|
Ортасында
|
Ең соңғы
|
Қар басқан жердің көктемдегі ери бастауы
|
3.02
|
16.03
|
10.04
|
Ала кеуім жердің көрінуі
|
3.02
|
18.03
|
11.04
|
Таған қарғалардың (грачи)ұшып келуі
|
7.03
|
19.03
|
31.03
|
Түйдек бұлттардың көрінуі
|
18.02
|
24.03
|
5.05
|
Қара торғайлардың (қара торғай)ұшып келуі
|
7.03
|
30.03
|
15.04
|
Босторғайлардың (жаворонок)ұшып келуі
|
18.03
|
1.04
|
16.04
|
Көбелек крапивницаның ұшып келуі
|
17.03
|
3.04
|
16.04
|
Қайың (береза) шырынының қозғала бастауы
|
24.03
|
4.04
|
18.04
|
Қызыл құстардың(зяблик) ұшып келуі
|
25.03
|
5.04
|
15.04
|
Ақ қаратамақтардың (белые трясогузки) ұшып келуі
|
3.04
|
9.04
|
17.04
|
Тырналардың (журавли)Солтүстікке ұшуы
|
25.03
|
11.04
|
18.04
|
Өзендер (Мәскеу)мұзының жарылуы
|
12.03
|
12.04
|
1.05
|
Өгейшөптің (мать и мачеха)гүлдей бастауы
|
17.03
|
17.04
|
10.05
|
Қар басқан жердің соңғы күні
|
-
|
19.04
|
-
|
Көк теректің (осина)гүлдеуі
|
20.03
|
19.04
|
5.05
|
Аралар көрмесі
|
7.04
|
21.04
|
5.05
|
Қандыағаштың (ольха)гүлдеуі (тозаңдануы)
|
5.04
|
22.04
|
7.05
|
Қызыл талдың (верба)гүлдеуі
|
8.04
|
22.04
|
7.05
|
Медуницаның гүлдей бастауы
|
4.04
|
23.04
|
9.05
|
Қайың (береза)бүрлерінің ашылуы
|
13.04
|
30.04
|
20.05
|
Күннің алғашқы күркреуі
|
23.04
|
2.05
|
31.05
|
Жасминнің бүрлерінің ашыла бастауы
|
18.03
|
3.05
|
24.05
|
Үйеңкінің (клен)бүрлене бастауы
|
11.04
|
3.05
|
24.05
|
Алма ағашының бүрлене бастауы
|
24.04
|
5.05
|
24.05
|
Алмұрттың (груша) бүрлене бастауы
|
22.04
|
7.05
|
24.05
|
Сары қарағанның (желтая акация)бүрлене бастауы
|
24.04
|
7.05
|
24.05
|
Алғашқы гүлдердң гүлдей бастауы
|
15.04
|
7.05
|
24.05
|
Қайыңдардың гүлдей бастауы
|
22.04
|
9.05
|
23.05
|
Бақалардың бақылдай бастауы
|
4.04
|
24.04
|
13.05
|
Мойылдардың (черемуха)бүрлене бастауы
|
8.04
|
24.04
|
12.05
|
Жаңғақ –таранның гүлдене және тозаңдана бастауы
|
6.04
|
24.04
|
14.05
|
Қызыл аюбаданның бүрлене бастауы
|
10.04
|
25.04
|
14.05
|
Сиреннің бүрлене бастауы
|
12.04
|
25.04
|
15.05
|
Көкектердің алғашқы көкектей бастауы
|
24.04
|
30.04
|
9.05
|
Фиалкалардың гүлдей бастауы
|
11.04
|
29.04
|
12.05
|
Шетеннің бүрлене бастауы
|
15.04
|
29.04
|
7.05
|
Жұлдыз құрттардың көріне бастауы
|
-
|
10.05
|
-
|
Бұлбұлдардың алғашқы әндете бастауы
|
1.05
|
10.05
|
18.05
|
Коңыздардың көктемгі ұша бастауы
|
26.04
|
11.05
|
24.05
|
Еменнің бүрлене бастауы
|
22.04
|
11.05
|
26.05
|
Қарлығаштардың ұшып келуі
|
29.04
|
12.05
|
1.06
|
Жөке ағаштарының бүрлене бастауы
|
24.04
|
12.05
|
27.05
|
Бақбақтардың гүлдей бастауы
|
2.05
|
13.05
|
27.05
|
Тұшаланың гүлдей бастауы
|
15.04
|
17.05
|
2.06
|
Қара қарақаттың гүлдей бастауы
|
1.05
|
18.05
|
1.06
|
Мойылдың гүлдей бастауы
|
4.05
|
18.05
|
4.06
|
Үйеңкінің гүлдей бастауы
|
2.05
|
20.05
|
7.06
|
Алмұрттың гүлдей бастауы
|
5.05.
|
21.05
|
4.06
|
Орман қой бүлдіргенінің гүлдей бастауы
|
2.05
|
21.05
|
5.06
|
Шиенің гүлдей бастауы
|
6.05
|
22.05
|
5.06
|
Алқорының гүлдей бастауы
|
5.05
|
23.05
|
8.06
|
Аю бадамының гүлдей бастауы
|
3.05
|
22.05
|
7.06
|
Еменнің гүлдей бастауы
|
5.05
|
23.05
|
10.06
|
Алма ағашының гүлдей бастауы
|
6.05
|
24.05
|
6.06
|
Сары қарағанның гүлдей бастауы
|
7.05
|
25.05
|
11.06
|
Ландшафтың гүлдей бастауы
|
10.05
|
26.05
|
12.06
|
Сиреннің гүлдей бастауы
|
8.05
|
27.05
|
14.06
|
Шетен ағашының гүлдей бастауы
|
11.05
|
29.05
|
17.06
|
Қызыл жоңышқаның гүлдей бастауы
|
16.05
|
1.06
|
16.06
|
Қара бидайдың масақтануы
|
15.05
|
2.06
|
12.06
|
Жұп жапырағының любканың гүлдей бастауы
|
22.05
|
9.06
|
21.06
|
Бүлдіргеннің гүлдей бастауы
|
23.05
|
12.06
|
1.07
|
Итмұрынның гүлдей бастауы
|
17.05
|
12.06
|
28.06
|
Шөңгіштің гүлей бастауы
|
17.05
|
13.06
|
2.07
|
Аралардың үйірлнен бастауы
|
23.05
|
12.06
|
28.06
|
Көктікеннің гүлдей бастауы
|
28.05
|
15.06
|
4.07
|
Қара бидайдың гүлдей бастауы
|
25.05
|
16.06
|
3.07
|
Жасминнің гүлдей бастауы
|
2.06
|
21.06
|
15.07
|
Қой бүлдіргеннің гүлдей бастауы
|
9.06
|
26.06
|
16.07
|
Шөп шаба бастау
|
18.06
|
1.07
|
13.07
|
Қара бидайдың сарғая бастауы
|
28.06
|
12.07
|
28.07
|
Жөке ағашының гүлдей бастауы
|
15.06
|
13.07
|
30.07
|
Таған қарғалардың күзде топ-топ болып жиналуы
|
26.07
|
3.09
|
26.09
|
Өрекші –қаңғырмалардың (ұшатын өрмекші ұясының ) көріне бастауы
|
30.08
|
14.09
|
2.10
|
Судың алғаш рет түнде қатуы
|
14.08
|
14.09
|
8.10
|
Күннің соңғы рет күркіреуі
|
4.08
|
14.09
|
10.10
|
Жапырақтардың түсе бастауы
|
1.08
|
26.08
|
17.10
|
Тырналардың оңтүстікке қарай ұшуы
|
14.08
|
27.09
|
21.10
|
Алғашқы қар жауған күн
|
17.08
|
12.10
|
7.11
|
Түйдек бұлттардың соңғы болған күндері
|
2.09
|
19.10
|
30.11
|
Қардың жерге түсе бастауы
|
2.10
|
28.10
|
20.11
|
Тоғандардың қата бастауы
|
27.09
|
30.10
|
2.12
|
Өзендердің қата бастауы
|
23.10
|
18.11
|
30.12
|
Жерге қардың түсе бастауның тұрақтылығын анықтау
|
26.10
|
23.11
|
24.12
|
Шана жолының түсе бастауы
|
26.10
|
26.11
|
23.12
|
