Қазақстан Республикасының білім жəне ғылым министрлігі

ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ

 

 

153 

 

 

Conclusions 

 

Water  of  the  Syr-Darya  river  is  slightly  alkaline  with  sulfate  and  magnesium  ions,  as 

dominant.  No  any  significant  variation  of  uranium  content  downstream  was  observed.  The 

activity  concentrations  of  uranium  isotopes  were  less  than  normative  levels,  but  the 

concentrations  of  uranium,  varying  from  14.7  to  17.3  µg/l,  for  most  samples  are  less  than 

internationally recommended level for drinking water (equal to 30 µg/l). The main speciation of 

uranium 

at 

the 

investigated 

territory 

are 

water-soluble 

and 

highly 

migratory 

[UO

2

(CO

3

)

2

(H

2

O)

2

]

2-

,  [UO

2

(CO

3

)

3

]

4-

and

 

[UO

2

OH]

+

.  Despite  high  concentration  of  sulfate  ions, 

probability  of  sulfate  ions  is  zero.  The  continuous  control  of  uranium  isotopes  and  it’s  decay 

products at the investigated territory is recommended. 

 

Acknowledgment 

 

This work was funded under Project of Ministry of Education and Science of the Republic 

of  Kazakhstan  “Emerging  Contaminants  and  Environmental  Security  in  the  Syr  Darya  River 

Basin” (registration state #0115PK00475). 

 

References 

 

1

 

Salbu  B.

, 

Skipperud  L.  Speciation  of  radionuclides  in  the  environment//  Journal  of 

Environmental Radioactivity. -  2009. Vol.100. – P.281–282. 

2

 

Junqiang  Y.,  Yaning  C.  Trend  analysis  of  temperature  and  precipitation  in  the  Syr 

Darya Basin in Central Asia// Theor Appl Climatol. -2015. Vol. 120. – P.521–531.

 

3

 

Романова С.М.  Практикум по гидрохимии. – Алматы: Қазақ университеті, 2007. – 

P. 82. 

4

 

Uralbekov  B.,  Burkitbayev  M.,  Satybaldiyev  B.,  Matveyeva  I.,  Tuzova  T.,  Snow  D. 

Spatial  and  temporal  variability  of 

234

U/

238

U  activity  ratios  in  the  Shu  River,  Central 

Asia//Environ Earth Sci. – 201. – Vol.72. – P.3635–3642. 

5

 

Guidelines  for  Drinking  Water  Quality.  Forth  Edition.–  Geneva:  World  Health 

Organization, 2011. 

 

References 

 

1

 

Salbu  B

, 

Skipperud  L  (2009)  Journal  of  Environmental  Radioactivity  100:281–282. 

DOI: 10.1016/j.jenvrad.2008.12.008 

2

 

Junqiang Y, Yaning C (2015) Theor Appl Climatol 120:521–531. DOI 10.1007/s00704-

014-1187-y.

 

3

 

Romanova  SM  (2007)  Handbook  on  hydrochemistry  [Praktikum  po  gidrohimii]. 

Kazakh Univresiteti, Almaty, Kazakhstan (in Russian). ISBN 9965-30-255-3 

4

 

Uralbekov B, Burkitbayev M, Satybaldiyev B, Matveyeva I, Tuzova T, Snow D (2014)  

Environ Earth Sci 72:3635–3642. DOI: 10.1007/s12665-014-3274-x 

5

 

(2011)  Guidelines  for  Drinking  Water  Quality.  Forth  Edition.  Geneva:  World  Health 

Organization. 

 

 

 

 

 

 

 

ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ

 

 

154 

 

УДК 541.123.31 

 

Ораз У.Ә., Иолкужикова М.К., Қобдабаева Г.М., Рысқалиева Р.Г. 

 

әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан 

Е-mail: Makhabbat_i@mail.ru 

 

Аммиак селитрасы негізінде термиялық тұрақты  тыңайтқыштар 

алу технологиясын жасау 

 

Аммоний  нитраты  сақтағанда,  тасымалдағанда  және  органикалық  заттар 

қатысында  жылу  шығару  және  желдету  болмаған  жағдайда  өздігінен 

ыдырайтын күшті тотықтырғыш.   

Аммоний  нитратын  сақтау  және  пайдалану,  өндірістің  қауіпсіздік 

техникасына  байланысты  жағдайларды  өндірушілер  және  басқа  да 

қызығушылық  тудыратын  өндірістер  зерттеп,  талдауда.  Аммоний  нитраты 

және құрамында аммоний нитратының жоғары пайызы болатын тыңайтқыштар 

көптеген  ұлттық  және  халықаралық  ережелерде    «қауіпті»  деп  жіктеледі. 

Халықаралық  тасымалдау  ережелерінде  пайдаланылатын  БҰҰ  жіктеуіне 

сәйкес, аммоний нитраты 5.1.-тотықтырғыш заттар класына жатады.  

Түйін  сөздер:  аммоний  нитраты,  органикалық  заттар,  құрамында  азот 

мөлшері төмен өнімдер, ерігіштік. 

 

Ораз У.А., Иолкужикова М.К., Кобдабаева Г.М., Рыскалиева Р.Г. 

 

Казахский национальный университет им.аль.Фараби, г.Алматы, Казахстан 

 

Разработка технологии получения термостабильного удобрения на основе 

аммиачной селитры 

 

Нитрат  аммония  сильный  окислитель,  способный  самопроизвольно 

разлагаться  в  отсутствие  теплоотвода  и  вентиляции  при  хранении  и 

транспортировке и в присутствии органических веществ. 

Ситуация  с  хранением  и  использованием  нитрата  аммония,  аспекты 

эксплуатации и техники безопасности производства продолжают исследоваться 

и  обсуждаться  производителями  и  другими  заинтересованными  сторонами. 

Нитрат аммония и удобрения, содержащие высокий процент нитрата аммония, 

классифицируются как «опасные» во многих национальных и международных 

правилах.  В  соответствии  с  классификацией  ООН,  используемой  в 

международных  транспортных  правилах,  нитрат  аммония  относится  к  классу 

5.1.— окисляющие вещества. 

Ключевые  слова:  Нитрат  аммония,  органические  вещества,  продукта  с 

низким содержанием азота, растворимость. 

 

Oraz U.A., Iolkuzhikova M.К.,  Kobdabaeva G.M., 

 

Ryskalyeva R.G. 

 

al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan 

 

Development of technology of obtaining termostable fertilizer on the basis of ammonium 

nitrate 

 

ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ

 

 

155 

 

Ammonium  nitrate the strong oxidizer capable it is spontaneous to decay for lack of the 

heat  sink  and  ventilation  in  case  of  storage  and  transportation  and  in  the  presence  of  organic 

substances. 

The situation with storage and use of nitrate of ammonium, aspects of operation and safe 

engineering  of  production  continue  to  be  researched  and  be  discussed  by  producers  and  other 

concerned parties. The nitrate of ammonium and fertilizer containing high percent  of nitrate of 

ammonium are classified as "dangerous" in many national and international rules. According to 

classification of the UN used in the international transport rules, nitrate of ammonium belongs to 

the class 5.1. — the oxidizing substances. 

Keywords:Ammonium nitrate, organic substances, a product with low content of nitrogen, 

solubility. 

 

Кіріспе 

 

Бағалы  азот  тыңайтқышы  ретінде  аммиак  селитрасын  өндіру  және  экспортқа 

шығару жыл сайын артуда. Осыған байланысты қазіргі кездегі маңызды мәселелердің бірі 

тыңайтқыштардың  тауарлық  қасиеттерін  жақсарту  болып  табылады,  ол  үшін  тиімділігі 

жоғары  қоспаларды  таңдау  бойынша  зерттеулер  жүргізіледі.  Аммиак  селитрасының 

негізгі  кемшілігі  оның  гигроскопиялылығымен,  ерігіштігімен,  модификациялық 

ауысуларымен,  термиялық  тұрақсыздығымен  байланысты  жоғары  нығыздалып  қалуы 

болып табылады. 

Аммиак  селитрасын  (аммоний  нитратын)  және  оның  негізінде  жоғары  термиялық 

тұрақты  өнімдер  алу  мәселесі  қазіргі  таңда  бүкіл  әлемде  өте  көкейтесті  мәселе  болып 

отыр. Аммоний нитраты сақтағанда және тасымалдағанда, сондай-ақ органикалық заттар 

қатысында өздігінен ыдырауға қабілетті күшті тотықтырғыш [1–3].  

 

Эксперимент 

 

Аммиак селитрасының түйіршіктерінің құйылу  әдісі пайдаланылатын қондырғылар 

кең  таралған.  Осындай  қондырғыларда  азот  мөлшері  төмен  болатын  өнім  алу  үрдісі 

қиындатылған  -  қоспалардың  біршама  мөлшері  балқыманың  физикалық  қасиетін 

(тұтқырлығын,  кристалдану  температурасын  және  т.б.)  өзгертеді  де,  қондырғылардың 

бітеліп қалуына әкеледі [4].  

Зерттеліп  отырған  жұмыста  термиялық  тұрақтылығы  жоғары,  жақсартылған 

физика-механикалық    сипаттамаларымен  аммиак  селитрасын  алу  мүмкіндіктері 

қарастырылды.  

Сонымен қатар, қондырғыларды пайдаланып, түйіршіктерге қоспаларды енгізу әдісі 

қолданылды [5].  

Зерттеулерді  жүргізгенде  химиялық  талдаудан  басқа,  рентенфазалық  талдау, 

дифференциалды-термиялық талдау тәрізді физика-химиялық әдістер пайдаланылды.  

Жұмыста  аммиак  селитрасы  негізінде  тыңайтқышқа  әртүрлі  қоспаларды  қосу 

мүмкіндіктері  зерттелді.  Негізгі  қоспа  ретінде  апатит  концентратын  күкірт  қышқылды 

ыдырату  жолымен  алынатын  фосфор  қышқылы  өндірісінің  қалдығы  болып  табылатын  

фосфогипс  пайдаланылды.  Фосфогипс  үйіндіде  дигидрат  (CaSO

4 

∙  2H

2

O)  және  жартылай 

гидрат түрінде (CaSO

4 

∙ 0,5H

2

O) түрінде болады [6-7].  

 

  Нәтижелер және талдаулар 

 

Зерттеу  барысында  беріктігі  жоғары,  аз  нығыздалатын  және  жылу  алмасуға 

тұрақты  аммиак  селитрасын  алу  мүмкіндігі  қарастырылды.  Аммиак  селитрасы 

балқымасына 2-10%  (масс.) табиғи цеолит және 0,5 – 5  % (масс.) мөлшерде фосфогипс 

енгізу  көрсетілген  қасиеттерді  өзгертуге  мүмкіндік  береді:  түйіршіктердің  беріктігі 

ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ

 

 

156 

 

бірнеше есе артады, таза селитрамен салыстырғанда ерігіщтігі біршама төмен және ылғал 

сіңіргіштігі аз болады.  

 

Аммиак  селитрасы  негізіде  термиялық  тұрақты  тыңайтқыш  алу  үшін  балқымаға 

бөгде  заттарды  енгізуге  болмайтындығы  көрсетілді.  Сонымен  қатар  инертті  заттармен 

түйіршіктерді беттік өңдеу әдісімен аммиак селитрасы негізінде құрамында азот мөлшері 

24% (масс.) дейін болатын тыңайтқыш алу  мүмкіндігі дәлелденді. Фосфогипс енгізгенде 

тыңайтқыштар  сипаттамасы  жақсырақ.  Түйіршіктер  беріктігі  2  есе  артады  аммиак 

селитрасымен  салыстырғанда,  гигроскопиялық  нүкте  артады,  ылғал  сіңіру  жылдамдығы 

азаяды. Жылу алмасуға тұүрақтылығы артады. 

 

Сондай-ақ,  тәжірибе  жүзінде  аммиак  селитрасы  түйіршіктерінің  беткі  жағына 

жағылатын ерітінді  ретінде ең тиімдісі калий сульфаты болатындығы анықталды. KNO

3

, 

NаNO

3 

тәрізді басқа компонеттер жақсы нәтиже берген жоқ.  

 

Рентген  фазалық  талдау  әдісі  арқылы  фосфогипс  жағылған  партияларда  негізгі 

компонеттерден  басқа  түйіршіктердің  беткі  қабаттарында  түзілетін  аммоний  сульфаты 

және  гидросульфатының  болатындығы  көрсетілді.  Түйіршіктерді  алдын-ала  тұз 

ерітіндісімен  өңдеу  молекулалардың  түйіршіктерге  толық  ену  диффузиясын  тездетеді. 

Беттік  реакция  жүруі  нәтижесінде    NH

4

NO

3 

∙  nН

2

О  ∙  К

2

SO

4   

кристалдану  аймағы  және 

аммиак  селитрасы  түйіршіктерінің  бетінде  фосфогипс  қабатының  өсуіне  мүмкіндік 

беретін олардың әрекеттесу өнімдері түзіледі. 

Тыңайтқыштар  партиясын  термографиялық  зерттеу  нәтижелері  бойынша, 

құрамында  фосфогипс  болатын  тыңайтқыш  балқымасын  суытқанда  өнімнің 

ылғалдылығына  байланыссыз  II-IV  модификациялық  ауысу  тұрақталады.  Таза  аммиак 

селитрасымен  салыстырғанда,  балқыманы  суытқанда  модификациялық  ауысу  жылуы 

төмендейді,  ол  өз  кезегінде  түйіршіктердің  бұзылу  дәрежесінің  төмендеуіне,  олардың 

құрылымының  нығыздалуына,  беріктіктің  сақталуына  себебін  тигізеді.  Фосфогипстің 

әртүрлі  мөлшерін  қосу  нәтижесінде  тыңайтқыштар  партиясынан    мынадай  көрсеткіштер 

байқалды:  

1)  тыңайтқыштардың  барлық  партиясының  қарқынды  ыдырау  температурасының 

басталуы 220°С құрайды;  

2)  жалпы  азот  мөлшері  35%  (масс.),  32%(масс.),  30%(масс.),  28%  (масс.)  болатын 

партия  үшін  термиялық  ыдыраудың  максималды  температурасы  300  °С,  ал  24%  (масс.) 

болатын партия үшін -287° С, яғни 13° С-қа төмен; 

3)  жалпы  азот  мөлшері  24%  (масс.)  партиясы  үшін  активтендіру  энергиясы  186,2 

кДж/моль, ал басқа партиялар үшін ол 110-нан 138,3 кДж/моль аралығында. 

Осылайша  алынған  тыңайтқыштың  термиялық  тұрақтылығы  жоғары,  қыздыруға 

төзімді және түйіршіктерінің беріктігі жоғары. Зерртханалық жолмен алынған тыңайтқыш 

құрамында азот мөлшері 33,25%-дан кем емес тыңайтқыштың сипаттамалары: 

-түйіршіктердің статикалық беріктігі артады және 5 кг/түй. жетеді; 

-фосфогипс  қосылған  аммиак  селмтрасының  нығыздалу  қасиеті  зерттелді  және  6  ай 

бойы 100% сусымалылығын сақтады; 

-өнімнің таза аммиак селитрасымен салыстырғанда ерігіштігі төмен. 

 

Қорытынды 

 

Зерттеу  барысында  беріктігі  жоғары,  аз  нығыздалатын  және  жылу  ауысуларына 

тұрақты  аммиак  селитрасын  алу  мүмкіндігі  зерттелді.  Аммиак  селитрасының 

балқымасына 2 - 10 % (масс.) табиғи цеолит және  0,5 - 5 % (масс.) мөлшерде фосфогипс 

енгізу  көрсетілген  қасиеттерді  өзгертуге  мүмкіндік  береді:  түйіршіктердің  статикалық 

беріктігі  бірнеше  есе  артады,  таза  селитрамен  салыстырғанда  ерігіштігі  төмен,  ылғал 

сіңіргіштігі аз. Түйіршіктерді инертті  заттармен беттік өңдеу  әдісімен аммиак селитрасы 

негізіндегі тыңайтқыш құрамында азот мөлшері  24 % (масс.) дейін болатын тыңайтқыш 

алу  мүмкіндігі  зерттелді.  Фосфогипс  енгізілген  тыңайтқыштар  сипаттамасы  жақсырақ, 

ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ

 

 

157 

 

аммиак  селитрасымен  салыстырғанда  түйіршіктердің  беріктігі  екі  есе  артады, 

гигроскопиялық  нүкте  артады,  ылғал  сіңіргіштігі  төмендейді.  Аммиак  селитрасы 

түйіршігі бетіне жағылатын заттардың ішінен адгезиялануға ең төзімдісі калий сульфаты 

екендігі дәлелденді, себебі онда NH

4

NO

3

, СаSO

4 

∙nН

2

О, K

2

SO

4

  және    олардың  әрекеттесу 

өнімдері  кристалданады.    Басқа  компоненттер,  мысалы,    KNO

3

,  Mg(N0

3

)

2

,  поливинил 

спирті нашар нәтижелер беретіндігі анықталды. 

 

 

Әдебиеттер тізімі 

 

 

1.

 

Справочник азотчика. Том 2. - М., Химия, 1987. - 462 с 

2.

 

2.Общие  правила  взрывобезопасности  взрывопожароопасных  химичес  ких, 

нефтехимических и нефтеперерабатывающих производств. ПБ 09 -540-03. 

3.

 

D.  J.  Heather,  G.  Е.  Lance.  FertiliserManufakturers  Association.  Безопасность 

азотнокислотного аммония, хранение и транспортировка. 

4.

 

Пат.  2111937  RU,  МПК  6  С05С1/02,  C05G3/04.  Азотное  удобрение/  Рус-тамбеков 

М.К.,  Кузнецова  В.В.,  Щербакова  JI.H.  и  др.  (РустамбековМ.К.,Кузнецова  В.В., 

Попеско И.Г.). № 96124342/25; Заявл. 26.12.1996 // Изобретения.  - 27.05.1998.  - № 

15. - С. 281. 

5.

 

 Кочетков В.Н. Гранулирование минеральных удобрений. М., Химия, 1975.-220с. 

6.

 

Ковалев  В.Н.  Математическая  модель  процесса  термического  разложения  нитрата 

аммония / В.Н.Ковалев, И.Ф. Ли, М.В. Таук // Химическая промышленность. 1998. - 

№ 6 -С. 57-61. 

7.

 

55. ГОСТ 2-85 Селитра аммиачная, технические условия. 

 

 

References 

 

 

1. Reference book of an azotchik. Volume 2.- M, Chemistry, 1987. - 462 p. 

2.  General explosion safety rules fire and explosion hazardous chemical, petrochemical 

and oil processing productions. PB 09 - 540-03. 

3. D. J. Heather, G. E. Lance. FertiliserManufakturers Association. Safety of  ammonium, 

storage and transportation. 

4. Stalemate. 2111937 RU, MPK 6 C05C1/02, C05G3/04. Nitric fertilizer / Rus-tambekov 

M. To., Kuznetsova V. V., Scherbakov JI.H., etc. (Rustambekov M. K., Kuznetsova V. V., 

Popesko I. G.). No. 96124342/25; Zayavl. 26.12.1996//Inventions. - 27.05.1998.- No. 15. - 

Page 281. 

5. Kochetkov V. N. Granulation of mineral fertilizers. M, Chemistry, 1975. - 220 pages. 

6. Kovalyov V. N. Mathematical model of process of thermal decomposition of nitrate of 

ammonium / V. N. Kovalyov, I. F. Li, M. V. Tauk//Chemical industry. 1998. - No. 6 - 

Page 57-61. 

7. 55. Ammonium GOST 2-85 Nitrate, specifications. 

 

 

 

 

 

 

 

 

ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ

 

 

158 

 

UDC546.273.325 +344.3 

 

Ponomarenko O.I.*, Matveyeva I.V., Beisembayeva L.K., Romanova S.M. 

al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan  

*E-mail: 

Oksana.Ponomarenko@kaznu.kz

  

 

Purification of gas emissions of TPP from sulphurous substances  

 

Stoichiometric  equations  of  processing  of  exhaust  gases  of  TPP  into  secondary  chemical 

products  are  presented.  Use  of  effective  metal-polymeric  catalyst  for  purification  of  exhaust 

gases  of  TPP,  which  allows  to  dispose  sulfur  dioxide  simultaneously  with  its  oxidation  in 

sulfuric acid is shown. 

Keywords: exhaust gases, sulfuric acid, TPP, atmosphere 

 

Очистка газовых выбросов ТЭЦ от сернистых веществ 

 

Приведены  стехиометрические  уравнения  переработки  отходящих  газов  ТЭЦ  во 

вторичные  химические  продукты.  Показано  использование  эффективного  металл  - 

полимерного  катализатора,  для  очистки  отходящих  газов  ТЭЦ,  который  позволяет 

утилизировать диоксид серы с одновременным его окислением в серную кислоту. 

Ключевые слова: отходящие газы, серная кислота, ТЭЦ, атмосфера 

 

Күкіртті заттардан ЖЭО шығаратын газ қалдықтарын тазалау 

 

ЖЭО  шығатын  қалдық  газдарды  екіншілей  химиялық  өнімге  өңдеудің 

стехиометриялық  теңдеулері  берілген.  ЖЭО  шығатын  қалдық  газдарды  тазалау  үшін 

тиімді металл – полимерлі катализаторды қолдану жолы көрсетілді, ол күкірт диоксидінің 

күкірт қышқылына тотыға отырып пайдаға асуына мүмкіндік береді.  

Түйін сөздер: шығатын қалдық газдар, күкірт қышқыл, ЖЭОб атмосфера 

 

1. Introduction 

The largest number of the world's electricity is generated by thermal power plants, which 

burn different types of mineral fuel. 

In Kazakhstan, 75% of electricity is  produced by coal  power plants,  more than 12%  - by 

gas-heavy fuel oil and 9% - by hydroelectricity. 

Cogeneration  plant  (CHP)  is  a  kind  of  thermal  power  plants,  which  produces  not  only 

electricity, but also is a source of thermal energy in centralized heating systems (in the form of 

steam  and  hot  water,  including  hot  water  and  heating  for  residential  and  industrial  objects). 

Wherein  a  large  amount  of  flue  gas,  wastewater  contaminated  with  various  water-soluble 

substances and solid precipitate in the form of ash and sludge appear. 

At  present,  a  large  number  of  different  methods  of  flue  gas  cleaning  from  pollutants  are 

developed  and  tested.  Specialists,  working  in  the  field  of  industrial  emissions  purification 

technology, note that there is no technology of separation of sulfur dioxide from exhaust gasses 

with significant advantages. 

Methods of desulfurization of exhaust gases of TTP based on removal of sulfur oxides by 

washing with a solution of lime or limestone to produce gypsum as final product are widespread 

in  world  practice.  Usage  of  this  technique  requires  a  large  continuous  flow  of  additional 

materials (lime) and treatment of large quantities of waste (gypsum). 

Therefore, a new approach to solve problem of utilization of sulfur compounds contained 

in exhaust gases of TPP is required. 

The aim of this study is to develop general theoretical bases and patterns of utilization of 

exhaust gases of TPP with production of sulfuric acid. 

жүктеу/скачать 31,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: