Investigation of sulfur-containing heteratomic compounds in oil feedstock and use of ionic
liquid for their removal
The increase of hydrocarbon feedstock consumption causes problems related to component
composition and heteroatomic compounds contained in oil feedstock. The traits of sulfur-
containing compounds and their presence in almost all oil fractions define their negative
influence on physical and chemical, operational properties of feedstock, cause corrosion attack
of equipment and pollution of environmental objects.
Key
words:
oil,
heteroatomic
compounds,
mercaptans,
thiofenes,sulfides,
demercaptanization, oxidation.
Исследование содержания серосодержащих гетероатомных соединений в нефтяном
сырье и применение ионной жидкости для их удаления.
1
Джакупова Ж.Е.,
2
Танашева М.Р.,
2
Бейсембаева Л.К.,
1
Отарова С.
1
Евразийский национальный университет им. Л.Н.Гумилева, Астана, Казахстан
2
Казахский национальный университет им.Аль-Фараби, Алматы, Казахстан
Рост потребления углеводородного сырья формирует проблемы, связанные с
компонентным составом и содержанием в нефти гетероатомных соединений .
Особенности серосодержащих соединений и их присутствие, практически во всех
нефтяных фракциях, определяют их негативное воздействие на физико-химические и
эксплуатационные свойства сырья, вызывают коррозионное разрушение оборудования и
вызывают загрязнение экологических объектов.
Ключевые слова: нефть, гетероатомные соединения, меркаптаны, тиофены,
сульфиды, демеркаптанизация, окисление.
1
Джакупова Ж.Е.,
2
Танашева М.Р.,
2
Бейсембаева Л.К.,
1
Отарова С.
1
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразиялық ұлттық университеті, Астана қ., Қазақстан
2
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан
Мұнайдың күкіртті гетероатомды косылыстарын зерттеу және оларды бөлуге ионды
сұйықтарды пайдалану.
Мұнайдың аса зор қолдануы компонентті құрамы және гетероатомды
косылыстардың
мөлшеріне
сәйкес
маңызды
мәселелер
тудырады.
Күкіртті
қосылыстардың ерекшеліктері және міндетті барлық мұнай фракцияларындағы болуы
физика-химиялық, эксплуатациялық қасиеттеріне әсер етіп, құрылғылардың коррозияға
ұшырауна, объектілерді экологиялық ластануына себеп тудырады.
Түйін сөздер: мұнай, гетероатомды қосылыстар, меркаптандар, тиофендер,
сульфидтер, демеркаптанизациялау, тотығу.
ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ
284
Introduction
Unequal content of hydrocarbon and heteroatomic compounds are peculiarly for
hydrocarbon feedstock of Kazakhstan fields. Hydrocarbon classes of oil and oil fractions are
represented by alkanes, cycloalkanes, unsaturated hydrocarbons, arenes and their isomeric
forms
[1]. Sulfur-containing heteroatomic compounds are found mainly in the following forms:
hydrogen sulfide and elemental sulfur originated within destructive processes of hydrocarbons;
mercaptanes and thiols possessing acidic properties and corrosion activity; thermally unstable
and neutral at low temperature aliphatic sulfides; thermally stable monocyclic,polycyclic
sulifides; heterorganic compounds containing simultaneously sulfur , nitrogen , oxygen and
metalloorganic compounds.
The problem of oil desulfurization occurs at all stages of the production process,
exploitation and processing of oil and petroleum products. The search of new ways of sulfur
removal from hydrocarbon feedsctock and improvement of existing desulfurization technologies
are stimulated by toughening of requirements to sulfur content in motor fuels.
Experiment
The total sulfur content in oil was determined by X-Ray Fluorescent spectroscopy , UOP-
163 method, tube method, combustion method.X-Ray Fluorescent spectroscopy allowed to
determine sulfur content in light and middle fractions, crude oil and other products of distillation.
The effective concentration range is between 0.0150 and 5.00 of mass percentage of sulfur. This
method provided rapid and precise measurement of total sulfur content in petroleum products
with minimal sample preparation. Typical analysis time was from 2 to 4 minutes per sample. The
quality of most petroleum products is connected to the presented sulfur amount.
The UOP-163 method was used for determination of hydrogen sulfide and mercaptan
sulfur in liquid hydrocarbons such as petrol(gasoline), light recycling fuels and analogous
products of distillation. This method can be used for samples concentration of mercaptan sulfur
from 1.0 ppm and hydrogen sulfide from 1.0 ppm.
Tube method is based on entire combustion of tested product, catching the products of
combustion and determination of formed sulfur oxide.
Quantitative determination of sulfur in petroleum fractions is carried out by burning a
certain sample substances. During the combustion sulfur is converted to sulfur oxide, which is
caught by titrant Na3CO3(0,05N or 0,1N). After combustion solution of soda is titrated using
0,05N or 0,1N solutions of HCl. At the same time the blank of product burning is analysed
which does not contain sulfur.
N-Butyl piridyne tetrafluorborate ionic liquid [BPy] BF
4
was synthesized with use of
pyridine ( 0,2 mole), butylbromide (0,2 mole) and cyclohexane ( 50 ml) which were mixed in
roundly bottom flask at the temperature 60
o
C during 12 hours. The white precipitate (N-Butyl
piridyne) was filtered and evaporated in vacuum drying oven. Ionic liquid was obtained via
mixing of N-Butyl piridyne bromide (0,2 mole) and sodium tetraborfluoride (0,2 mole) with
acetone (100ml) in round bottom flask and further mixing at room temperature during 12 hours.
The precipitate was filtered , solvent was removed and there was yellow colored ionic liquid in
rotary evaporator.
Results and discussions
The composition of Kazakhstan oil is mainly represented by light heteroatomic
compounds. The analysis of middle and heavy Kazakhstan oils data was made for
establishment of certain classification , systematization of sulfur content and relation of physical
and chemical properties. The data related to total sulfur content, density of oil with consideration
ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ
285
of depth of occurrence of 53 oil fields, which are in operation, was analyzed. To determine
regular relationship of physical and chemical properties of these fields their change with
increase of sulfur content was established.
Table 1 – Quantitative sulfur content in oils, depth of occurrence and density of oils of
Kazakhstan oil fields
Oil field
Region
The sulfur
content
Density
the depth of
the oil
Dunga, Akkar,
Northern-
pridorozhnoye
Mangystau
0,095
811
2250
0,1
862
0,11
838
Bolganmola
West
Kazakhstan
0,13
839
Arystanovskoye
Mangystau
0,14
825
South-East
Novobogatinskoye
Atyrau
0,145
632
1640-1900
Bekbike
0,15
891
Kzylkeya
Kyzylorda
0,17
801
Konys
0,175
830
Bekturly
Mangystau
0,2
862
Burmasha
0,2
842
Kamenistoye
0,2
859
Ashchisai
Kyzylorda
0,21
811
Akingen
Atyrau
0,215
873,5
Botahan
0,225
831
Munayly
0,23
863
Zhetybai
0,24
850
Kocshagyl
0,255
877
Makat
0,267
849
Zhanatalap
0,275
853
Tolegen
0,28
926
Tortay
0,3
846
Kumcol
Kyzylorda
0,315
815
Zhanatan
Aktobe
0,32
852
South-Karatube
0,32
852
Oktayabrskoe
Atyrau
0,34
939
855-900
Zhakcymay
Aktobe
0,345
876,5
Komsomolskoye
Mangystau
0,35
791
2995-3050
Darya
West
Kazakhstan
0,37
866,5
Kultuk
Mangystau
0,44
832
Aktobe
Atyrau
0,45
845
ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ
286
Aryskum
Kyzylorda
0,46
854
Krykmyltyk
Atyrau
0,545
952
1300-1400
Karagan
Atyrau
0,565
907,9
Urihtau
Aktobe
0,59
807
2900
Gremayachinskoye
West
Kazakhstan
0,6
879
3152
South-West Dossor
Atyrau
0,612
806,4
3133
Dauletaly
0,64
935
800
Kumsay
Aktobe
0,71
939
280
Zaburunye
Atyrau
0,76
892
Tengiz
0,79
805,5
Karaton-Koshkimbet
0,805
901,5
70-1000
Kisimbay
0,925
876
Karaturun
Mangystau
1,13
909,5
Tazhigali
Atyrau
1,145
892
Kozhasay
Aktobe
1,225
856,5
Karachaganak
West
Kazakhstan
1,26
849
Borankol
Mangystau
1,27
892
Arman
1,46
896,7
Korolevskoe
Atyrau
2
965
3900
North Buzachi
Mangystau
2
939
Zhalgiztobe
2,1
940
Karaarna
Atyrau
2,54
964
467-1046
Obviously, chemically bound form of organosulfur compounds prevails in oils of
mentioned oil fields. At the same time direct correlations between physical and chemical
parameters(viscosity value and density) and component composition are observed (heterorganic
compounds, aromatic structures, metallorganic compounds, asphaltenes content). As we see, the
concentration of sulfur in oil fractions increases with fraction weighting as well. It needs to be
said, that some heterorganic compounds are unique by their structure and composition. Thus, the
development physical and chemical basses of oil feedstock separation and purification from
sulfur containing compounds contributes the development of obtaining of additional valuable
chemical feedstock and quality control of consumed fuels.
The raise of thiofene content and decrease of mercaptan fraction with weighting of oil
fractions is observed for all oils. The fraction of sulfur contained in thiofene is going up with the
growth of its total content in oil. Such tendency can be explained by deepening of condensation
and increasing of its rate.
The extraction of sulphurous compounds by ionic liquids is used for desulfurization of
various types of oil fractions. Model solution of fuel made by mixing 60 ml of sodium sulfide
and 60 ml of isooctane was prepared for desulfurization. The determination of sufide ions was
provided by iodometric titration. The extraction was done with use of N-Butyl piridyne
tetrafluorborate ionic liquid [BPy] BF
4
, which was recommended as an effective, stable in air,
resistant to moisture reagent not affecting the physical and chemical properties. The sulfide-ion
content was 0,0267 g before the extraction. After the extraction of model solution by ionic
liquid the amount of sulfide ions was 0,00598 with degree of purification of 23%.
ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ
287
Conclusion
Having analyzed the state of existing methods of oil feedstock purification from
sulphurous compounds( demercaptanization, biodesulfurization, hydropurification, extractional
and adsorptional methods, oxidative desulfurization), highlighted all pros and cons, considered
the amount of condensate in investigated oil and high concentration of mercaptanes, it is possible
to conclude that extraction by ionic liquid is economically and technologically the most efficient
method for achieving high degree of purification . The development of new methods of
purification and concentration of sulphurous compounds in oil is part of investigation of their
composition, structure and properties. Therefore, an important issue is to create effective
integrated method of determination and separation of sulfur-containing compounds from oil and
its any fractions, that allows to go to their detailed study. The proposed technological scheme of
extraction, desulfurization and regeneration of ionic liquid will give an opportunity to decrease
sulfur content in light oil fractions.
References
1 Kharlampidi JE Organic sulfur compounds of oil, cleaning methods and modifications //
Soros Educational Journal , Volume 6 , №7 , 2000 with 42-43
2 Novikov EA Determination of sulfur in petroleum products . Overview of analytical
methods // Journal of World Petroleum products , №1, 2008. 20-28 p.
3 Amanniyazov KN Akhmetov AS, KA Kozhakhmet Oil and gas fields in Kazakhstan.
Almaty, 2003. - 400 p
4 Lurie MA, FK Schmidt Condensation conversion of endogenous methane under the
influence of sulfur - a possible way the genesis of oil // Ros. Chem. Well. 2004. T. XLVIII, №6.
C. 135-147
5 Nadirov NK High-viscosity oil and natural bitumen. V.1. History. Pools. Properties. -
Almaty Gylym 2001, 358s.
6 Aslanov LA, Anisimov AV Petrochemicals, 2004 , Vol. 44 , number 2, pp. 83-88 .
7.Hongshuai Gao, Jianmin Xing, Huizhou Liu. Extractive desulfurization of fuel using 3 -
methylpyridinium - based ionic liquids // Energy & Fuels, 2009.-79-80 p
8 Esser J., Wasserscheid P., Jess A. Green Chemistry, 2004, № 6, p. 316—322
Список литературы
1 Харлампиди Х.Э. Сераорганические соединения нефти, методы очистки и
модификации // Соросовский образовательный журнал, том 6, №7, 2000 г. 42-43 с
2 Новиков Е.А. Определение серы в нефтепродуктах. Обзор аналитических методов
// Журнал Мир Нефтепродуктов, №1, 2008. 20-28 с.
3 Аманниязов К.Н., Ахметов А.С., Кожахмет К.А. Нефтяные и газовые
месторождения Казахстана. Алматы, 2003. – 400 с.
4 Лурье М.А., Шмидт Ф.К. Конденсационные превращения эндогенного метана под
воздействием серы – возможный путь генезиса нефти//Рос. хим. ж. 2004. Т. XLVIII, №6. C.
135-147.
5 Надиров Н.К. Высоковязкие нефти и природные битумы. Т.1. История. Бассейны.
Свойства. – Алматы: Ғылым, 2001, 358с.
6 Асланов Л.А., Анисимов А.В. Нефтехимия , 2004, т. 44, № 2, с. 83—88.
7.Hongshuai Gao, Jianmin Xing, Huizhou Liu. Extractive desulfurization of fuel using 3 –
methylpyridinium – based ionic liquids // Energy &Fuels, 2009.-79-80 p
8 Esser J., Wasserscheid P., Jess A. Green Chemistry, 2004, № 6, p. 316—322.
ХИМИЯ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ БОЙЫНША IX ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БІРІМЖАНОВ СЪЕЗІНІҢ ЕҢБЕКТЕРІ
288
УДК 547.992
Джусипбеков У.Ж., Нургалиева Г.О., Шакирова А.К.
*
, Баяхметова З.К., Топалова
А.С.
АО «Институт химических наук им. А.Б.Бектурова», г.Алматы
*
E-mail:
Sh_ainura1029@mail.ru
Влияние соотношений исходных компонентов на процесс модификации гуминовых
соединений
Представлены результаты процессов модификации гуминовых кислот с
минеральными кислотами. Установлено, что повышение соотношений Т:Ж приводит к
усилению процессов модификации и структурно-молекулярной трансформации
гуминовых кислот. Экспериментальные данные показали, что при увеличение
соотношений Т:Ж от 1:2 до 1:4 приводит к увеличению выхода свободных гуминовых
веществ до 55,0%, суммарного объема пор до 0,5813 см
3
/г и статической обменной
емкости модифицированных гуминовых кислот до 19,36 мг-экв/г. Химическими и физико-
химическими методами исследованы состав и свойства полученных продуктов. Из
результатов функционального анализа следует, что содержания карбоксильных и
фенольных групп с увеличением соотношении Т:Ж возрастает, это вызвано увеличением
глубины окислительно-гидролитической деструкции немодифицированных гуминовых
кислот под действием минеральных кислот. Данные ИКС подтверждают высокое
содержание гидроксильных, карбоксильных и спиртовых группировок, принадлежащих в
основном к гидролизуемой части молекулы. В целом в модифицированных образцах
гуминовых кислот присутствуют как алифатические, так и ароматические составляющие,
при повышении соотношений Т:Ж наблюдаются усиление их интенсивности.
Ключевые слова: модифиция гуминовых кислот, серная и азотная кислота, выход
гуминовых кислот, суммарный объем пор, статическая обменная емкость.
Жүсіпбеков Ө.Ж., Нұрғалиева Г.О., Шакирова А.Қ.
*
, Баяхметова З.К., Топалова А.С.
Гуминді қосылыстарды түрлендіру үрдісіне бастапқы компоненттер қатынасының
әсері
«Ә.Б.Бектұров атындағы химия ғылымдары институты» АҚ, Алматы қ.
Бұл жұмыста гумин қышқылын минералды қышқылдармен түрлендіру үрдістерінің
нәтижелері баяндалған. Қ:С қатынастарын арттырған сайын түрлендіру және гумин
қышқылының құрылымды-молекулалық трансформация үрдістерінің қарқындылығы
артатындығы анықталды. Тәжірибе нәтижелері Қ:С қатынастарын 1:2-ден 1:4-ке дейін
арттырғанда бос гуминді заттардың шығымы 55,0% - ға, кеуектің жалпы ауданы 0,5813
см
3
/г -ге және түрленген гумин қышқылының статикалық алмасу сыйымдылығы 19,36 мг-
экв/г-ға жоғарылайтындығы айқындалған. Алынған өнімнің құрамы мен қасиеттері
химиялық және физика-химиялық талдау әдістерімен зерттелген. Функционалды талдау
нәтижесі Қ:С қатынастарын арттырған сайын карбоксилді және фенолды топтарының
мәні жоғарылайды, бұл минералдық қышқылдардың әсерінен түрленбеген гумин
қышқылының
тотығу-гидролитикалық
деструкция
тереңдігі
артқандығын
туындатқандығы анықталған. ИҚС мәндері негізі молекуланың гидролизденетін
бөлшегіне тиесілі гидроксилді, карбоксильді және спиртті топтардың артатындығы
дәлелденген. Тұтастай алғанда, Қ:С қатынастарын арттырғанда түрлендірілген гумин
|