10.14. Эмбрион мен ұрыққа иондық сәулелердің әсері
Эмбрион мен ұрықтың радиациялық әсері сезімталдғы,жасушалар мен тіндердегі жіктелуі оның активті түрде бөлінуіне байланысты.Ұрық әр уақытта тұрақты даму кезеңінде,әрбір кезең радиосезімталдығы ,өйткені ол мүшелер мен жүйелер жүйесінің, тканьдардың қалыптасуымен анықталады.Егер ана 8-15 апталық жүктілігі кезінде сәулеленіп қалса ,радиация сезімталдығының шамасы ұрықтағы бас миының ,ми қыртысының қалыптасуына әсер етеді,яғни радиацияға ұрықтың бас миына зақым келтіреді.Сонымен қатар,тууда қауіптілік тудырады,туған баланың бас миының кемістігіне әкеледі.
Адам эмбрионындағы радиосезімталдығы берілген коэфициенттік кезеңі уақыт мөлшерімен ұзақ уақыт болады.Хиросима мен Нагасаки қалаларын бомбалаудан соң,сәулеленуден кейінгі салдары жүкті әйелдердегі ауытқу дәрежелері өзіміз күткендей жағдайда.Эмбрионның сәулеленуден кейін салдары жоғарғы дәрежеде білінуі мүмкін,ол ересек адамдағыдай емес.
Сәулеленуден кейінгі радиоэмбриологиялық тиімділіктің механизмі мен бағасы
Эмбрион мен ұрыққа иондық сәулелердің индукциялық әсері,ауытқушылық туғызатында,олардың туғаннан кейінгі организмге әсері болмайтыны да белгілі,организм қалыптан тыс асып бітпеседе сәулеленудің әсері жеңіл түрде жеке тіндерде морфофункционалдық бұзылыстар болады.Кез –келген сәуленің эмбрионының алғашқы ұрықтың қалыптасуына әсері болады,ол одан кейінгі ұрпақтардың барлық жасушаларына беріледі,ұрпақтан-ұрпаққа жалғасады.
10.15. Ғарыштық сәулелену
Табиғи радияция көзінен тұрғындар қабылдайтын сәулеленудің шамамен 1/6 дозасын ғарыштық сәулелерден құралатын радияциялық фон береді. Ғарыштық сәулелер бізге негізінен әлемнің түпкірінен келеді, ал олардың кебір бөлігі күндік жарылыс кезінде түзіледі. Ғарыштық сәулелер жер бетіне жетуі мүмкін немесе атмосфера мен әрекеттесіп, екіншілік сәулеленуді түзіп, әртүрлі радионуклидтердің пайда болуына алып келеді.
Жер бетінде көзге көрінбейтін ғарыштық сәулелер түспейтін жері жоқ, ал жер бетінің кейбір бөлігі басқа жерлеріне қарағанда, ғарыштық сәуле әсеріне көбірек ұшырайды. Жердің магниттік өрісінің болуына байланысты, ауытқыған зарядталған бөлшектер, солтүстік және оңтүстік полюсте, экватор радияцияны көп қабылдайды. Сәулелену деңгейі биіктіктің өсуімен бірге жоғарылайды, өйткені қорғаныс қызметін атқаратын қызметін атқаратын ауа азаяды. Сонымен, 4000м биіктіктен 12000 м-ге дейін көтерілген кезде сәулелену деңгейі ғарыштық сәулелер есебінен 25 есе жоғарылайды. Сонымен, жыл бойы адамзат ауа жолдарын қолданылуына байланысты адам басына шамамен 2000зв тиімді дозаны қабылдайды.
Достарыңызбен бөлісу: |