Биологиялық ресурстардың жай-күйі және орман, балық және аңшылық

182 
Жалтыр ауылында жылжыма құмдарды бекіту үшін 24 га алқапта ағаш отырғызылды. Ақтөбе 
қаласының айналасында санитарлық-қорғаныш жасыл аймақты қайта құру жоспары іске 
асырылуда. 2018 жылы 925 га алқапта орман дақылдары отырғызылды, 3500 дана стандартты 
отырғызу материалы өсірілді. Жалтыр ауылында қозғалыстағы құмдарды бекіту үшін 24 га 
алқапта ағаш отырғызу жұмыстары жүргізілді.
Ақтөбе қаласының айналасындағы санитарлық-
қорғау жасыл аймағын қайта құру жоспары іске асырылуда. 
Облыс аумағында сүтқоректілердің 62 түрі және құстардың 214 түрі кездеседі,оның 
ішінде сүтқоректілердің 35 түрі және құстардың 80 түрі аңшылық-кәсіпшілік, аңдардың 10 түрі 
және құстардың 35 түрі ҚР Қызыл кітабына енгізілген. Жабайы жануарлардың көптеген 
түрлерінің қазіргі жағдайы тұрақты және ерекше қауіп тудырмайды. Қазіргі уақытта кәсіпшілік 
аң аулау жүргізілмейді. Аңшылық шаруашылығын жүргізудің негізгі бағыты-суда жүзетін 
жабайы құстарға, қояндарға және аз мөлшерде әуесқойлық аң аулауды, елік пен қабанды 
лицензиялық аулауды ұйымдастыру. 
Облыста 100 балық шаруашылығы су тоғандары бар, оның ішінде 13 өзен бар, 48 көл, 8 
су қоймасы және 31 тоған бар. Балық шаруашылығы су айдындарының қоры екі ірі су 
бассейніне жатады: Тобыл-Торғай және Орал-Каспий. Негізгі балық кәсіпшілігі аймақтарына 
мыналар жатады: Ырғыз-Торғай көл-өзен жүйесінің су қоймалары, сондай-ақ ірі Ақтөбе, 
Қарғалы, Мұғаджар су қоймалары.
"Қазақ балық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты" ЖШС Батыс Қазақстан филиалы 
жүргізген ғылыми биологиялық зерттеулер негізінде ауыл шаруашылығы министрінің 
бұйрығымен 2018 жылға Ақтөбе облысының су айдындарынан 365 тонна балық аулау 
лимиті бекітілді. Бекітілген лимитке сәйкес балық аулауға пайдаланушылар үшін рұқсат 
беруді облыстың табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы береді. 
Сонымен, 2018 жылы 330 тоннаға 95 рұқсат берілді, сондай-ақ Артемияцисталарын аулауға 19 
тоннаға 1 рұқсат берілді, бюджетке түсімдер 7,5 млн.теңгені құрады. 2019 жылғы 1 қаңтардағы 
жағдай бойынша нақты балық аулау 300 тоннаны құрады. Барлық лимиттің 65,5%-ы Торғай 
қорықшасы аумағында орналасқан Ырғыз ауданының су айдындарына тиесілі, осыған 
байланысты осы су айдындарында балық аулау тек 1 қыркүйектен басталады. 
Қазіргі уақытта балық шаруашылығын жүргізу үшін 49 табиғат пайдаланушыға өзендер 
учаскелерімен 67 су қоймасы бекітілді (2015 жылы бекітілген су айдындары 26, 2016 жылы 
тағы 16 су айдыны, 2017 жылы тағы 13 су айдыны бекітілді). 
Балық шаруашылығын жүргізу кезінде пайдаланушылардың негізгі міндеттемелері жыл 
сайынғы балық аулау, ғылыми зерттеу, материалдық-техникалық жабдықтау және бекітілген су 
қоймаларын қорғау үшін қорықшылық қызметін ұстау болып табылады.
2018 жылы облыстың су айдындарына 1047 мың дана балық шабақтары шығарылды. 
Сонымен қатар, "Пригородный" ЖШС, "Рад Агро" ЖШС, "Айс" ЖШС балық ресурстарына 
келтірілген зиянды өтеу бойынша жұмыстар жүргізілді. Илек өзеніне 18 мың дана тұқы балығы 
жіберілді. 
Облыста ерекше қорғалатын табиғи аумақтардан 2007 жылы 763,5 мың га алаңда 
құрылған Ырғыз-Торғай мемлекеттік табиғи резерваты және 296 мың га алаңда Торғай 
мемлекеттік қорығы бар.
Резерват аумағы Қызылорда, Қарағанды және Қостанай облыстарымен шектеседі. 
Комитеттің 2007 жылғы 6 шілдедегі №224 бұйрығына сәйкес Ырғыз-Торғай мемлекеттік табиғи 
қорықшасын күзету резерватқа жүктелген. Қорықшаның аумағын ескере отырып, резерватпен 
қорғалатын аумақтың ауданы 1060 мың гектарды құрайды. Флора мен фауна түрлері: өсімдік 
әлемі - 390, сүтқоректілер-42 (оның ішінде ҚР Қызыл кітабына енгізілген - 2), құстар - 250 
(оның ішінде ҚР Қызыл кітабына енгізілген - 32), қосмекенділер - 4 және бауырымен 
жорғалаушылар - 14 түрі.
Ақтөбе облысы әкімдігінің 19.02.2010 жылғы №51 қаулысымен Ақтөбе облысы Қарғалы 
ауданының аумағында ауданы 83770 га жергілікті маңызы бар "Эбита" мемлекеттік табиғи 
қорықшасы құрылды.
Ақтөбе облысы әкімдігінің 2012 жылғы 12 желтоқсандағы №451 қаулысымен жергілікті 
маңызы бар "Орқаш" мемлекеттік табиғи қорықшасы құрылды.

183 
Ақтөбе облысы әкімдігінің 06.12.2017 жылғы №424 қаулысымен Ақтөбе облысы Мәртөк 
ауданының аумағында жергілікті маңызы бар, ауданы 133796 га "Мәртөк" мемлекеттік табиғи 
қорықшасы құрылды және Ақтөбе облысы әкімдігінің 06.12.2017 жылғы №425 қаулысымен 
Ақтөбе облысы Қобда ауданының аумағында жергілікті маңызы бар, ауданы 34655 га "Қобда" 
мемлекеттік табиғи қорықшасы құрылды.
Көкжидені сақтау мақсатында 2019 жылы "Көкжиде – Құмжарған" ерекше қорғалатын 
табиғи аумағы құрылды, онда тұрақты негізде жерасты және жерүсті суларына мониторинг 
жүргізіледі. 
Ақтөбе облысына келетін туристер ағыны тұрақты өсуде. Сонымен, 2018 жылдың 9 
айының қорытындысы бойынша Ақтөбе облысының орналастыру орындары басқа облыстардан 
81,7 мың туристке (өсім 17,1%) және басқа елдерден 8,7 мың туристке (өсім 15,4%) қызмет 
көрсетті. Сонымен қатар 2018 жылдың 9 айында орналастыру орындары 235,1 мың төсек-тәулік 
(өсім 13,7%) берілді.
Ақтөбе облысында туристердің қызығушылығын туғызатын әр түрлі көрнекті орындар, 
тарихи, табиғат және сәулет ескерткіштері, діни нысандар бар. Мысалы, батырлардың Отаны-
Алтын Орда кезеңінің ескерткіші Абат – Байтақ қорымы, Қобда ауданындағы Қобыланды 
батыр кесенесі, Әйтеке би ауданындағы Ұлы хан Әбілқайыр Хан моласы, қолбасшы, билеуші 
және XIII ғасырдың саясаты, Мұғалжар ауданындағы Мұғолжары – ежелгі жанартаулардың 
отаны, ағат және яшм алқаптары, Хромтау ауданындағы Айдарлыаша халықаралық разрез-
карбон және перми эталоны.
2007 жылы құрылған Ырғыз-Торғай мемлекеттік табиғи резерваты жұмыс істейді, 
резерват құрудың жаратылыстану-ғылыми негіздемесі экологиялық соқпақтарды, туристік 
маршруттар мен қонақ үйлерді ұйымдастыруды, табиғат мұражайын құруды көздейді; Торғай 
мемлекеттік табиғи қорықшасы (зоологиялық) – Ырғыз-Торғай мемлекеттік табиғи 
резерватының қарамағына берілді және Торғай қаумалының инфрақұрылымын құру мәселелері 
резерватпен кешенде шешілуі тиіс. Резерватта бердвочинг – қызғылт фламингоны және 
құстардың басқа да түрлерін бақылау, жабайы жануарларды бақылау дамыған.
Ежелгі өркениеттердің тамаша жетістіктерінің бірі және мәдени мұра болып Ұлы Жібек 
жолы саналады. Бұл Ақтөбе және Орынбор облыстарының шекаралас аудандарында туризмді 
дамыту үшін тамаша платформа. Өзара тиімді ынтымақтастық үшін барлық алғышарттар мен 
мүмкіндіктер бар. Бұл - мектеп және студенттік топтармен ақпарат алмасу, демалыс күнгі 
турлар, тауап ету турлары және Қасиетті жерлерге турлар, ЕҚТА-мен, геологиялық және 
археологиялық ескерткіштермен танысу, түрлі көрмелер мен жәрмеңкелерге бару. Біздің 
арамызда жақын көршілес ел болғандықтан және өткен тарихымыз ортақ болғандықтан 
ынтымақтастық орнаған, бізді біріктіретін және жаңа қатынастарға және шекарасыз 
туризмнің дамуына серпін беретін Ұлы Жібек Жолы бар. 
Ақтөбе облысының сыртқы байланыстар және туризм басқармасының ресми сайтында 
ақпараттық қамтамасыз ету үшін "Туризм" бөлімі жұмыс істейді және жаңартылуда. Ішкі 
туризмді дамытудың қуатты алғышарты "Батыс Еуропа - Батыс Қытай" халықаралық транзиттік 
дәлізінің жұмыс істеуі, оның ішінде жол бойындағы сервис объектілерін дамыту арқылы жұмыс 
істеуі болып табылады. 
Сонымен қатар, Ақтөбе облысында туризмді дамытудың 2016-2020 жылдарға арналған 
бағдарламасы әзірленіп, бекітілді, онда туризмді дамытудың негізгі іс - шаралары айқындалды. 
Ақтөбе облысында туристік саланы дамытудың негізгі проблемасы туристік және көлік 
инфрақұрылымының сапасы, әсіресе облыстың шалғай аудандарындағы сапасы болып 
табылады. Көрсетілген қызметтер көлемінің 90%-дан астамы Ақтөбе қаласына келеді. 
Облыстың қалған аудандарының туристік салаға қосқан үлесі аз. Бұл жағдай облыстың 
қорымдарының, кесенелерінің және өзге де көрікті жерлерінің жолдың нашар жағдайы мен 
кірме жолдардың жоқтығынан қолжетімсіз болуына байланысты. Сондай-ақ қонақ үйлердің, 
жол бойындағы дәмханалардың және туристік инфрақұрылымның басқа да объектілерінің 
санының жеткіліксіздігі мен сапасының төмендігі байқалады.

184 

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: