ТДМ-ға қол жеткізудің проблемалары

36 
бақыланады. Алайда "Ауыл шаруашылығын жүргізудің өнімді және ашық емес әдістері" 
термині нақты айқындалмаған, Қазақстанда дәстүрлі технологиялар мен әдістерге қарағанда 
ауыл шаруашылығын жүргізудің анағұрлым тұрақты әдістеріне көшу байқалады
40
. Бұдан басқа, 
органикалық ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру ауыл шаруашылығын тұрақты жүргізу 
саласындағы қызметтің басым түрлерінің бірі болып табылады және таяудағы жылдары оның 
өсуі болжанып отыр. Жинақтау әдістерін (жер қыртысын ұңғысыз өңдеу және топырақты ең аз 
өңдеу) қолдана отырып өңделетін ауыл шаруашылығы алқаптарының және органикалық 
өндірістің жиынтық үлесін есептеу қазіргі уақытта шамамен 12,3 млн. өңделетін егістік 
жерлердің га (немесе 48%) ауыл шаруашылығын жүргізудің қандай да бір өнімді және 
сарқылмайтын технологиялары қолданылады. 
Агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың 2017 – 2021 жылдар кезеңіне арналған мемлекеттік 
бағдарламасында климаттың өзгеруінің күтілетін салдарлары (елден тыс жерлерден түсетін су 
ресурстарымен байланысты жағдайды қоспағанда) ескерілмейді және осы салдарды жеңілдету 
жөніндегі шаралар белгіленбеген. 2030 жылға дейінгі кезеңге арналған тұрақты даму 
саласындағы күн тәртібінің 2.4-міндетін іске асыру климаттың өзгеруі саласындағы міндеттер 
мен шараларды ауыл шаруашылығы секторы үшін тиісті ұлттық стратегиялық құжаттарға 
енгізуді және ведомстволар арасында міндеттерді нақты бөлу арқылы олардың іске асырылуын 
қамтамасыз етуді талап етеді.
2.5-міндет бойынша Қазақстанда статистикалық көрсеткіштер жоқ. Бұл жұмыс тек 
ғылыми зерттеулер деңгейінде жүзеге асырылады. Мұндай жұмыстар туралы толық ақпарат 
биоалуантүрлілікті сақтау бойынша 6-шы Ұлттық баяндамада бар.
2.а мақсатты міндетке қол жеткізу агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың 2017 - 2021 
жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының есептері бойынша қадағаланады. 2017 жылы 
мемлекеттік бағдарламаның бюджеті 359,7 млрд. теңгені, ал 2018 жылы – 397,9 млрд. теңгені 
құрауы тиіс еді. Инновацияларға екпінді күшейту өнімділіктің тұрақты өсуін қамтамасыз ету 
мақсатында Қазақстанның ауыл шаруашылығымен байланысты ТДМ-ға қол жеткізуі үшін 
маңызды мәнге ие және өнімді, тұрақты және өмірге төзімді жаһандық азық-түлік жүйесін құру 
үшін саясатты жетілдіру туралы 2016 жылғы ЭЫДҰ Декларациясымен насихатталатын саясат 
қағидаттарының бірі болып табылады. 
5-мақсат пен 5.а міндет ауыл шаруашылығын жанама түрде қозғайды. Қазіргі уақытта 
(2017 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша) Қазақстанның ауыл шаруашылығы секторында 
басшы әйелдердің болуы ауыл шаруашылығы кәсіпорындары үшін де, шаруа және фермер 
қожалықтары үшін де статистикалық бақылануда. Атап айтқанда, ауыл шаруашылығының 
барлық қызметкерлері арасындағы әйелдердің үлесі жеткілікті дәрежеде тұрақты болып қала 
береді және 44 - 46% құрайды, ал 2008 – 2016 жылдары әйелдер ауыл шаруашылығы 
кәсіпорындары басшыларының 13%–ын және ұсақ фермерлік шаруашылықтар басшыларының 
20%-ын ғана құрады.
1.2.5-кесте. Ауыл шаруашылығы мәселелеріне байланысты ТДМ-ға қол жеткізу 
проблемалары
ТДМ 
мақсаттары 
мен 
міндеттері 
Халықаралық 
көрсеткіштер 
Қазақстандағы 
көрсеткіш 
Жетістіктің 
проблемалар
ының болуы 
Көрсеткіштерді 
жүргізу 
қажеттілігі 
ТДМ 2. Аштықты жою, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, тамақтануды жақсарту және ауыл 
шаруашылығын тұрақты дамытуға жәрдемдесу.
2.3 міндеті. 2030 жылға дейін 
жерді, ауыл шаруашылығы 
ресурстарын, 
өнеркәсіптік 
ресурстарды 
және 
ауыл 
шаруашылығы 
өндірісінің, 
2.3.1 
Өнімнің 
өндіріс 
көлемі 
бойынша жіктелуі, 
ауыл 
шаруашылығы 
/ 
Ауыл 
шаруашылығынд
ағы 
еңбек 
өнімділігі 
Азық-түлік 
өнімдерін 
ұсақ 
өндірушілердің 
жынысы 
мен 
тұрғылықты 
40
Қазақстанның экологиялық қызметінің нәтижелілігіне үшінші шолу. БҰҰ ЕЭК. 2018 ж. 

37 
білім 
берудің, 
қаржы 
қызметтерінің 
факторларын 
қоса 
алғанда, 
ауыл 
шаруашылығының 
өнімділігі 
мен ұсақ тамақ өнімдерін 
өндірушілердің, 
әсіресе 
әйелдердің, 
байырғы 
халықтардың, 
фермерлердің, 
мал 
өсірушілер 
мен 
балықшылардың 
өнімділігі, 
қосымша құнға және қаржылық 
емес 
секторларда 
жұмысқа 
орналастыру мүмкіндіктеріне 
кепілдік берілген және тең қол 
жеткізу санын екі есе көбейту 
мал 
шаруашылығы 
/ 
орман 
шаруашылығы 
2.3.2 
Орташа 
табыс, халықтың 
жан 
басына 
шаққанда 
және 
тұрғылықты 
халыққа 
ұсақ 
азық-түлік 
өнімдерін жіктеу 
халықтарға 
тиесілігі мәртебесі 
бойынша бөлудегі 
орташа табысы. 
2.4-міндет. 
Климаттың 
өзгеруіне, 
ауа 
райы 
құбылыстарына, 
құрғақшылыққа, 
су 
тасқындарына және басқа да 
табиғи апаттарға бейімделу 
үшін 
бейімдеу 
әлеуетін 
нығайту, бұл 2030 жылға қарай 
азық-түлік өндірісінің орнықты 
жүйесін құруға ықпал ететін 
және 
өміршеңдігі 
мен 
өнімділігіне 
және 
өндіріс 
көлемін ұлғайтуға ықпал ететін 
болады; 
топырақ 
пен 
топырақтың сапасын біртіндеп 
жақсартатын 
ауыл 
шаруашылығын 
жүргізу 
әдістерін енгізу. 
2.4.1 
Ауыл 
шаруашылығын 
жүргізудің тиімді 
және 
сарқылмайтын 
әдістерімен 
пайдаланылатын 
ауыл 
шаруашылығы 
алқаптары 
алаңының үлесі 
Ауыл 
шаруашылығын 
жүргізудің 
өнімді 
және 
сарқылмайтын 
әдістері 
қолданылатын 
ауыл 
шаруашылығы 
алқаптарының 
үлесі 
Су 
үнемдеуші 
технологиялар 
қолданылатын
суармалы 
жерлердің 
көлемі 
(тамшылатып 
суару 
жаңбырлату) 
Климаттың 
өзгеруіне 
бейімдеу іс-
шаралары 
көзделмеген 
Климаттың 
өзгеруіне 
тиісті 
көрсеткіштермен 
бейімделу 
стратегиясын 
әзірлеу. 
2.5. 
2020 
жылға 
қарай 
тұқымдар мен тұқымдардың, 
сондай-ақ ауыл шаруашылығы 
мен үй жануарларының және 
тиісінше 
олардың 
жабайы 
түрлерінің 
генетикалық 
әртүрлілігін оларға әртүрлі 
тұқымдар мен өсімдіктердің 
ұлттық, 
өңірлік 
және 
халықаралық 
деңгейлерінде 
тиісті 
күтім 
жасауды 
қамтамасыз 
ете 
отырып, 
генетикалық ресурстарға және 
олармен байланысты дәстүрлі 
білімге қол жеткізуді және 
оларды 
пайдаланудың 
халықаралық 
деңгейінде 
келісілген тиімділігін кеңейту 
үшін әділ және тең құқылы 
негізбен бірге қолдау 
2.5.1 Арнайы орта 
мерзімді 
немесе 
ұзақ 
мерзімді 
қоймаларда 
сақталатын азық-
түлік пен ауыл 
шаруашылығы 
өнімдерін 
өндіруге арналған 
өсімдік 
және 
зоологиялық 
тектік 
ресурстардың 
саны 
2.5.2 
Мынадай 
санаттарға 
жататын 
жануарлар 
түрлерінің 
пайызы: 
құрып 
кету қаупі төнген, 
құрып кету қаупі 
төнген; 
жоғалту 
қаупінің 
деңгейі 
белгісіз 
Жоқ 
Бұл 
жұмыс 
тек ғылыми 
зерттеулер 
деңгейінде 
жүзеге 
асырылады. 
Тиісті 
көрсеткіштер 
қажет 
2.a міндеті. Дамушы елдердің, 
әсіресе неғұрлым аз дамыған 
2.a.1 Мемлекеттік 
шығыстардың 
ҚР бюджетінде 
ауыл 
Көрсеткіште 
қысқару 
Жоқ

38 
елдердің ауыл шаруашылығы 
өндірісі саласындағы әлеуетін 
нығайту 
мақсатында 
ауыл 
инфрақұрылымына, 
ауыл 
шаруашылығы 
зерттеулеріне 
және 
агроазықтандыруға, 
технологияларды 
дамытуға 
және 
өсімдіктер 
мен 
жануарлардың 
генетикалық 
банкін 
құруға 
инвестиция 
салуды, 
оның 
ішінде 
халықаралық 
ынтымақтастықты жандандыру 
арқылы ұлғайту 
құрылымы 
бойынша 
айқындалатын 
ауыл 
шаруашылығына 
бағдарлану 
индексі 
2.a.2 
Ауыл 
шаруашылығына 
ресми қаражаттың 
жиынтық 
ағыны 
(даму 
мақсатындағы 
ресми көмек және 
өзге 
де 
ресми 
қаражат 
ағындары) 
шаруашылығына 
арналған 
шығыстар үлесі 
Қаражат ағыны 
мен 
Қазақстанның 
донорлығы 
бойынша бөлек 
анықталады 
үрдісі бар 
5-мақсат. Гендерлік теңдікті қамтамасыз ету және барлық әйелдер мен қыз балалардардың құқықтары мен 
мүмкіндіктерін кеңейту
5.a міндеті. Ұлттық заңдарға 
сәйкес әйелдерге экономикалық 
ресурстарға тең құқық беру, 
сондай-ақ 
жерді 
және 
меншіктің 
басқа 
да 
нысандарын, қаржылық қызмет 
көрсетулерді, мұраға алынатын 
мүлік пен табиғи ресурстарды 
иелену мен билік етуге қол 
жеткізу 
мақсатында 
реформалар жүргізу 
5.a.1 
a) 
Ауыл 
шаруашылығымен 
айналысатын 
халықтың жалпы 
санындағы 
ауыл 
шаруашылығы 
жерін 
иеленетін 
немесе 
оны 
пайдалануға 
кепілдік берілген 
құқығы 
бар 
адамдардың 
жынысы бойынша 
бөле 
отырып 
үлесі; 
және 
b) 
ауыл 
шаруашылығы 
жерін 
иеленетін 
немесе оны иелену 
құқығының 
иесі 
болып табылатын 
әйелдердің 
жер 
иелену нысандары 
бойынша 
бөле 
отырып үлесі 
5.a.2 
Құқықтық 
база (оның ішінде 
әдеттегі 
құқық) 
әйелдерге 
жерді 
иелену 
және/немесе билік 
ету тең құқығына 
кепілдік 
беретін 
елдердің үлесі 
Меншік 
нысандары 
бойынша 
бөлінген 
ауыл 
шаруашылығы 
мақсатындағы 
жерлер берілген 
әйелдердің үлесі 
Қолданыстағы 
жер заңнамасы 
жер 
учаскесін 
беру 
кезінде 
субъектілерді 
жыныстық 
белгісі бойынша 
бөлмейді 
және 
әйелдердің 
құқықтарын 
шектемейді 
Жоқ 
Жоқ

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: