-дәріс. ҚР сақтандыру нарығының институционалды құрылымы

1. 
   Сақтандыру нарығының құрылымы.
   
2. 
   Сақтандыру міндеттемесі, оның мазмұны.
   
3. 
   Спицификалық тауар ретінде сақтандыру қызметі.
   
4. 
   Сақтандыру қызметін көрсету бағасы, және оған әсер ететін факторлар.
   
5. 
   Сақтандыру нарығының қатысушылары.
   
6. 
   Сақтандыру брокерлерінің сақтандыру агенттерінің қызметі.
   

1. 
   Сақтандыру қызметінің ұйымдастыру құқықтық формасы.
   
2. 
   Сақтандыру компаниясының жұмысын ұйымдастыру.
   
3. 
   Сақтандыру ұйымдарының құрылымы.
   
4. 
   Сақтандыру компанияларының қызметінің экономикалық негізі.
   
5. 
   Сақтандыру компаниялардың басқарудың негізгі принциптері.
   

Сақтандыру қызметін ұйымдастыру.

ҚР сақтандыру қызметін ұйымдастыру туралы заңында келесідей сақтандыру компаниялардың өмір сүруінің ұйымдақ-құқықтық формалары анықталған.

Сақтандырушылар болып сақтандыруқызметін жүзеге асыру үшін құрылған, ҚР заңында қарастырылған, кезһкелген жекеменшік формасындағы заңды тұлғалар табылады. Сақтандыру компаниялары үшін құқықтық-ұйымдастыру формасындағы мүмкіндіктер – ол акционерлік қоғам және сенімдегі серіктестік.

Бұл формаларының бәрінде жалпыға бірдей сипаттамалар бар:

1. 
   меншіктің және басқарудың ұжымдық сипаты;
   
2. 
   кәсіпорынға салынған салымдары мен ғана тәуекелге баратын, акционердің және қоғам мүшесінің мүліктік жауапкершілігінің шектеулі сипаттамасы;
   
3. 
   әр бір иеленушінің дивидентке бөлінген табыста үлесі бар.
   
4. 
   3 орган енетін басқарудың бірлік кестесі:
   

• 
  жалпы жиналыс;
  
• 
  директорлар кеңесі;
  
• 
  басқару.
  

5. 
   әрбір кәсіпорынның мүшесі жарғылық капиладағы үлесіне сәйкес жалпы жиналыста дауысы бар.
   

1. 
   сақтандырушы бір уақытта иеленуші де болып табылады, ол сақтандыру қорына жыл саыйн жарналар төлеп, сақтандыру жағдайы туған кезде, оған арыз ұсынылады.
   
2. 
   шығынды жылдары ӨНҚ мүшелері қордың төлем қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін қосымша жарналар жасайды.
   
3. 
   ӨНҚ табыс алу және капиталдың жинақталуын өзінің мақсаты деп құрмайды.
   сақтандыру келісім шарты және сақтандыру принциптері.
   

Сақтандыру операциясының 3 жақты сипатын қарастырайық

Сақтандырушы Сақтанушы

1. 
   сақтанушы тәукел табиғатын біледі.
   
2. 
   сақтанушы туекелді сипаттап беруі тиіс
   
3. 
   сақтанушы сақтандыру қызмет көрсету бағасы болатын маңызды анықтаушы факторымен сақтандыру қорғанысын ізейді.
   

Сақтандырушының көз қарасы бойынша:

1. 
   сақтандырушы тәуекел туралы ақпарат алады.
   
2. 
   сақтандырушы сақтандыру жабынының сипаты және көлемі туралы шешім қабылдайды
   
3. 
   сақтандыру жабыны сақтандырушы сақтандыру сыйақысын анықтайды.
   

• 
  сақтандырушы сақтанушының сақтандыру шарттары мен таныстыру қажет.
  
• 
  Сақтанушы сақтандырушыға тәукелді бағалау үшін қажет барлық ақпаратты ұсынуға міндетті. Одан басқа сақтанушы сақтандырушыға тәуекел деңгейінің өзгеруі туралы мәлімдеп отыруы қажет.
  

• 
  сақтандыру түрі;
  
• 
  сақтандыру сомасы;
  
• 
  сақтандыру периоды;
  
• 
  сақтандыру сыйақысының өлшемі, түрлері және оны енгізудегі тәсілдері.
  

• 
  өінің артынан сақтандыру жағдайын туғызған, әдейі жасалған қылмыс ретіндегі, сақтанушының сотпен бекітілген ісі.
  
• 
  Сақтандыру тәуекелі бойынша өтеу мақсатымен сақтанушымен жасалған ісі
  
• 
  әскери істер, қару-жарақты даулар және басқада құқық бұзушылық актілер;
  
• 
  ядерлік және иондалған сәуле шығыруының әсері.
  

• 
  жалпы- кез- келген сақтандыру келісім шартында қолданылады.
  
• 
  Спецификалық- сақтандырудың нақты түрлері үшін қолданылады.
  
• 
  Дербес- тек нақты клиент үшін қолданылады.
  

Сақтанушы

Құқығы бар:

1. 
   келтірілген зиянды сақтандыру өтелімін алу немесе 3 тұлғалармен келтірілген зиянды өтеу, сақтандыру келісім шарты бойынша нақты шарттардың есебімен және сақтандыру сомасының шегінде;
   
2. 
   сақтандырусомасының өзгеруінің бөлігі сақтандыру шартының өзгерісі немесе сақтандырудың нақты тәртіптерінде келісілмеген, жауапкершілігінің көлемі;
   
3. 
   сақтандырудың келісілген тәртіптерінен сақтандыру келісім шартын мерзімінен бұрын тоқтату.
   

1. 
   сақтандыру жарналарын өз уақытында енгізу.
   
2. 
   келісім шарттың жасаған кезде сақтандырушыға тәуекел бағасы үшін маңызы бар барлық белгілі қауіптерін хабарлау.
   
3. 
   тәуекелді азайту мақсатында қажетті шаралар қолдану немесе келісім шартында көрсетілген мерзімінде сақтандыру жағдайы басталғандығы туралы сақтандырушыға хабарлау;
   
4. 
   сақтандыру келісім шартында басқа да сақтанушының міндеттерін қарастыруы мүмкін.
   

Міндеттенеді:

1. 
   сақтанушыны сақтандыру ережелерімен таныстыру
   
2. 
   сақтанушымен сақтандыру жағдайына тәуекелді төмендету,төмендету өткізген жағдайда не әрекеттегі құнын ұлғаю жағдайында сақтандыру келісім шарты бойынша қайта жасау
   
3. 
   сақтандыру жағдайы кезінде заң бойынша белгіленген мерзімде сақтандыру төлемдерін жасау.
   
4. 
   келтірілген мүлікке зиянды ұлғайтылуымен азайтылуы үшін сақтандыру жағдайы кезінде сақтандырушымен жасалған, шығындарды өтеу; егер ол сақтандыру тәтібімен қарастырылған болса;
   
5. 
   РФ заңымен қарастырылған жағдайлардан басқа, сақтанушы мен оның мүліктік ереже туралы мәләметтерді жария етпеу.
   
6. 
   сақтандыру келісім шартында сақтандырушының басқа да міндеттері қарастырылуы мүмкін.
   

1. 
   сақтандырылған обектінің жағдайын тексеру, сонымен қатар оған сақтанушы мен сақтандыру обектісі туралы мәліметтерді хабарлаумен сәйкес
   
2. 
   азаматтық жауапкершілікті сақтандыру кезінде сақтандырушы 3 тұлғаларға келтірілген зиянды өте туралы келісімдерде сақтанушыға ұсынуға құқығы бар
   
3. 
   сақтандырылған обектіні қорғауға және сақтауға қатысу;
   
4. 
   абандонға сақтандырылған обектінің толық көлемінің өтелуін төлегеннен кейін. Абандон, яғни одан сақтандыру сомасын толық көлемде алу мақсатымен сақтандырушы пайдасына сақтандырылған мүлікке сақтанушының өз құықтарынан бас тарту.
   
5. 
   келісімшарт міндеттемелерін орындаудан бас тарту, немесе зиянды өтеу шартын өзгерту немесе сақтандыру сомаларын төлеу.
   

• 
  тәуекел деңгейі туралы талқылау үшін маңызы бар жағдайлар туралы дұрыс емес мәләметтерді, егер сақтанушы хабарласа;
  
• 
  егер сақтанушы сақтандырушыны тәуекелдің өзгерістері туралы мәлімдесе;
  
• 
  егер сақтанушы белгіленген тәтіппен сақтандыру жағдай туралы сақтандырушыға мәлімдесе
  
• 
  егер сақтанушы зиян мөлшерін анықтау үшін қажетті құжаттарды ұсынбаса
  
• 
  егер сақтанушы зиянның туындауына немесе оның мөлшерінің ұлғаюына әкелген зиянды азайту немесе орнына келтіру үшін шаралар қолданданбаса.
  

Сақтандыру келісім шартын тоқтатқан кезде негізгілерін айыру қажет, олар болашақ ликвидацияланады.

Сақтандыру келісім шарты болашақта әрекетсіз деп танылады:

1. 
   Сақтандыру келісім шартының әрекетілігінің мерзім өткенде;
   
2. 
   сақтандырушы мен сақтанушы алдында сақтандыру келісім шарты бойынша толық көлемде міндеттемелер орындалады.
   
3. 
   Сақтандыру келісім шарты бойынша белгіленген мерзімде сақтанушы мен сақтандыру жарналары төленбегенде.
   
4. 
   заңды тұлға болып табылатын сақтанушының ликвидациясы болды немесе егер басқа тұлға мен сақтанушының өзгеруі болмаса жеке тұлға болып табылатын сақтанушы өлімі.
   
5. 
   Заңмен қарастырылған тәртіпте сақтандырушыда ликвидация болды.
   
6. 
   Сақтандыру келісім шарты әрекетсіздігі сотпен шешілсе.
   
7. 
   РФ заң актілерімен қарастырылған басқа жағдайларда.
   
8. 
   Екі жақы келісім бойынша сақтандыру келісім шарты тоқтатылуы мүмкін.
   

1. 
   Сақтандыру жағдайы басталғаннан кейін сақтандыру келісім шарты жасалады.
   
2. 
   Сақтандыру обьектісі болып жекешелендіруге жататын мүліа табылады.
   
3. 
   Сақтандыру келісім шартын әрекетсіз болып сотпен шешілді.
   

• 
  меншіктік құқығы мүлікті жалға алу құқығы;
  
• 
  уақытша сақтауға, қайта өңдеуге бөтен біреудің мүлкіне жауапкершілік.
  

Жоғарғы адалдық принципі. Сондықтан принципте мұратта барлық іс операциялары жүзеге асырылуы қажет, яғни ол алданушылықтың және оның мүдделерін білдіреді. Сақтандыруда тек сақтанушыға ғана сақтандыру хаты туралы барлық фактілер белгілі.

Өтеу принципі зиянды өтеудің 4 тәсілі:

1. 
   ақшалай өтелісі.
   
2. 
   Ремонт
   
3. 
   Алмасу;
   
4. 
   Қайта құру.