Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың 021 жылы қаңтарда жарияланған «Тәуелсіздік бәрінен қымбат»
жүктеу/скачать 1,32 Mb. Pdf көрінісі
|
2021-16
| Н.ЖАҚЫПҚЫЗЫ
BСЕМБЕКТІҢ BЛЕМІ 1992 жылдар ғой. Отыз күндік оразаға біздің ауыл адамдары да оң к зқарас таныта бастаған еді. Ол кезде ауыл ақсақалдары, жасы үлкендер, ақ жаулықты апалар баршылық. Шағын екі к ше бойындағы 24 түтіннен 7-8 үй (оншақты адам) ауыз бекітетін. Аталарымыздың да мінезі әртүрлі еді. >сембек к кем сақалды КСРО кезінен қалың сірген кісі. Нама- зына да берік. Анау-мынауға к не қоятын к ңілшектің қатарынан емес. Сол жастай сірген сақалының арқасында барған жерінде біраз сый к ргенін айтып оты- рар еді. Ауылға үлгі боп дін ұстап жүрген >секең қарияның кейбір қылықтарын түсіну қиын еді. Мектеп жасындағы бала кезіміз ғой. >секең жалғызілікті адам. Ескілеу қараша тамда салт тұрды. Аздап мал ұстады. К ршілері ол кісіні үнемі дәмге шақырып тұратын. Ауызашар да ол кісі келмей басталмайтын. Сондайда ТӘУЕЛСІЗДІК ТУЫНДЫЛАРЫ АЙЛАРДЫҢ СҰЛТАНЫ – РАМАЗАН Араға ұзақ жылдар салып Орал Отанына оралды. Алматыдағы бұрынғы Гоголь атындағы к ркем-сурет учили ще сіне КСРО-ның халық суретшісі, Орта Азия мен Қазақстаннан шыққан сол кездегі одақ бойынша тұңғыш суретші-академик Орал аға Таңсықбаев есімі берілді. 3мірінің бар қызығы мен қиындығын збек ағайындар арасында ткізген Оралдың аты тым алысқа кетіп, әлемдік мәдениеттің марқасқаларының біріне айналды. ...Жүрек жұдырықтай ет, ұйыған қан. Адамға тән жүректің қысқа кеспірі, меди- ц и н а л ы қ , а н а т о м и я л ы қ т ү с і н і к т е м е с і осы. Ал суреткер жүрегі ше?.. Мысалы, Таңсықбаевтың жүрегі қандай болды екен деп ойлайсың кейде. Кілең бір к кейкесті күйлердің табиғаты секілді әсершіл, к ңіл бо- сатар әсем туындылар жазған осы бір кісінің жүрегі не бойы сыздап, ұйып, толқындайын тулап ткен секілді. Мұхит асып кетпесе де, туған жерден жырақта бар ғұмырын ткізу басқа-басқа, суреткер адамға оңайға түспесе керек. Суретші картиналарын к рген сайын бітімі б тен осындай бір жай сыр ашатын- дай к рінеді. Оның санасы сағынышпен сарғайғандай. Орал аға елге жете алмай қалды, мірі шетте тті деп аса бір уайым жеудің де қажеті жоқ, әрине. 3збек зағалығын танытты, аты алысқа кетті. Бәлкім сыртта жүріп, сағыныш күйін бастан кешпеген адам ел мен жердің қа дірін білмейтін шығар. Бәлкім суретшінің шал қар шабытының қайнар к зі де осындай бір жағдайлардан бастау алды ма екен? Орал ағаның «Ғашықтар әні» немесе «Жеті келіншек» (суретте) картинасына ден қойсаңыз жоғарыдағыдай ой ұшқынының бәріне жауап айтатын тәрізді. Сыршыл лиризм мен шынайы реализмнің тоғысынан туған туындыдағы ой мен сезімнің шарпысуы, керім салдай сағы- ныш самалы тал бойыңызды желпіп теді. Адамның сұлу сезімінің ең шынайы к рінісін ән ғана жеткізе алса, мына картина сондай саздылығымен сол міндетті тым асыра орын- дап жібергендей. «Жеті келіншек» – кешегі күндей күркіреп ткен соғыстан оралмаған жеті жігіттің жеті жарының жүрек жыры. Ұлы суреткердің анасы Қалипа ғажайып әнші, әңгімеші, сыбызғышы болған екен. 1947 жылы жазылған «Жеті келіншек» сол Қалипаның құрбыларының, шешелеріміздің ойға оранған жиынтық образы. «Жеті келіншек» – атамекенге деген сағыныш сазы. Сағыныш дегеннен туындайды. Тағдыр дың жазуымен бе, әлде қолдан жасалған әрекеттің әсерімен бе топырақтан алыстап кеткен сурет- кер қай қиырда жүрсе де, ата жұртын аңсаумен тетін аруана секілді. Орал аға Таңсықбаевтың жүрегінде де к з жұмғанға дейін сол сағыну мен аңсау жатқаны анық. Сондықтан бе екен оның даласы мен тауларының асқақ, әнші болып келетіні. «Үнемі сағынып жүретін суреткерлердің туындыларында саз сарыны басым келіп жатады» дейтін зерттеушілер та- нымын осы жолы да к кірекке тоқып аласыз. Орал аға елді сағынғанда Мұхтар досы ның портретіне екі к зі боталап, ұзақ-ұзақ қарайды екен. Сағыныш сазы кеудесін кернеп кеткенде досының қоңыр даусын есту үшін телефон шалып, ынтызар к ңілін білдіретін к рінеді. Қазақтың тауы мен даласын сағынғанда к з алдына Қастеевтің картиналарын елестетіп, Құрманғазы күйлерін сағаттар бойына үнсіз отырып, тыңдайды екен. Мұндай сәтте ойын б лген кісіні жақтырмаған деседі. Тауларының аласасы жоқ, даласы әнші оның картиналарына қараған сайын кең дүние құшағын ашып сала береді. жүктеу/скачать 1,32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|