Қазақстан тарихы кафедрасы
жүктеу/скачать 1,24 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Әдебиеттер тізімі
- Тҥйінді сӛздер
| Бақылау сҧрақтары
1. ХУІІІ ғ. Қазақ хандығындағы ішкі саяси жағдай қандай болды? 2. Жоңғарларға қарсы кҥрестегі қазақ батырларының рҿлі қандай болды? 3. «Аңырақай» шайқасының маңызы қандай болды? 4. Ресей ҥкіметінің қазақ жерінде бекіністер мен шептерді салуының мақсаты неде? 5. Ең алғаш рет Ресеймен дипломатиялық байланыс қай ханның тҧсында болды? Әдебиеттер тізімі 1. Қазақстан тарихы. 5 –томдық. Т. 3, А. 2002. 2. Қазақстан тарихы. Очерк. А., 1993. 3. Ж.О. Артықбаев. Қазақстан тарихы (оқулық-хрестоматия) Астана, 2000. 4. Ш. Қҧдайбердиев. Қазақ, қырғыз, тҥрік һҽм хандар шежіресі. А., 1990 5. Ч. Мусин. Қазақстан тарихы. А., 2008. 6. М.Б. Мҧхамедов, Б. Сырымбетҧлы. Қазақстан тарихы. А., 2007. Дәріс 8. ХІХ ғасырдағы Қазақстан Дәрістің мақсаты – ХІХ ғ. Қазақстанның ҽлеуметтік-экономикалық жағдайына тоқталып, ҽкімшілік-территориялық реформалардың мҽнін ашып кҿрсету. Тҥйінді сӛздер - округ, болыс, губернаторлық, облыс, уезд, ауыл, аграрлық саясат, сауда, банк, жҽрмеңке, жҧмысшы табы. ХІХ ғасырдың І-жартысындағы реформалар. 1822 жылғы «Сібір қырғыздары туралы» Жарғы, 1824 жылғы «Орынбор қырғыздары туралы» Жарғы. Абылай ханның мҧрагері Уҽлидің (1781-1819 жж.) Ресей мен Цинь империялары арасында жҥргізген ҽккі саясаты патша ҥкіметін Орта жҥзде хандық билікті жою жҿніндегі пікірге тоқтатты. Уҽлидің Орта жҥздегі позициясын ҽлсірету ҥшін, 1815 жылы екінші хан етіп – Бҿкейді тағайындады. 1817 жылы Бҿкей, 1819 жылы Уҽли қайтыс болғаннан кейін Орта жҥзде хан тағайындалмады. 1822 жылы Сперанскийдің «Сібір қырғыздары туралы» жарғысы 63 кҥшіне енді. Жарғы бойынша Орта жҥзде хандық билік жойылып, сҧлтандардың саяси дербестік қҧқықтарына шектеу қойылды. Жарғының мақсаты – Қазақстанның солтҥстік-шығыс ҿңірінде ҽкімшілік, сот, саяси басқаруды ҿзгерту, рулық қатынасты ҽлсірету болды. Орта жҥз жері округтерге, болыстарға, ауылдарға бҿлінді. Округке 15-20 болыс, болысқа 10-12 ауыл, ауылға 50-70 шаңырақ кірді. Жарғыдан кейін Қарқаралы, Кҿкшетау, Баянауыл, Аягҿз, Ақмола, Кҿкпекті, Қҧсмҧрын округтері қҧрылды. Жарғы бойынша сот ісі ҥшке бҿлінді: қылмыстық, талап ету, шағым айту. 1824 жылы Оынбор генерал-губернаторы П.К.Эссен «Орынбор қырғыздары туралы» жарғы шығарды. Бҧл езгіні одан ҽрі кҥшейту мақсатында ҽзірленген қҧжат еді. Кіші жҥзде хан билігі жойылып, оның барлық территориясы ірі рулар бойынша ҥшке бҿлінді. Оған патша ҥкіметіне адал сҧлтандар басшылық жасады. Ал олар орыс офицерлері басқарған 100-200-ге жуық казак ҽскерлерінің кҥзетіне сҥйенді. Казак ҽскерлері далада тҽртіп орнатып, наразылық білдірген ауылдар мен адамдарды басып тастаумен айналысты, яғни ҽскери-полициялық қызмет атқарды. жүктеу/скачать 1,24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|