Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен диалектологиясы Емтихан сұрақтары


Сөздікқор мен сөздік құрам,олардың арақатынасы.Арақатынасын мысалдармен дәйектеңіз



бет19/25
Дата04.03.2023
өлшемі94,32 Kb.
#71501
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   25
28.Сөздікқор мен сөздік құрам,олардың арақатынасы.Арақатынасын мысалдармен дәйектеңіз.
Негізі сөздік қор мен сөздік құрам бір бірін толықтырып, жаңғыртып отырады. Тіліміздің дамуын бір кезеңдерде негізгі сөздік қорға енетін сөздер, оның екінші кезеңінде сөздік құрамға ауысады. Мысалы: шидем, асадал, қорамсақ, отқа салар т.б.бұл сөздер бір кездері халық өміріне аса қажет ұғымдарды білдіріп қазіргі уақытта ескіріп қолданыстан шыққан сөздер. Ал, керісінше сөздік құрамдағы электр, радио, телефон, почта т.б сөздер тілге кейін енгеніне қарамастан жалпыхалықьық сипат алып, негізгі сөздік қорға ауысқан.
Негізгі сөздік қордың сөз тудыруға ұйытқы болатын қасиеттерінің арасында сөздік құрам үнемі жетіліп, толығып тұрады.


29. Түркі тілдеріне ортақ сөздер,ол туралы пікірлерді салыстырып,өз тұжырымыңызды жасаңыз.Мысалдармен дәйектеңіз.
Түркі тіліне ортақ сөздерге сақталып қалған, қазір кездесетін сөздер жатады. Сондықтан да оны жалпытүркілік сөздер деп те атайды. Түркі тіліне ортақ сөздердің түрлері мынадый: адамның дене мүшелерінің атаулары; бас, құлақ, кқз, ауыз, қас, маңдай т.б
Мал атаулары: ат, тай, бие, айғыр т.б
Туысқан атаулары: ата, ана, іні, келін, шеше т.б
Сан есімдер: бір, екі, үш, алты, төрт, бес, сегіз т.б
Бұл түркі тіліндегі сөздердің ұқсастығы біздің бір тус қалық екенімізді дәлелдейді. Бірақ ұқсас сөздердің де арасында айырмашылық кезедеседі.


30. Қазақтың байырғы төл сөздері, толығу жолдарын негіздеп, мысалдармен дәйектеңіз.
Байырға төл сөздер дегеніміз қазақ халқының өмір тіршілігі мен шаруашылығына, тұрмысы мен мәдениетіне, түсінігіне байланысты сипатта қалыптасқан. байырғы лексиканың негізінде түркі тілдеріне ортақ сөздер жатыр. Оған қазақ тілінің негізгі сөздік қорына кіретін сөздер кіреді. Қазіргі уақыттағы көнерңп кеткен сөздер мен тұрақты сөз тіркестері сондай ақ әбден халықтық сипат алып кеткен бірқатар кірме сөздер кіреді. Мәселен, араб парсыдан ауысқа сөздер әнеу, қорек, әрекет, сонымен бірге орыстан ауысқан самауыр, рет, бәтіңке секелді сөздер. Байырғы төл сөздер, бір жағынан бұрыңғы, ескі, көнелік ал екінші жағынан, тілдің өзіне ғана тән, меншікті, етене қасиеттерімен сипатталады. Қазақтың байырғы төл сөздері қазақтайпаларының қыпшақ қауымынан бөлініп шығып XV-XVI және XIX ғасырлар арасында өз алдына халық болып біріккен кезінде пайда болған.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   25




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет