Қазіргі кездегі гендерлік психология мәселелері және олардың перспективалары

Гендер теориясы біртекті емес және негізгі «гендер» ұғымын анықтаудан көрініс табады. Гендерлік зерттеулер пәнаралық болып табылады. Гендер ұғымы көптеген салаларда қолданылады: психология, тарих, антропология, әлеуметттану, философия және т.б. Әр салада гендер ұғымын қолдануда өзіндік ерекшеліктері тән. Психология басқа ғылым салаларына қарағанда ерекшеленеді, себебі зерттеу пәні жаратылыстану және гуманитарлық ғылым салаларының ортасында орналасқандықтан. Осы себепті де гендерді анықтауда қолданылатын әлеуметтік-мәдени бағыт, басқа әлеуметтік ғылым салаларына келсе психологияда гендер ұғымын толықтай сипаттай алмайды. Келешекте гендерлік психолгияның дамуына интегративтік тәсілдерді, әр-түрлі тұжырымдардың өзара әрекеттестігін және жыныстық- гендерлік зерттеулерде жалпы жүйелі зерттеу тәсілдерін қолдануды қажет етеді. Жүйелілік әдісі гендерлік психологияда негзігі әдіс ретінде қолданылуы мүмкін.

ХХ ғасырдағы жыныстық-гендерлік мәселенің дамыуна және ғылыми тұжырымдарға қысқаша шолу, бұл мәселенің дамуы биологиялық детерменизмнен әлеуметтік конструктивизмге дейінгі бағыт бойынша дамыды. Егер ХХ ғасырдың басында жыныс өзгермейтін, әйел мен еркек арасындағы психологиялық және әлеуметтік өзгешелікті анықтаушы категория ретінде қарастырылса, онда ХХ ғасырдың соңында жыныс және гендер қалыптасушы категория ретінде қарастырылады. Бұл өзгерістерге ғаламдық әлеуметтік-тарихи өзгерістер, ғылыми жетістіктер себеп болды, бұл өзгерістер дәстүрлі әйел және еркек бейнесінің және жыныстық-рөлдік қарым-қатынастың трансформациясына алып келді. Биологиялық жыныс түсінігі ХХ ғасыр барысында үлкен өзгерістерге ұшырда. Қазіргі таңда биологиялық жыныстың бірнеше деңгейі бар: генетикалық, хромосомалық және т.б. Э. Фаусто- Стерлинг пікірі бойынша, әйел мен еркек – түрлі вариацияларды қоса алғандағы, биологиялық үздіксіздіктің шеткі нүктелері. Осыған сәйкес, екі жыныс емес, бес немесе одан да көп жыныс түрлері бар

ХХ ғасырдағы жыныстық-гендерлік мәселенің дамыуна және ғылыми тұжырымдарға қысқаша шолу, бұл мәселенің дамуы биологиялық детерменизмнен әлеуметтік конструктивизмге дейінгі бағыт бойынша дамыды. Егер ХХ ғасырдың басында жыныс өзгермейтін, әйел мен еркек арасындағы психологиялық және әлеуметтік өзгешелікті анықтаушы категория ретінде қарастырылса, онда ХХ ғасырдың соңында жыныс және гендер қалыптасушы категория ретінде қарастырылады. Бұл өзгерістерге ғаламдық әлеуметтік-тарихи өзгерістер, ғылыми жетістіктер себеп болды, бұл өзгерістер дәстүрлі әйел және еркек бейнесінің және жыныстық-рөлдік қарым-қатынастың трансформациясына алып келді. Биологиялық жыныс түсінігі ХХ ғасыр барысында үлкен өзгерістерге ұшырда. Қазіргі таңда биологиялық жыныстың бірнеше деңгейі бар: генетикалық, хромосомалық және т.б. Э. Фаусто- Стерлинг пікірі бойынша, әйел мен еркек – түрлі вариацияларды қоса алғандағы, биологиялық үздіксіздіктің шеткі нүктелері. Осыған сәйкес, екі жыныс емес, бес немесе одан да көп жыныс түрлері бар