Қауіпті / қауіпті және зиянды өндірістік факторларды басқару

5.3.1.2.4.1. ЕҚжЕҚ саласындағы қызметті жоспарлаудың негізі қауіп-қатерлерді сәйкестендіру, тәуекелдерді (қауіпті және зиянды өндірістік факторларды) бағалау және басқару процесі болып табылады, оның нәтижелері бойынша неғұрлым жоғарғылары анықталады.

5.3.1.2.4.2. ҚМГ компаниялар тобының ұйымдары қолданатын әдіснамалар мен өлшемдер оларды жүйелі қолдану кепілдігі үшін және превентивті болуы тиіс.

5.3.1.2.4.3. ҚМГ компаниялар тобы ішіндегі әдіснама (әдістеме, рәсім) мыналарға байланысты өзгеруі мүмкін:

1) ұйымның көлемі және оның қызметінің, өнімдері мен көрсетілетін қызметтерінің түрі;

2) процестердің күрделілігі және олардың өзара әрекеттесуі;

3) қызметкердің құзыреттілігі.

5.3.1.2.4.4. ЕҚжЕҚ саласындағы тәуекелдер/қауіпті және зиянды өндірістік факторлар бойынша рәсімдерді әзірлеу кезінде жұмыс басталар алдында қызметкерлерді хабардар ету қалай жүзеге асырылатынын көздеу қажет.

5.3.1.2.4.5. Әдіснамада туындайтын қауіпті жағдайларды үнемі алдын ала анықтау процесі мен оларда туындайтын қауіпті және зиянды өндірістік факторларды сипаттау тиіс. Қауіпті жағдайлар келесі жағдайларда пайда болуы мүмкін, бірақ олармен шектелмейді:

1) жиі және оқтын-оқтын орындалатын жұмыстарды орындау;

2) апаттық жағдайлар;

3) адамның әсер ету факторлары (мінез-құлық);

4) ресурстары жеткіліксіз жұмыстарды нақты орындау;

5) жұмыс рәсімдері:

- жұмыс орнына қол жеткізе алатындар, оның ішінде мердігерлер, келушілер және басқа тұлғалар;

- жұмыс орнына жақын орналасқан және онда жүргізілген жұмыстарға әсер етуі мүмкін;

- ұйымның тікелей бақылауынан тыс орындардағы қызметкерлер;

- жұмыс орындарын, процестерді, қондырғыларды, машиналарды/жабдықтарды, жұмыс рәсімдерін және жұмысты ұйымдастыруды, оның ішінде олардың адам мүмкіндіктеріне бейімделуін жобалау;

- ұйымдық құрылымдағы, технологиялық процестер мен жабдықтардағы нақты немесе болжанатын өзгерістер, жаңа объектілерді енгізу, жұмыстар және МЖ (өзгерістерді басқару);

- қауіп-қатерлер туралы білім мен ақпараттағы өзгерістер;

- бұрын ҚМГ компаниялар тобының ішінде, сондай-ақ жалпы мұнай-газ саласы бойынша болған оқиғалар мен жазатайым оқиғалар, оның ішінде апаттар мен олардың себептері;

- ақаулы жабдық немесе тозған/ескірген жабдық;

- жұмыс қалай ұйымдастырылған және әлеуметтік факторлар, оның ішінде жұмыс көлемі, жұмыс уақыты, көшбасшылық және корпоративтік мәдени жағдай.

5.3.1.2.4.6. Жұмыс орындарындағы қауіп-қатерлерді анықтау және бағалау тәуекелдерді/материалдарды, процестерді немесе жабдықтарды кез келген өзгерту немесе жаңа еңбек тәсілдерін қолдану алдында орындалуы тиіс.

5.3.1.2.4.7. Қауіп-қатерлерді анықтау және тәуекелдерді (қауіпті және зиянды өндірістік факторларды) бағалау, ЕҚжЕҚ саласындағы жоғары тәуекелдерді төмендетуге бағытталған іс-шараларды әзірлеу процесіне тәуекелдерді, олардың туындау статистикасын, салдары туралы білетін қызметкерлер тартылады.

5.3.1.2.4.8. Жоғары тәуекелдер/қауіпті және зиянды өндірістік факторлар оларды бағалау нәтижелері бойынша мақсат қою және оларды азайтуға бағытталған іс-шараларды әзірлеу үшін негіз болып табылады және ресурстарды бөлу кезінде басым болуы тиіс.

5.3.1.2.4.9. Қауіптерді анықтау және қауіптерді бағалау кезінде мыналарды ескеру қажет:

1) күнделікті (стандартты, әдеттегі) және сирек орындалатын жұмысты, сондай-ақ жұмыс аймағына қолжетімділігі бар мердігерлік ұйымдар қызметкерлерінің қызметін қамтиды;

2) адам факторы (операциялық қателіктің ықтималдығы, жоғары кернеу салдарынан шаршау, жиі қайталанатын әрекеттердегі қателіктер және т. б.);

3) жұмыс аймағының жанында, сондай-ақ сыртында анықталған, қызметкерлердің денсаулығы мен қауіпсіздігіне теріс әсер ете алатын қауіп-қатерлер;

4) олардың кімге берілгеніне қарамастан, жұмыс аймағындағы инфрақұрылым, жабдықтар мен материалдар;

5) технологиялық операциялар мен процестердің өзгеруі немесе болжамды өзгеруі;

6) жұмыс аймағының жобалары, технологиялық процестер, құрылыстар, машиналар, технологиялық жабдықтар және жұмыстарды ұйымдастыру.

5.3.1.2.4.10. Қауіптерді айқындау денсаулыққа және қауіпсіз еңбек жағдайларына ықтимал залалды айқындай отырып, жұмыс орнындағы барлық қауіптерді анықтауды, сәйкестендіруді және сипаттауды қамтамасыз етуі тиіс.

5.3.1.2.4.11. Тәуекелдерді/бағалауды және зияткерлік өндірістік факторларды бағалау:

1) бағаланатын жұмыс процесінің күрделілігіне және ықтимал салдарға сәйкес келуі тиіс;

2) тәуекелдерді басқару үшін бақылап отыру, ұдайы өндіру және пайдалану мүмкіндігін қамтамасыз ететін қарапайым және түсінікті нысанда нәтижелер беруге міндетті;

3) тәуекелдерді (қауіпті және зиянды өндірістік факторды) бағалау нәтижелеріне күмән туындаған жағдайда немесе алдын ала бағалау жоғары тәуекелді көрсеткен кезде аспаптық және (немесе) зертханалық өлшеулер жүргізу негізінде қатерлерді бағалау нұсқалары қаралуы тиіс, оларды жүргізу кезінде қолданыстағы заңнамалық талаптарда көзделген әдістер, сондай-ақ белгіленген тәртіппен тексерілген өлшеу құралдары пайдаланылуы тиіс;

4) тәуекелдерді (қауіптерді және зияткерлік өндірістік факторларды) бағалау кезінде сәйкестендірілген қауіптердің қызметкердің денсаулығы мен қауіпсіздігіне барлық ықтимал әсер етуі қаралуы, сондай-ақ уақыт бойынша қауіптердің әсер ету сипаты ескерілуі тиіс.

5.3.1.2.4.12. Тәуекелдерді талдау нәтижелерін бағалау тәуекелдердің жарамдылық критерийлерімен салыстыру арқылы жүзеге асырылуы тиіс.

5.3.1.2.4.13. ҚМГ компаниялар тобының ұйымы немесе құрылымдық бөлімше анықталған қауіптерді, бағалау нәтижелерін құжаттауы және осы ақпаратты өзекті жағдайда қолдауы тиіс.

5.3.1.2.4.14. ҚМГ компаниялар тобының ұйымы немесе құрылымдық бөлімше тәуекелдерге қатысты қабылданатын басқарушылық шешімдерді негіздеу үшін тәуекелдерді бағалау нәтижелерін кезең-кезеңмен талдауға тиіс.

5.3.1.2.4.15. Тәуекелдерді басқару құралдарын таңдау кезінде немесе қолда бар басқару құралдарының өзгерістерін жоспарлау жағдайында тәуекелдерді азайту мүмкіндіктері бақылау шараларының иерархиясына – оларды енгізудің қолайлы дәйектілігіне сәйкес қарастырылуы тиіс, олар мынадай тәртіппен қаралады:

1) қауіптерді жою, мысалы, ацетонның орнына су негізіндегі бояуды қолдану;

2) қауіптерді төмендету, мысалы, қорғаныс қоршауларын немесе қаптамаларды пайдалану, 240 вольттың орнына 110 вольтты электр жабдығын пайдалану, екі қолмен басқару құралдарын пайдалану, ажырату тетігін пайдалану;

3) қатерлерді оқшаулау, мысалы, арнайы бөлінген орындарда немесе үй-жайларда электрмен дәнекерлеу жұмыстарын, лак-бояу жұмыстарын жүргізу;

4) аппараттық немесе инженерлік құралдар (релелік және сараланған қорғау) және жұмыс режимін немесе әдістерін өзгерту арқылы әсер ету немесе қауіпті өндірістік фактормен байланыс деңгейін бақылау, оның ішінде әсер ету ұзақтығы мен жиілігін қысқарту, жұмыс сипатының кезектесуі, қауіпті фактордың әсеріне ұшырайтын адамдар санын азайту;

5) ЖҚҚ қолдану және дұрыс пайдалану;

6) еңбек тәртібін, ережелер мен нұсқауларды сақтау.

5.3.1.2.4.16. ҚМГ компаниялары тобында тәуекелдерді басқару бойынша интеграцияны қамтамасыз ету ішкі құжаттар – «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ пен оның еншілес және тәуелді ұйымдарының тәуекелдерді сәйкестендіру және бағалау әдістемесіне (KMG-MD-986.3-37), ҚМГ компаниялары тобында өндірістік және өндірістік емес тәуекелдерді басқару бойынша бірыңғай тәсілдер мен құралдарды белгілейтін «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ мен оның еншілес және тәуелді ұйымдарында (KMG-PR-251.3-37) өндірістік және өндірістік емес тәуекелдерді басқару процесін ұйымдастырудың үлгі қағидаларына (KMG-PR-251.3-37) негізделген.

5.3.1.2.4.17. ҚМГ компаниялар тобы ұйымы мен олардың құрылымдық бөлімшелері тәуекелдерді басқару әдіснамасын айқындау кезінде өз шарттары мен факторларын ескеруі тиіс.

5.3.1.2.4.18. ҚМГ компаниялар тобында жұмыстарды жүргізу «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ жұмыстарды жүргізу кезінде еңбекті қорғау, өнеркәсіптік қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау саласындағы қауіптер мен тәуекелдерді анықтау қағидаларына (KMG-PR-2629.1-13) сәйкес орындалуы тиіс.