«Материализм және эмпириокритицизм» атты еңбегінде: «материя
философияның объективті дүниені тану категориясы, ол адамға суреттеліп,
кӛшірме түрінде сезіледі» деп жазған. Осыдан шығатын қорытынды, материя
дегеніміз адамзатты қоршаған әрбір заттың ӛзіндік қасиеті. Оларға тән басқа
қасиеттерді алмағанда мынандай екі ерекшелігі бар:
1) олардың барлығы адамның сана сезімінен тыс ӛмір сүреді;
2) олар адамға әсер ете алады.
Материя туралы философиялық түсінікте оның ғылыми және саяси
түрлерін ажырата білу керек. Материяның философиялық түсінігі әлемнің
шынайы кӛрінісін сипаттаса, ғылыми-саяси түсініктер бізге оның физикалық,
химиялық, биологиялық, саяси қасиеттерін түсіндіреді. Материя – ӛзі бүтін
объективті әлем. Жеке заттар мен құбылыстар материядан тұрмайды, олар
ӛздері бүтін бір тірі не ӛлі, саяси ұйымдастырылған, элементарлы бӛлшекті,
тірі организм метарияларынан құрайды. Материяның осындай нақты
