Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
білімнің заңдылықтары мен фальсификационизмнің әдіснамасы»
жүктеу/скачать 1,78 Mb. Pdf көрінісі
|
treatise20490
| білімнің заңдылықтары мен фальсификационизмнің әдіснамасы» атты
кітабында негіздейді. Лакатос белгілі бір логикалық талаптар тұрғысынан зерттеуге мүмкіндік беретін ғылымдарды ғана шынайы деп санайды. Олар эмпирикалық және теориялық ғылымдар болуы мүмкін, бірақ олар ғылыми білімнің артуының негізгі жолдары болып табылатын логикалық ережелер мен заңдардың тұтастай қатарына бағынуы тиіс. Сонымен қатар, ғылыми тиімділік мәселесінің әдіснамамен байланысын айта отырып, ол тиімді негіздемелердің ғылымның попперлік үлгісіне қатысты дүдәмалдығын тұжырымдайды. Оның үстіне, Лакатостың айтуынша, білімді дәлелдеу мәселесін шешуге талпыну негіздеулердің шексіз кері кетуіне әкеледі: кез келген ғылымды негіздеудің ӛз негіздеуі болуы тиіс және т.б. Ӛзінің «Ғылымның тарихы және оны тиімді қайта құру» атты еңбегінде Лакатос әдіснамалық доктринаның (бір мезгілде және тиімділік критерийлерінің) тӛрт типін анықтайды. Бастапқы үш әдіснаманы – индуктивизм, конвенционализм және фальсификационизмді ол ғылымды тиімді қайта құрудың сәйкестігі тұрғысынан тиімсіз деп таниды. Ғалымдардың танымдық қызметін, ғылыми зерттеудің логикасын бір кӛзқарас тұрғысынан зерттеуге және түсіндіруге мүмкіндік беретін негіздеулер іздеу және ғылымның тарихи ілгерілеуі философты тӛртінші доктринаға – нақты теорияларды негіздеу проблемаларынан айналып ӛтуге болатын ғылыми-зерттеу бағдарламаларының тұжырымдамасына (ҒЗБ) әкеледі. Поппердің сыни рационализмі Лакатоста ӛзінің жағымсыз-бүлдіруші сипатын жойып, зерттейтін проблеманы кӛпшілік кӛзқарас тұрғысынан қарастыру үшін балама тұжырымдама жасайтындықтан, конструктивті болып шығады. ҒЗБ-ны ғылыми зерттеудің бастапқы пункті ретінде «теориялық ғылымның» автономдылығы мен нағыз танымдық рӛлін кӛрсетуге мүмкіндік береді, оған, Лакатос бойынша, ғылыми-зерттеудің попперлік тұжырымдамасы мүмкіндік бермейді.Оның айтуынша, оның ғылыми зерттеу тұжырымдамасы ғылыми білімді дамытудағы танымал үздіксіздікті және оның эмпирикалық деңгейден салыстырмалы тәуелсіздігін түсіндіруге мүмкіндік береді. ҒЗБ тұжырымдамасының шеңберіндегі ғылым дамуының үздіксіздік сипаты соңғыны Т. Кунның «қалыпты ғылымымен» жақындастырады. Алайда одан айырмашылығы – Лакатос тұжырымдамасында ғылыми білімнің ӛсуі ғылыми қоғамдастық жүктеу/скачать 1,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|