2.3. Йога жүйесі Йога жүйесі санкхья философиясымен байланысты. Патанджалидің
185 афоризмінен тұратын классикалық «Йога-сутра» еңбегінде санкхья
философиясының онтологиясы мен гносеологиясы кӛрсетілген. Йога
тәжірибесі заттардың шынайы мәнін («вивека-джияна»), құтқару жағдайына
қажетті ақыл («чит») қызметінің бес түрін кӛрсететін құрал ретінде
байқалады. Ол адамға сана мен рух біріктіретін денені береді, «йога» сӛзінің
ӛзі «бірлік», ал батыстық түсінікте «бүтін» деген мағынаны білдіреді. Ол
санскриттік етістік түбірлі аудармасында «біріктіру», «байланыстыруды»
білдіретін «йуджден» құралады.
Ақыл қызметі тежелуінің бірінші баспалдағы, оның бір заттан екінші
затқа «сырғанауы». Екінші баспалдақ ақылдың мұқатылуын кӛрсетеді.
Үшінші баспалдақта ақылды тыныштандыру сӛз болады. Тӛртінші
баспалдақта ақылдың бір жерге жиналу жағдайы қарастырылады. Ал бесінші
баспалдақта ойлау қызметі толығымен шегіне жетеді.
Кӛптеген
алдыңғы ұрпақтардың араласу тәжірибесі негізінде
Патанджали йогалық тәжірибенің, физикалық, интеллектуалдық және рухани
дамуының анықталған баспалдақтарын жасады. Бұл тәжірибе кез келген
аяқталмаған жағдайдың орындалуы немесе оқытылуының анық еместігі,
йоганың ӛзін тарату барысында қажетті бір баспалдақтың іске асуына кедергі
келтіреді