Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega essentials of
жүктеу/скачать 30,13 Mb. Pdf көрінісі
|
Әлеуметтану негіздері
| 2011
). Соңғы екі онжылдықта АҚШ үкіметі азаматтардың қарызын өтей алу мүмкіндігіне қарамастан, несие алуын жеңілдету үшін қаржы- лық заңдарды мейлінше икемдеді. Егер адамдар несиені төлей алма- са, олардың банктері мен кредиттік карталарының компаниялары көлемді айыппұлдар салып, пайыздық мөлшерлемелерді өсіріп отыр- ды. Бұған дейін осы екі әрекетке де үкімет қаулыларымен тыйым са- лынатын. Осының салдарынан банктер мен кредиттік карталар ком паниялары байып, адамдар кедейлене түсті. Алайда уақыт өте ипотекалық несиелерін өтей алмаған америка- лықтар көбейген сайын несие үсынушы банктер үшін өздерінің жеке шоттарын төлеу қиындап кетті (Bernanke, 2009; Posner, 2009; Phillips, 2008; Financial Crisis Inquiry Commission, 2011). Бұл жағдай қоғамның қаржылык, жүйеге сенімін азайтып, қор инвесторларының акцияла- 390 13-ТАРАУ рын сатылымға шығаруына алып келді. Үлесін сатушылар көбейіп, сатып алушылар азайған кезде акцияның нарықтағы бағасы төмен- деп кетті. Дәл осылай үй сататын адамдар күн сайын көбейіп, тұрғын үйдің нарықтағы бағасы төмендеп, сатылым азайды. АҚШ экономика- сы тұргын үй құрылысы, үй саудасы және үй жиьазымен байланысты болгандықтан, бұл - экономиканы түгелдей құлдыратты. Сонымен қоса қаржылық тәуекелдің артуы, ал мемлекеттік ба- қылаудың бәсеңдеуі экономиканың басқа бөліктеріне де қауіп төн- дірді (Bernanke, 2009; Posner, 2009; Phillips, 2008; Financial Crisis Inquiry Commission, 2011). Банктер қаржылық шығындардан қауіптенгендік- тен, несие беруден тартына бастады. Көптеген кәсіпорындар нарыққа шығаратын тауарларының сатылуына немесе сол тауарларды өндіру- ге қажетті шикізатты сатып алуда үнемі несиелендіруге сеніп қалған, ал банктер несие беруін доғарғанда, көптеген кәсіпорындар банкрот- қа ұшырады. Жаьандану әсерінен экономикалық дағдарыс бүкіл әлемге жа- йылды. Мысалы, америкалықтар ескі компьютерлерін жаңалауды тоқтатқан кезде, Үндістанда жаңа компьюгерлерді қүрастыратын мамандар жұмыс орнынан айырылады. Ал Тайландта адамдар бұ- рынғысынша америкалықтар пайдаланып гастаған компьютерлер- ден металл қалдықтарын жинау арқылы нәпақасын таба алмайды. Мексикадағы балалар АҚШ-тың компьютер шығаратын фабрика- лары мен дүкендерінде жүмыс істеген иммигрант ата-аналарынан ақша ала алмайды. Қазіргі экономикалық дағдарыс еркін нарықтық капиталистік жүйе тек теңгерімді мемлекеттік реттеу болғанда ғана тиімді болады деген ойга жетелейді (Posner, 2009). жүктеу/скачать 30,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|