Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega
жүктеу/скачать 30,13 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қ ы здарды ң ш аш ы
-
қ ы з д а р д ы ң д а р а л ы г ы атты бөлімді қараңыз). Әлеу- меттенудің агенттері кейінгі тарауларда толығырақ талқыланады. Бұл тарауда әлеуметтенудің агенттері әлеуметтік қүрылымдарды оқытудың маңыздылығын айқындау үшін ұсынылды.
Әлеуметтенудің ең маңызды агенті - отбасы. Қараусыз қалған бала- лардың қайғылы оқиғалары мен маймылдарға жасалған тәжірибелер соның дәлелі. Баланың отбасында мейірімге бөленуі мен тәрбие көруі оның ой-сана (когнитивті), эмоциялық және физикалық тұрғыдан қа- лыпты дамуы үшін өте маңызды. Сонымен қатар адамның алғашқы ұстазы - отбасы мүшелері, яғни ата-анасы, кей жағдайда ата-әжесі, өгей ата-анасы немесе басқа адамдар. Олардан бала аяқкиімнің бауын бай- лауды, қалам ұстауды ғана үйренбейді, сонымен бірге өмір сүру үшін аса қажет жайттарды - мақсат қоя білуді, сенім білдіруді т.б. үйренеді. Жаңа туған нәрестенің физикалық қажеттіліктерін қанағаттан- дыратын іс-шаралар әлеуметтік өзара әрекеттесудің негізін қалай- ды. Мәселен, баланы тамақтандыру мен оның жаялығын ауыстыру кезінде анасы оны қүшақтайды, күлімсірейді, сөйлеседі. Бұл тәрбие- леу шаралары аса маңызды, себебі бұлар болмаған жағдайда баланың әлеуметтік, эмоциялық және физикалық өсуі тежеледі (Handel, Cahill & Elkin, 2007; Blum, 2002; Rutter et al., 1999). Бала қоғамның толық мүшесі болмай тұрып өзінің қалыпты дам- уына қосымша көп нәрсе үйренуі тиіс. Ерте жастан білім алудың көп бөлігі күнделікті өзара әрекетке түсу нәтижесінде жүзеге асады: бала сөйлесуді, қарым-қатынас жасауды, үйде ойнауды және басқалар- мен танысуды үйренеді (Handel, Cahill, Elkin, 2007). Бала өскен кезде оқыту тікелей жүреді де ата-анасы негізгі дағдыларды үйретуге және баланы отбасынан тыс өмірге дайындауға тырысады. Алайда әр отба- Әлеуметтену агенттері - әлеуметтік нормаларды үйрететін тұлғалар, топтар және БАҚ.
|