« м е н »
және
« м е н і »
деп аталатын екі ком-
поненттен тұрады деп есептеді. Ағылшын гілінің грамматикасына
сәйкес біз бірдеңе жасасақ, онда
м е н
сөзін қолданамыз, біреу бізге
бірдеңе жасағанда («Мен анамды тыңдамадым, сосын ол
м е н і
жазала-
ды»)
м е н і
сөзін қолданамыз. Сол себепті Мид
м е н
сөзі «өзім» ұғымы-
ның өздігінен болатын бөлігін, жасампаз бөлігін білдіреді, ал
м е н і
сөзі өзгелердің пайымдауын растайтын өзгелік бөлікті білдіреді деп
сипаттайды.
Мид қоғамда әрекет етуді және
« м е н н ің »
қалауы мен
« м е н і »
деген
қоғамдық сананы таразылап теңгеруді рөлді қабылдау арқылы үйре-
неміз деп сенді. Рөлді қабылдау дегеніміз - әлемді түсінуде өзгелердің
маңыздылығын және біртіндеп өзге пікірлерді қабылдауды үйрену
процесі.
Мидтің айтуынша, рөлді қабылдау бала кезде, отбасының құ-
қықтары мен міндеттерін білу керек болғанда басталады. Баласы
ретінде бізден не күтетінін түсіну үшін әке мен ананың көзқарасын
білуіміз керек. Біз өзімізді ата-анамыздың көзқарасы арқылы көру-
ді және солардың пікірі бойынша мінез-құлқымызды бағалауды үй-
ренуіміз тиіс. Олардың ой-пікірлері мен өзіміздің қалауымызды біл-
ген кезде өз міндеттерімізді түсіне аламыз.
Мид балалар қоғамда қалай әрекет ету керектігін ойын арқылы
дамытатынын айтады. Үйде анасы тамақ пісіріп, әкесі жөндеу жү-
мыстарын жасап жүрсе қыз ойыншық пешпен, үл ойыншық балға-
мен ойнауды қалыпты деп есептейді. Ата-анасы жалғызбасты немесе
ата-аналары күні бойы жұмыста журетін балалар ойыншық машина-
ның ішіне ойыншық портфель немесе басқа да ойыншық аспаптарды
салып жүруді ұнатуы мүмкін.
Бұл дегеніміз - балалардың ойыны көбінесе олар үшін маңызды
адамдардың мінез-құлқына негізделеді деген сөз. Мысалы, ата-анасы
мен бауырлары балалардың өзін-өзі бағалауына қатты эсер етеді. Ба
лалар өскен соң отбасынан тыс басқа адамдармен көбірек араласқанда,
Рөлді қабылдау - әлемді түсінуде
өзгелердің қаншалықты маңызды
екенін және біртіндеп өзгелердің
пікірлерін қабылдауды үйрену
процесі.
Маңызды түлғалар - тыгыз
қарым-қатынаста болатын жеке
тұлғалар.
7-251
|