16. «Қыпшақ хандығы XI-XIII ғасырлардағы Еуразияның геосаяси картасына түбегейлі өзгерістер әкелді». Сіз бұл пікірмен қаншалықты келісесіз? Өз жауабыңызды негіздеу үшін бірнеше дәлелдер келтіріңіз.
Жауабы:
Тарихи деректерге сәйкес, XI-XIII ғасырлардағы Қыпшақ хандығы Еуразияның геосаяси картасына айтарлықтай әсер етті. Міне осы мәлімдемені растайтын бірнеше дәлелдер:
1. Аумақтық таралуы: Қыпшақ хандығы өмір бойы Еділден Донға дейін, сондай-ақ Каспий теңізінің шығысында және Аралдан батысқа қарай созылып жатқан кең аумақтарды қамтыды. Бұл аймақ шекараларының едәуір кеңеюіне және биліктің қайта бөлінуіне әкелді.
2. Әскери жаулап алулар: қыпшақ хандары белсенді әскери жорықтар жүргізді, нәтижесінде олар көптеген көрші халықтар мен мемлекеттерді бағындырды. Олардың әскерлері Ресей, Болгария, Қырым, сондай-ақ қазіргі Қазақстан мен Өзбекстан аумақтарына еніп кетті. Бұл шекаралардың өзгеруіне және жаңа саяси және әскери одақтардың құрылуына әкелді.
3. Экономикалық әсер: қыпшақтар Шығыс пен Батыс арасындағы тауарлар мен мәдени әсерлер өтетін Жібек жолын қоса алғанда, ірі сауда жолдарын басқарды. Бұл сауданың дамуына, экономикалық байланыстардың кеңеюіне және аймақтың маңыздылығының артуына ықпал етті.
4. Мәдени және діни салдары: Қыпшақ хандығы түрлі мәдениеттер мен діндердің өзара іс-қимыл орнына айналды. Қыпшақтар ислам әлемімен тығыз байланысты болды, бірақ олар басқа діндердің, соның ішінде христиандықтың өкілдерін де қабылдады. Бұл әртүрлі мәдениеттердің элементтерін әкелді және білім мен идеялармен алмасуға ықпал етті.
5. Саяси салдары: Қыпшақ хандығының Еуразияның геосаяси картасына әсері жаңа мемлекеттер мен мемлекеттік құрылымдардың қалыптасуына әкелді. Мысалы, Монғк хан құрған Алтын Орда.
17. «Мәдени-генетикалық код – жаһандану дәуірінде ұлттық ерекшеліктерімізді сақтап қалу кепілі». Сіз бұл пікірмен қаншалықты келісесіз? Өз жауабыңызды негіздеу үшін бірнеше дәлелдер келтіріңіз.
Жауабы:
Генетикалық код мәдениет тұрғысынан да қарастырылады. Мәдени код сияқты анықтама бар. Мәдени код-мәдениеттің осы түрін түсінудің кілті: бұл-халықтарға ата-бабаларынан қалған ерекше мәдени ерекшеліктер, мәдениетті анықтауға мүмкіндік беретін белгілі бір формада кодталған ақпарат
Мәдени-генетикалық код-бұл белгілі бір өркениетке (суперэтносқа) жатудың тұрақты белгілері. Мұның бәрі өркениетті өзінің "меніне" ие болуға мүмкіндік беретін, жалпы елдің ұлттық бірегейлігінің негізін құрайтын және өзін-өзі сәйкестендіретін белгілер.
Мәдени-генетикалық кодта әлеуметтік идеал, басым құндылықтар, өркениет рухының қасиеттері көрсетілген. Бұл анықтамада "генетикалық" сөзі жай ғана емес.
Адамға белгілі бір этностың, белгілі бір ұлттың мүшесі ретінде ерекше мәдени ерекшеліктер ата-бабалардан алынған және мәдениетті анықтауға және халықтық психологияны анықтауға мүмкіндік береді.
Мәдени-генетикалық код факторлары-бұл мәдениетті анықтауға көмектесетін сипаттамалар жиынтығы. Мұндай сипаттамалар: сөйлеу сипаттамалары (тіл), рәміздер, ассоциациялар, стереотиптер және мінез-құлық нормалары.
Мәдени код белгілі бір халықтың тілінде, фольклорында, халықтық дәстүрлерінде, құндылықтар жүйесінде, басымдықтарында көрінеді. Өзін-өзі тану, есте сақтау, халықтың өзін-өзі тануы осы басымдықтар жүйесі бұзылғанға дейін тірі. Егер ол жоғалса, егер басымдықтардың өзі бұзылса, бірақ халықтың деградациясы басталса, ол дәрменсіз, бедеу және деградацияға ұшырайды.
Сондықтан өркениеттің мәдени-генетикалық кодын сақтау, басымдықтардың дұрыс жүйесін басшылыққа алу маңызды. Бұл жағдайда халық мәңгі өмір сүре алады.
|
18. «Қазақстан мәдениеті халықаралық ынтымақтастықты дамыту арқылы әлемге танылуда». Сіз бұл пікірмен қаншалықты келісесіз? Өз жауабыңызды негіздеу үшін бірнеше дәлелдер келтіріңіз.
Жауабы:
Қазіргі Қазақстан ұлттық жаңғыру кезеңін бастан кешуде. Сондай-ақ, халық қолөнері, әдет-ғұрыптар, әдет-ғұрыптар мен ұлттық спорт түрлері, титулдық ұлт діні, ұлттық білім және қазақ тілі қайта жаңғыруда. Тарих ағымында Қазақстан өзін ғасырлар бойы бай және алуан түрлі мәдени мұраға ие, қарқынды дамып келе жатқан заманауи мемлекет ретінде сенімді түрде жариялады. Халықаралық ынтымақтастық желісі бойынша Қазақстан мәдениет саласындағы конвенцияларға: дүниежүзілік мәдени және табиғи мұраны қорғау туралы конвенцияға, Халықаралық көрмелер туралы конвенцияға, Еуропалық мәдени конвенцияға және т.б. қатысушы болып табылады. Олардың ішінде БҰҰ, ЕҚЫҰ, ИЫҰ, ШЫҰ, ТМД, ЕАЭО, БЭК, ҰҚШҰ, ЭЫДҰ. Қазақстан он жылдық үзілістен кейін ЕҚЫҰ саммиті өткен Орталық Азия өңірінің бірінші елі болды. Оны өткізу елдің және Тұңғыш Президенттің халықаралық аренадағы беделін нығайтты. Сондай-ақ, Қазақстан астанасында жыл сайын Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съездері өткізіледі. 2012 жылы Қазақстан әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына енді. Тәуелсіздік кезеңінде Қазақстан 300 миллиард доллардан астам шетелдік инвестиция тартты. Ең ірі инвесторлар-Нидерланды, АҚШ, Швейцария, Франция, Ұлыбритания, Ресей, Италия, Жапония, Бельгия және Канада. 100-ден астам ел қазақстандық өнімді тұтынушылар болып табылады. Соңғы жылдары өнімнің 500-ден астам түрін өндіру игерілді, 50-ге жуық жаңа тауар экспортталды. 2018 жылы Тұңғыш Президенттің бастамасымен "Астана" халықаралық қаржы орталығы өз жұмысын бастады. Оның аумағында ағылшын құқығы бар. Орталық елге инвестиция тарту мақсатында құрылған.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
