Құрастырушы Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің “ Психология” кафедрасының доценті Ш.С.Сатиева
2.1.Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің “Психология” кафедрасының отырысында
№
|
Термин атауы
|
Термин мазмұны
|
1
|
Ақыл-ой әрекеті
|
Сананың ішкі жоспарында орындалатын адам әрекеті.
|
2
|
Ақыл-ой іс-әрекеті
|
Адамның танымдық жан қуаттарының жалпылама атаулары
|
3
|
Аналогиялық экспермиент
|
Грек тілінен аударғанда ұқсас, тура деген мағынада қолданылады, эксперименттік зерттеуге алынған объектілердің ұқсастығы.
|
4
|
Анализатор,
талдағыш
|
Организмнің сыртқы және ішкі ортасынан келетін тіріркендіргіштерді талдау және синтездеу қызметін атқаратын жүйке аппараты.
|
5
|
Анкета
|
Зертетудің негізгі міндетімен логикалық түрде байланысты сұрақтар жүйесінен тұратын алғашқы әлеуметтік-психологиялық ақпараттарды алудың әдістемелік құралы.
|
6
|
Ассоциация
|
(лат.)1) неғұрлым жалпы мағынасы – екі (не одан да көп) элементтердің арасындағы анықталған кез келген функциялық байланыс.
5) Психологияда - сыртқы және ішкі тітіркендіргіштердің әсер етуінен туатын адамның психикалық процестері мен қимыл- әрекеттерінің байланысы.
|
7
|
Әлеуметтік мотивтер
|
Оқушының басқа адамдармен әр түрлі өзара әрекеттерге түсуі.
|
8
|
Әлеуметтік ынтымақтасу мотиві
|
Оқушы басқа адамдармен қарым-қатынас жасап және өзара әрекеттескісі ғана келмей, сонымен қатар, сынып бойынша жолдастарымен немесе мұғаліммен өзінің ынтымақтастығының және өзара әрекетінің формасын сапалауға, талдауға, бұл формаларды әрқашан жетілдіруге ұмтылады.
|
9
|
Әлеуметтік ұстаным
|
Субъектінің мінез-құлық стилін анықтайтын топ ішіндегі орны.
|
10
|
Әрекеттің бағдарлаушы негізі
|
Орындалатын немесе жүзеге асатын әрекеттің мақсаты, жоспары және құралдары жайлы адамның түсініктерінің жүйесі. Бұл терминді П.Я.Гальперин енгізді (ақыл-ой әрекетін сатылап қалыптастыру теориясы).
|
11
|
Бағдар
|
Белгілі бір объектінің қайта жаңғыртлуы жағдайында соған бағытталған әрекетке дайындық күйі.
|
12
|
Бақылау
|
Жұмыстың басталуы алдында болатын бақылау
|
13
|
Бихевиоризм
|
ХХ ғасырдың басында АҚШ-та қалыптасқан психологияның пәні ретінде сырттай бақыланатын, мінез-құлықты түсінетін механикалық түсініктегі психологияның классикалық бағыттарының бірі.
|
14
|
Өзін-өзі болжаушы, перспективалы, жоспарлаушы генетикалық әдіс
|
Грек тілінде туылуға, шығу тегіне тқатысты айтылады. Психогенетика адамның жеке психологиялық ерекшеліктерінің пайда болуын, олардың қалыптасуында орта мен генотип рөлін анықтау болып табылады.
|
15
|
Елес
|
Бұрын қабылданған заттардың мидағы жалпылама бейнелері
|
16
|
Жастық дағдарыстар
|
Шұғыл психологиялық өзгерістермен сипатталатын онтогенездің салыстырмалы қысқа мерзімді (шамамен бір жылға дейін) айырқша кезеңі.
|
17
|
Жасөспірімдік кезең
|
Балалық шақтан балаң жасқа өту кезеңі (11-15 жас аралығын қамтиды).
|
18
|
Жетекші іс-әрекет
|
Тұлға дамуының берілген кезңінде оның психикалық қасиеттерінде мәнді өзгерістер тудырып, психологиялық жаңа түзілістердің пайда болуын шарттандыратын іс-әрекет түрі.
|
19
|
Иллюстративтік рөл
|
Жаңа материалдарды меңгерту кезінде көрнекілікті рөлді пайдалану.
|
20
|
Индивид
|
1)жеке табиғи мақұлық ретінде Адам, Homo sapiens өкілі, филогенетикалық және онтогенетикалық дамудың өкілі;
2)адамзат қауымының жеке өкілі.
|
21
|
Индукция
|
Білімнің жеке-жеке пайымдаулардан жалпы қағидаларға қарай ілгерілеуі. Индукция дедукциямен тығыз байланысты.
|
22
|
Интериоризация
|
Сыртқы әлеуметтік қызметтің игеруі арқасында адам психикасының ішкі құрылымындарының қалыптасуы.И.ұғымын француз психологтары П.Жане,Ж.Пиаже, А.Валлон т.б. енгізді.
|
23
|
Кең әлеуметтік мотивтер
|
Білім алуға ұмтылу. Отанға, қоғмға қажетті болу, өзінің міндеттерін орындауға ықылас, оқудың қажеттілігін және жауапкершілік сезімін түсіну.
|
24
|
Кинестезиялық түйсік
|
(грек)дененің жеке мүшелерінің бір күдегі қалпын, қозғалысын білдіреді. К.т.кейде қозғалыс түйсігі деп атайды.
|
25
|
Қадамдық, операциялық өзін-өзі бақылау
|
Жұмыстың барысын бақылау
|
26
|
Қарым-қатынас
|
Бірлескен іс-әрекет қажеттілігімен және ақпарат алмасумен тудрылатын адамдар арасындағы байланыс орнатудың күрделі, көпсатылы процесі.
|
27
|
Қорытынды өзін-өзі бақылау
|
Жұмыстың нәтижісі бойынша бақылау
|
28
|
Қызығушылық
|
Тұлғаның іс-әрекет мақсатын саналауға бағыттылығын қамтамасыз ететін танымдық қажеттіліктердің көрініс табу түрі.
|
29
|
Логика
|
(гр) – философияның нормативті саласы; ойлаудағы сәйкестік критерийіне, дұрыс предикация заңдарына, ой тұжырымдау принциптеріне қатысты.
|
30
|
Мақсат
|
Бұл оқу іс-әрекетіне кіретін жекелеген әрекеттерді орындауға оқушының бағыттылығы.
|
31
|
Манипуляция
|
(гр) жануарлардың кеңістіктегі орта компоненттерінің барлық формаларымен белсенді араласуын қамтитын қимыл-қозғалыс белсенділігінің туындауы.
|
32
|
Мотивация
|
Тұлғаның мотивтер жүйесі
|
33
|
Өзін-өзі бағалау
|
Оқушының оқу кезеңдерінің өзі үшін тең өлшемін бағалау.
|
34.
|
Оқу іс-әрекеті
|
Ғылыми түсініктерді меңгеруде әрекеттің қорытынды тәсілдерін игерудің өзінің мазмұнына кіретін , бағытталған іс-әрекет (Д.Б.Эльконин).
|
35
|
Психикалық жаңа құрылымдар
|
әрбір жас кезеңінде психикалық даму нәтижісінде қалыптасатын оның бүкіл алдыңғы дамуын анықтайтын сапалы өзгерістер.
|
36
|
Разряд
|
Ондық бөлшектердің өлшемдік дәрежесі
|
37
|
Рефлексия
|
(лат) субъектінің психикалық акты мен күйлерді өзінше талдау және тану процесі.
|
38
|
Тест
|
Сынақ.
|
39
|
Топ
|
әлеуметтік ортадан белгілі бір нышандары негізінде бөлінетін адамдардың шектеулі шамадағы бірлестігі.
|
40
|
Тұлға
|
өзіне-өзі тұтас дүниемен өзара қатынастарын ылғи баяндайтын және ойдағы әңгімелесушімен ішкі полемика барысында өзін-өзі анықтайтын, кінәлайтын, қоғайтын, өзін-өзі жетілдіріп, өзгертетін адам.
|
41
|
Ұғым
|
Заттар мен құбылыстардың мәнді белгілері мен ерекшеліктерін бейнелейтін жалпылаушы ойлау формасы.
|
42
|
Ұстаным
|
Ақиқаттың белгілі бір жақтарына тұрақты қатынастар жүйесі
|