Бағдарламасы syllabus семестр 5 оқу аптасынан және сессия аптасынан тұрады. Пәннің көлемі кредитті құрайды
жүктеу/скачать 497,53 Kb.
|
Көркем мәтін теориясы, И.С.Сұлтаниязова
- Бұл бет үшін навигация:
- Әдебиеттер (негізгі, қосымша)
- Сегізінші апта №8 дәрістің тақырыбы: Көркем мәтіндегі автор бейнесі Қарастырылатын мәселелер
- Дәрістің топтама-тәсімі (тірек конспектісі немесе тезистер)
- 8 практикалық сабақтың тақырыбы : Қазіргі әдебиеттанудағы интертекстуалдылық мәселесі
| 7-СОӨЖ тақырыбы:Әдеби шығармашылық табиғатын пайымдаудағы А.Маслоудың холистикалық әдісі.
Есеп беру түрі:сөздіктер негізінде мән-мағынасын ашу, реферат дайындау. СӨЖ тапсырмалары:Әдебиеттанудағы фрейдшілдік бағыт. Есеп беру түрі:сөздіктер негізінде мән-мағынасын ашу, реферат дайындау. Әдебиеттер (негізгі, қосымша): 1. Бабенко Л.Г. Филологической анализ текста. Основы теории, принципы и аспекты анализа. – М.: Екатеринбург, 2004. 2. Лотман Ю.М. Структура художественного текста // Лотман Ю.М. Об искусстве. – СПб, 1998. – С. 14-285. 3. Михайлов Н.Н. Теория художественного текста. – М.: Академия, 2006. 4. Эко У. Отсутствующая структура. ВВедение в семиологию. – СПБ: Симпозиум, 2004. – 544 с. 5. Майтанов Б.К. Психологизм в художественной литературе. – Алматы: Қазақ университеті, 2004. – 235 с. 6. Мучник Г.М. Текст в системе художественный коммуникации: восприятие, анализ, интерпретация. – Алматы, 1996. 7. Савельева В.В. Художественный текст и художественный мир. – Алматы, 1996. 8. Белянин В.П. Психолингвистические аспекты художественного текста. – М., 1988. 9. Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. 10. Гюббенет И.В. Основы филологической интерпретации художественного текста. – М., 1991. 11. Елеукенов Г.Ш. Поэтика казахского рассказа: Литературоведческое исследование. – Алматы, 2004. Сегізінші апта №8 дәрістің тақырыбы: Көркем мәтіндегі автор бейнесі Қарастырылатын мәселелер: 1. Әдебиетті оқып үйренудегі өмірбаяндық әдіс. 2. Автор және баяндаушы, олардың бейнелерінің жақындығы. 3. Көркем шығарма мазмұнында жазушының өмірбаяндық деректерінің көрініс табуы. Дәрістің топтама-тәсімі (тірек конспектісі немесе тезистер) Мағыналық категорияға: персонаж, уақыт, кеңістік, хабардың түп дерегі, автор образы, оқушы образы жатады. Мәтіннің ең негізгі категорияларының бірі хабар беру (информативность). Көркем шығармадағы бүкіл баяндалатын оқиға деген эмоциясы т.б. тікелей автордың түпкі ойына байланысты. Көркем мәтін көркем образ, идеялық – эстетикалық информацияны жасаушы ретінде ерекшеленеді. Көркем мәтін кез-келген информациялық белгі – хабарлаушы болып табылады. Лексика – сөз, хабар берудің негізгі көзі, яғни сөз мәлімет берудің негізі. Мұда кілт, яғни түйін сөздердің және өте жиі қолданылатын лексиканың үлесі жоғары деңгейде тұрады. Мәтіннің өн бойында автор ойды ұстап тұрған әрі мәлімет беретін тірек сөзге көбірек айналып соғып, қайталайды. Мәтін түзетін тілдік единицалардың функциясы мәтін ішінде айқындалып қызмет етіп тұрады. Мәтіндегі тағы бір көрінетін категория – подтекст категориясы, яғни қосымша мағына жасау техникасы. Подтекст деген феномендік нәрсе, құбылыс деуге болады. Әдебиетшілердің көңіл қойып зерттеген бұл мәселесіне тілшілер кейін ғана назар аудара бастады. Подтекст ХХ ғасыр әдебиетінің жетістігі ғана емес, ол кез келген көркем шығарманың жазылғанына, уақытына қарамастан бұрыннан келе жатқан түсінік. Подтекст мәтін категориясы ретінде психологиялық прозаның авторлық позициясын эмоционалды, бағалаушы фактор. Подтекст болу үшін түгел мәтін жасалуы қажет. Подтекст туралы былай деуге болады: ойды жеткізуді сөзбен емес, немесе тікелей айту емес, ерекшетұспалмен оқушы өзініңкөңіл көзімен аңғаратын тұстар болады. Мәселен, сипаттамалы суреттеу, кейіпкердің мінез-құлқын баяндау, ауа – райын суреттеу. Суреттеу контексінің мақсаты – алдын ала болатын оқиғаны болжамдау, оқушысын дайындау. Мәтін адамның жан - жақты көрінуіне оның жеке тұлға ретінде толық ашылуына мүмкіндік береді. Көркем шығарманың эстетикалық әсері – түрлі әлеуметтік мәдени факторларға, әрі жеке стильге байланысты. Мәтіннің прагматикалық бағыты оның құрылысымен байланысты болады. Қандай да болмасын сөйлеу актісі белгілі бір адресаттың моделіне есептелген. Функционалдық стильдің бір тармағы – көркем шығарма тілін лингвистика тұрғысынан зерттеуде мыналарды нысанаға алады: а) «автор образы» дегеннің көрінісі; ә) баяндаудың түрлері; б) кейіпкердің сөзін беру принциптері; в) кейіпкерлер тілі мен автордың өз тілінің көрінісі. Бұл, негізінен, көркем проза стилистикасына қатысты проблемалар. Ал драматургия мен поэзия салаларында лингвистикалық стилистика бұдан өзгеше мәселелерді қояды. Орыс лингвистикасында драматургия тілі жан – жақты зерттелген. Ал қазақ тілінде енді ғана аздап қолға алынып жатыр. Поэзияға келетін болсақ, мұндағы лингвостилистикалық ізденістер мүлде ерекше болады. Ең алдымен, поэзияның өзі «тұнып тұрған» образдылық (бейнелілік) болса, сол образдылықты жасайтын құралдар мен тәсілдерді зерттеу міндеті тұрады. Лингвистикалық стилистика көркем сөздің ерекшеліктерін зерттейтін болғандықтан, оған ырғақ, эвфония, поэтикалық синтаксис, сөз арқылы берілетін бейне сияқты тарамдардықамтитын лингвистикалық поэтика кіреді. Поэзия тілін лингвистика тұрғысынан зерттегенде, ең алдымен, ондағы образ жасампаздық мәселесі көзделеді. Ал образ жасампаздық тіл элементтерін (құралдарын) жазушының өз қаламында жарата білуі арқылы пайда болады. Сөз – образдың түрлерін, оның ұлттық бояуын (колоритін) тануда поэзия стилистикасының міндеті. Қазақ тіл білімінде бұлардың барлығы да әлі жүйелі түрде зерттелмей келе жатқан салалар. Лингвистикалық негізде «автор образы» зерттеу объектісі болған жоқ. «Автор образы» - тіл жағынан алғанда көркем шығарманы стилистика тұрғысынан талдау деген сөз. «Автор образын» шығарманың баяндау стилінен, диалогтар мен монологтардың беру үлгісінен, экспрессивтік – стильдік элементтерінен көріп, тануға болады. Демек, «автор образы» - лингвистикалық проблема. Көркем шығарма құрылымы жағынан баяндау (автор сөзі) және диологтар (кейіпкер сөзі) болып бөлінеді. Сондықтан көркем шығармада баяндаудың авторлық нормаларын айқындап алу қажеттілігі туады. №8 практикалық сабақтың тақырыбы:Қазіргі әдебиеттанудағы интертекстуалдылық мәселесі Тапсырмалар: 1. Авторлық баяндау түрлері. 2. Мәтіндерді «мәтін – автор» мәселесі қырынан жіктеу: баяндау мәтіні, репрезентивті бағдарлаушы мәтін. 3. Баяндаушының жоспары және оның қазіргі әдебиет туындыларында көрініс табуы. жүктеу/скачать 497,53 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|