Бағдарламасы syllabus семестр 5 оқу аптасынан және сессия аптасынан тұрады. Пәннің көлемі кредитті құрайды
жүктеу/скачать 497,53 Kb.
|
Көркем мәтін теориясы, И.С.Сұлтаниязова
- Бұл бет үшін навигация:
- СӨЖ тапсырмалары
- Он бесінші апта №15 дәрістің тақырыбы: Көркем мәтін интерпретациясының принциптері Қарастырылатын мәселелер
- Дәрістің топтама-тәсімі (тірек конспектісі немесе тезистер)
- 15 практикалық сабақтың тақырыбы : Көркем мәтінді талдаудың әдіснамалары
| 14-СОӨЖ тақырыбы:Көркем әдебиетті қабылдаушының рухани әрекеттері негізінде жіктеу (Аристотельдің, П.Хернадидің еңбектері).
Есеп беру түрі:сөздіктер негізінде мән-мағынасын ашу, реферат дайындау. СӨЖ тапсырмалары:Көркем мәтіннің эмоционалдық әсер ететін типтері. Есеп беру түрі:сөздіктер негізінде мән-мағынасын ашу, реферат дайындау. Әдебиеттер (негізгі, қосымша): 1. Бабенко Л.Г. Филологической анализ текста. Основы теории, принципы и аспекты анализа. – М.: Екатеринбург, 2004. 2. Лотман Ю.М. Структура художественного текста // Лотман Ю.М. Об искусстве. – СПб, 1998. – С. 14-285. 3. Михайлов Н.Н. Теория художественного текста. – М.: Академия, 2006. 4. Эко У. Отсутствующая структура. ВВедение в семиологию. – СПБ: Симпозиум, 2004. – 544 с. 5. Майтанов Б.К. Психологизм в художественной литературе. – Алматы: Қазақ университеті, 2004. – 235 с. 6. Мучник Г.М. Текст в системе художественный коммуникации: восприятие, анализ, интерпретация. – Алматы, 1996. 7. Савельева В.В. Художественный текст и художественный мир. – Алматы, 1996. 8. Белянин В.П. Психолингвистические аспекты художественного текста. – М., 1988. 9. Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – М., 1981. 10. Гюббенет И.В. Основы филологической интерпретации художественного текста. – М., 1991. 11. Елеукенов Г.Ш. Поэтика казахского рассказа: Литературоведческое исследование. – Алматы, 2004. Он бесінші апта №15 дәрістің тақырыбы: Көркем мәтін интерпретациясының принциптері Қарастырылатын мәселелер: 1. «Мәтін» мен «оқырман» арасындағы қарым-қатынастың сипаты. 2. Көркем мәтінді оқырман қабылдауының табиғаты. 3. Н.Фрайша көркем шығарманы «түсінудің» типтері. 4. Көркем мәтіннің интерпретациясы және оның контекстуализациясы (И.Гюббенет, В.Задорнова). Дәрістің топтама-тәсімі (тірек конспектісі немесе тезистер) Әңгіменің әр абзацында дерлік кездесетін лексикалық және контекстік антонимдер, түрлі метафора, перифраз, мәтін бөліктерін байланыстырушы қызмет атқаратын келтірінді құрылым – кейіпкердің түсі, ондағы түр-түстер символикасы, графикалық құралдардың ақпарлылығы (көп нүкте, абзацтардың алшақ орналасуы), мәтін модальділігінің құбылмалылығы (бейтараптық, күмәндану, сенімділік, аңсау, үзілді-кесілділік, шарттылық сияқты сезімдер), интертекстердің бірнеше түрінің (цитата, хат, аллюзия) болуы лингвистер назарын ерекше аударады. Көркем мәтіннің композициялық-тілдік құрылымын құрайтын авторлық монолог, ішкі монолог, қосүнді сөз, диалогтің бәрі де осы әңгімеден табылады. Ал интертекстер автор баяндауында да, кейіпкер тілінде де кездеседі, демек, тілдік тұлғаның тілдік-мәдени құзіретін танытады. Қаламгер эпиграф ретінде авторы көрсетілмеген нақыл сөзді алған: «Лишь глупцам не присуща трагедия, ибо они не понимают, что такое трагедия». Оны мәтін семантикасын интерпретациялау болжамы деп түсіну керек, яғни эпиграф пен әңгіме семантикасының ыңғайластығы байқалады. Эпиграфқа алынған афоризмнің эксплицитті, имплицитті қызметі айқын: оны әңгіме кейіпкерінің характерін ашатын кілт және сол эпиграфты қолданып отырған жазушының субъективті көзқарасын көрсететін элемент деп қарастыруға болады. Эпиграфтың микроконтексінде екі рет қолданылған трагедия сөзі – мағыналық ұйытқы сөз, себебі әңгімеде кейіпкерлер үшін ең қасіретті жайт суреттеледі. Мұндағы «глупец» сөзінің де концептуалды мәні бар, өйткені бұл сөз әңгіме кейіпкерінің жалпы сипатымен айқын контраста тұр. Жазушының билингв ретіндегі тілдік құзіреті және осы арқылы әңгіме кейіпкерінің тілдік құзіреті түрлі интертекстермен әңгіменің көп қабатты, көп қырлы семантикасын түзуге мүмкіндік берген. Әңгімеде «мәтін ішіндегі мәтін» құрылымды интертекстер бірнешеу: аты аталмаған кейіпкерлердің тіліндегі Грэм Гриннен алынған цитата, орыс халық әні, А.С.Пушкин өлеңінің үзіндісі, шығыс ақындарының жекелеген жолдары, қазақ халық әні «Ақбақайдың» аударылған жолдары олардың ұлттық-тілдік идентификациясын, мәдени-білім дәрежесін нақтылауға көмектеседі. Көркем мәтіндердегі интертекстерді үш тұрғыда қарастыруға болады. Көркем шығарманы жазған адам, мәтін және оны оқитын оқырман қарым- қатынасына сәйкес интертекстердің кіргізілуі әр тұрғыдан түсіндіріле алады. Қаламгер интертексті өз шығармасына кіргізгенде түрлі мақсатты көздейді. Оларды шартты түрде 6-ға бөлуге болады: 1) өзі эталон мәтін деп санаған көркем шығармамен ассоциация тудыру (бұл жағдайда претекстің жекелеген фрагменті арқылы өз туындысының семантикасын толықтыру, дамыту, байыту); 2) бағалау (өз кейіпкерін немесе персонажын интертекспен бағалау, ол бағалау ашық эмпатикадан айқын контрасқа дейін түрліше болуы ықтимал); 3) этикеттік (қаламгердің претекст авторына немесе претекске қарым-қатынасы – эмпатикалық, бейтарап немесе ашық сыни көзқарасы); 4) айшықтау (өзінің немесе кейіпкерінің, персонажының ойын сабақтау, дәлелдеу, қорытындылау, толықтыру, жалғастыру); 5) тілдік-мәдени құзіретін таныту; 6) оқырманның мәтінді автор интенциясына сай интерпретациялауына бағыт беру. №15 практикалық сабақтың тақырыбы:Көркем мәтінді талдаудың әдіснамалары Тапсырмалар: 1. Әдеби туындыны әлемнің моделі сипатында қабылдау. 2. Мәтінді түсінудің деңгейлері мен кезеңдері (У.Эко). 3. Ф.Джеймсонның «кеңейтілген көкжиектер» теориясы. 4. Көркем мәтін интерпретациясының негізгі процедуралары. жүктеу/скачать 497,53 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|