«Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» бағдарламасы негізінде киелі ұғымының мәнің ашу

Оны қазіргі кезеңдегі және ұзақ мерзімді перспективадағы қазақстандық қоғам дамуының өзіндік идеалогиялық платформасы деп батыл айтуға болады. Қоғамдық сананың жаңаруы ортақ әлеуметтік кеңістікте өмір сүріп жатқан халықтың қажеттіліктерімен тікелей байланысты. Бұл ретте, Қазақстан азаматтарының қоғамдық санасының мазмұны олардың мүдделерімен, идеяларымен, құндылықтарымен тығыз байланысып, мәдениет, мінез - құлық тәжірибесі, салт - дәстүр, ғылым, адамгершілік императивін қоса алғандағы рухани негіздерге арқа сүйейді. Бәсекеге қабілеттілік, прагматизм, ұлттық бірегейлікті сақтау, білімнің салтанат құруы, эволюциялық даму және сананың ашықтығы 21 ғасырдағы ұлттық сананы жаңғыртудағы басты бағыттар екендігі белгілі. Ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаев алдымен экономикалық реформаларды жүргізіп барып, содан кейін ғана саяси реформаларды жүргізу керектігін атап өткен еді [13].

Бәсекеге қабілеттілік, прагматизм, ұлттық бірегейлікті сақтау, білімнің салтанат құруы, эволюциялық даму және сананың ашықтығы 21 ғасырдағы ұлттық сананы жаңғыртудағы басты бағыттар екендігі белгілі. Сондықтан да, күллі жер жүзі көз алдымызда өзгеріп жатқандықтан, қоғамдық сананы жаңғыртудың ерекше маңызға және өзектілікке дәл қазір ие болуы заңдылық.

Жаһандық процестер күтпеген ерекше сын - тегеуріндерді, жаңа ақпараттық және коммуникациялық технологияларды белсенді қолдануды қалыптастырады, өмір ырғағы мен салтын өзгертеді, ұлттық дәстүрлер заманауи элементтермен толықтырылады. Бұл орайда мықты әрі жауапты адамдардың Біртұтас Ұлтын қалыптастыру Қазақстан табысының маңызды шарты. Олай болса, сананы жаңғырту әр қазақстандыққа әсер етуі керек, өйткені заманауи сын - қатерлер жағдайында еліміздің әр тұрғыны елдің және тұтас қоғамның прогресі үшін өзінің өмірлік стратегиясын бейімдеуге дайын болуы керек. Ал, бұған тек білімнің салтанат құруы, сапалы білімге бағдарлану мен сананың ашықтығы ғана көмектесе алады. Осы уақыт аралығында істелген шаруалар туралы айтып берсеңіз. «Рухани жаңғыру» бағдарламасын іске асыру мақсатында 2017 жылғы 26 сәуірде Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Қоғамдық сананы жаңғырту бағдарламасын іске асыру жөніндегі ұлттық комиссия құрылды. Үкімет Қоғамдық сананы жаңғырту бағдарламасын іске асыру бойынша Іс - шаралар жоспарын дайындап, бекітті, өңірлік жоспарларды іске асыру бойынша Жол карталарын қалыптастырған бағдарламаларды басқарудың жобалық офистері құрылды, халықаралық тәжірибені ескере отырып Ұлттық аударма бюросының жұмысы ұйымдастырылды, жергілікті органдар үшінкөшпелі әдістемелік семинарлар ұйымдастырылды. Ұлттық комиссиямен «Рухани жаңғыру» бағдарламасының 6 бағытының іске асырылуы қамтамасыз етілді деп есептейміз [14].

Бірінші бағыт - қазақ әліпбиінің латын графикасына көшуі. Президент атап өткендей, бір жағынан латыншаға көшудің терең тарихи логикасы бар, екінші жағынан әлемде технология мен коммуникация дамуының заманауи ерекшеліктерін көрсетеді. Сондықтан да қазіргі латын графикасы жаңа технологиялармен, компьютермен, цифрландырумен байланыстырылады. Осыған байланысты 2017 жылы мемлекеттік органдар қазақ тілінің латын графикасындағы әліпбиін әзірлеп, бекітті. Бұл осы жобаның бірінші кезеңі. 2017 жылғы қарашада.

Солардың базасында оқулықтар аударылып, басылатын жоғарғы оқу орындары, кәсіби қауымдастықтар ішінен жауапты ұйымдар айқындалды, солардың қатарында: Әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Ауыл шаруашылығы университеті, Алматы менеджмент университеті, Сүлейман Демирел атындағы университет және ҚР Жоғары оқу орындары қауымдастығы. Жобаны іске асыру үшін 90 - нан астам маман тартылған 17 жұмыс тобы құрылды. Алғашқы 18 оқулық мемлекеттік тілге аударылып, басылып шықты. 12 сәуірде Елбасының қатысуымен осы оқулықтардың тұсаукесері болып өтті. Жобаның 100kitap.kz. ресми сайты іске қосылды. Жалпы, жоба, үйретудің тәсілдері мен әдістемелері спектрін кеңейтуге арналған, олар қазақстандықтарға, әсіресе, студенттер мен оқытушыларға қолжетімді болады.

Екінші бағыт - Туған жер. Бұл жобаның ерекшелігі - өңірлердің белсенді қатысуы, сонымен қатар, кәсіпкерлерді, меценаттарды және мүдделі азаматтарды тарту. Туған жерге, оның мәдениетіне, салт-дәстүріне деген сүйіспеншілік арқылы көрсетілген патриотизм ұлттық - генетикалық кодтың негізі. Жоба аясында 700-ден астам нақты жобалар іске асырылды, 320-дан аса жоба іске асырылып жатыр, бүкіл республика бойынша 150-ден астам жоба бастамаланды. Меценаттар есебінен 51 млрд. теңгеден астам демеушілік көмек алынды [15].

Үшінші бағыт - «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы». Бұл қоғамдағы ең танымал жобалардың біріне айналды. Осы бір жылдың ішінде барлық өңірлер өздерінің бірегей жерлері туралы айтып берді.

Қазақстан Республикасы Ұлттық музейінің жанынан «Қасиетті Қазақстан» орталығы құрылды. Жалпыұлттық және жергілікті киелі жерлерді іріктеу мен жүйелеу бойынша 40 ғалым мен қоғам қайраткерлерінен тұратын Ғылыми - сарапшылар кеңесі жұмыс істейді.

Жалпыұлттық және өңірлік маңызы бар нысандардың тізімі жасалып, жалпыұлттық маңызы бар 183 нысан анықталды. Бұл тізімге Біріккен Ұлттар Ұйымының дүниежүзілік мәдени және табиғи мұралары Тізіміне енгізілген тарихи және мәдени ескерткіштер енді, олар: Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, Таңбалы тас петроглифтері және жергілікті маңызы бар 520 нысан. Жалпыұлттық маңызға ие киелі нысандар бойынша 3D туры бар киелі нысандардың виртуалдық картасы әзірленді. «Ұлытау», «Отырар» және «Таңбалы» Мемлекеттік тарихи - мәдени музей-қорықтарының сапар-орталықтарын салу мәселесі шешілуде. «Бозоқ», «Ботай» және «Сарайшык» сияқты 3 республикалық музей - қорықтары жасалуда. Бүгінде Қазақстанның киелі нысандары туралы 4 фильм өндірісте, олар 5 тілінде дубляжданатын болады.

«Күлтегін» ғылыми - танымдық деректі фильмін түсіру бойынша National Geographic, Viasat History, Discovery арналарымен бірлескен жоба іске қосылды. 2018 жылғы 15 қаңтарда Ұлттық музейде «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жобасы бойынша ІІ Республикалық форум болып өтті. Бесінші бағыт - «Жаһандағы қазақстандық мәдениет». Жоба қазақстандық мәдениетті шетелде танымал ету бойынша жүйелі жұмыстар құруға бағытталған. Бұл ретте, заманауи мәдениетті сыртқы болмысы бойынша да, ішкі мазмұны бойынша да ілгерілетуге басымдық жасалады. 2017 жыл бойы заманауи отандық мәдениетті шетелде ақпараттық ілгерілету және танымал ету бойынша кешенді іс - шаралар атқарылды [16].

Мәдени шығармаларды іріктеу келесі критерийлер бойынша жүргізілді: жобаға енетін шығармалар Қазақстан тәуелсіздігі кезеңінде өмірге келген болулары керек, олар жаңашылдығымен, бірегейлігімен ерекшеленіп, заманауи қоғамның эстетикалық және көркем талғамына жауап берулері керек. Бұдан басқа, қазақстандық және халықаралық конкурстар мен фестивальдарда бұрын алған авторлардың объективті бағалары назарға алынады. Шығармаларды іріктеу барысында 4 бағыт қарастырылған болатын. Әдеби шығармаларының деңгейі мүлдем болып келеді. Нәтижесінде 4 бағыт бойынша шорт - парақтар құрастырылды (Сурет 1):

Ескерту: Авторлармен құрастырылды

Біздің шығармашылық ұжымдардың шетелдік гастрольдері жандандырылды. Алтыншы бағыт - «Қазақстандағы 100 жаңа есім», бұл 2017 жылы «Рухани жаңғыру» бағдарламасының шын мәніндегі визиттік карточкасына айналды. Бұл жоба түрлі саланың көрнекті тұлғаларын бүкіл Қазақстанға таныстырды. Бұлар Тәуелсіздік жылдарында табысқа жетіп, ел мойындаған әншілер, композиторлар, спортшылар, ғалымдар, журналистер және басқа да өз ісінің хас шеберлері. 2017 жылғы 7 маусымда «100esim.el.kz» арнайы жобасы ашылды [17].

«Қазақстандағы 100 жаңа есім» жобасының 102 жеңімпазы 2017 жылғы 1 желтоқсанда Елбасымен кездесті. Бұл жоба жас қазақстандықтарға, өсіп келе жатқан жас ұрпаққа, олардың талапкер отандастарының кәсіби табысқа қалай қол жеткізгендерін көрсетуі керек. Шынында да, көп жұмыс атқарылды. Жалпы алғанда, қоғамдық сананы жаңғырту бағдарламасын іске асырудың алғашқы жылының қорытындысы бойынша барлық бағыттар бойынша нақты нәтижелерге қол жеткізілді және болашаққа айқын жоспарлар бар. Алдағы уақытта бұдан да көп іс жасалатынына сенемін. Түркияда рухани жаңғыруға қатысты конференция өтті.

Түркияда Ұлы даланың рухани жаңғыруы» атты конференция өтті. Іс-шара Қазақстанның Түркиядағы Елшілігі мен Түркияның алғашқы Президенті М.К. Ататүрік құрған, осы елдің ең беделді құрылымдарының бірі саналатын Түрік тарих ұйымының бастамасымен және Түркия Республикасы Президент Әкімшілігінің қолдауымен ұйымдастырылды.

Жиынға Елші Абзал Сапарбекұлы, Түркия Республикасы Президентінің Бас кеңесшісі Ялчын Топчу, Түрік тарих ұйымының басшысы Рефик Туран, сондай-ақ Түркияның басқа да ықпалды саяси тұлғалары, танымал ғалымдары мен жоғарғы оқу орындарының ұстаздары және білімгерлеріқатысты. Жиынды ашқан Түрік тарих ұйымының басшысы Р.Туран Түркі әлемінің Қазақстанның Еуразиядағы белсенділігі мен ықпалының артуына сүйсініп отырғанын айтты. Ол, сондай - ақ, Нұрсұлтан Назарбаевтың ұлт мүддесі үшін қажетті мақсаттарды жүзеге асырған, халыққа жол ашқан және келешектің келбетін айқындаған көшбасшы екендігі туралы пікірін білдірді. Өз кезегінде, Елші А. Сапарбекұлы Елбасының Қазақстан ғана емес, Орталық Азия және күллі Түркі әлемінің баянды болашағы үшін аянбай еңбек етіп келе жатқанын айтып, Мемлекет басшысының Түркі кеңесін құру.

Түркия мен Ресей арасындағы ұшақ дағдарысын оңғару және Сирия мәселесін шешуге бағытталған Астана процесін ұйымдастыру сияқты бастамаларына тоқталды [18].