Бағыттары ІІ халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного образования

 

243 

 

Observation for development of a foreign language by pre-school children shows that, 

as a rule, children better remember words of a foreign language separately, can use a small 

number of grammatical structures in usual situations playing speech games, but making up 

descriptive stories, preschool children have difficulties. 

The  effective  decision  of  this  problem  is  in  use  of  mnemonics  at  English  lessons. 

Relevance of a mnemonics for the senior pre-school children is defined with prevalence of 

visual and figurative memory. Psychologists have revealed that remembering often happens 

involuntarily  because  a  certain  subject  or  the  phenomenon  that  gets  on  the  child's  eyes. 

However,  if  the  child  tries  to  learn  what  isn't  visible  on  the  picture,  then  the  success  of 

remembering isn't guaranteed. 

The mnemonics used for pre-school children will make remembering process of words 

and the whole expressions easier and it will develop imagination, attention and associative 

mind.  The  mnemonics  will  help  as  the  teachers  working  in  kindergartens  and  parents  in 

preparation  to  school.  It  will  help  less  successful  children  to  make  coherent  and  literate 

sentences on the given subjects. 

Below you can see the example of mnemonics on the theme "Tell about yourself". 

 

1 

 

 

 

 

 

2 

 

 

3 

 

 

 

4 

 

 

 

 

5 

 

 

 

 

 

 

6 

 

 

 

1. My name is… 

2. I’m five (six) 

3. I’m from Kazakhstan 

4. I like…  

5. I’ve got…  

6. I go to the kindergarten 

 

 

244 

 

With the help of mnemonics children can describe objects, nature phenomena, seasons, 

make sentences. With the help of mnemonics it is possible to make various stories on the 

themes "Autumn", "Spring", "Halloween", "NewYear!", "Tell about yourself", etc. 

Also, for studying of the new lexical material it is possible to use stories where the text 

is read by the teacher, and children pronounce words instead of pictures. For example, the 

story on the theme "Nauryz": 

 

 

These stories can be used for revision the learned words and studying of such themes as 

"My  Motherland  -  Kazakhstan",  "Domestic  and  wild  animals",  "Fruit  and  vegetables", 

"School things", etc. 

 

 

Drawing1. Comparative monitoring of assimilation of English by pre-school children at 

the beginning and middle of 2015-2016 academic year. 

 

In 6 months after introduction of workto practice in studying of English with pre-school 

children  of  innovative  technologies,  the  volume  of  the  active  dictionary  has  increased, 

children have independently learned to make sentences. 

As a result of application of innovative technologies, the ICT in my work, as English 

teacher, not only the level of informal conversation of less successful children has increased, 

but also showed interest in studying of English.   

The success of the done work consists in regular and system work of the English teacher, 

in  ability  to  find  effective  receptions of  individualization  and differentiation  of  education. 

Introduction of the presented technique is effective and actual for the modern children owning 

the computer equipment. 

 

48%

0

40%

71%

12%

29%

0%

20%

40%

60%

80%

 Beginning of the work

 Result of the work

 Low

 Middle

 High

 

245 

 

    

 

 

Literature 

1.

 

Preschool education. № 1, 2007. 

2.

 

Yakovleva  V.  New  pedagogical  educational  technologies  in  training  in  foreign 

languages, № 2 

 

 

ОТБАСЫ  МЕН  БАЛАБАҚША  АРАСЫНДАҒЫ  БАЙЛАНЫСТЫ 

НЫҒАЙТУ  ЖОЛДАРЫ 

 

Бейсенбина Айгерим Нургазиевна 

Шет ауданы «Балдырған» балабақшасы 

 

Бала  тәрбиесі  ана  сүтінен  басталып, өмір бойы  қалаптасатын  күрделі құбылыс. 

Тәрбиенің  ең    алғашқы  негізі  отбасында    қаланып  ,  балабақшамен  байланыс арқылы 

одан  әрі  жалғасады  .  Яғни,  бала  тәрбиелене  отырып  білім  алады  .  Педагог 

ғылымдарының  тұжырымына сүйенсек : тұлғаның қалаптысу нәтижелігі ең алдымен 

отбасындағы  өнегеге    байланысты  екенін  білеміз.  Отбасындығы  ересектердің  мінез- 

құлқына, әдебіне , іс-әрекетіне қарап өсіп , тәрбие көрген баланың да қандай екенін тану 

қиын емес .                                                                    

«Бақытты    балалақ    шақ»  деген  ұғымның  өзі  отбасы  мен  балабақшаның  тығыз 

байланыста    ұйымдастыра  жүргізген  жұмысының  нәтижесі  іспетті.  Мектепке  дейінгі 

ұйымдардың    отбасы  арасындағы  өзара  ықпалдастықтың  мына  төмендегідей  негізгі 

бағыттарына көңіл  бөлсек : 

-педагогикалық 

және 

 

психологиялық 

 

сауаттылықты 

жетілдіру;                                              

- іс- әрекетті  түрлі формалары (сабаққа  қатысу, әртүрлі клубтар) және косымша қызмет 

көрнту; 

- балалардың  шығармашылық әрекетін дамыту; 

- -қалыптасу  мен  дамыту  мәселері бойынша  тәжірибе алмасу; 

-  әлеуметтік  дамытушы  ортақ  қалыптастыруға  көмектесу  сияқты  түрлерін  білуге 

болады. 

Міне, осындай негізгі бағыттарды іске асыру үшін мектепке дейінгі мекемелермен 

отбасының арасында тығыз сабақтастық қажет. Өйткені осы бағыттағы тәлім – тәрбие  

 

246 

 

сабақтаса, ұштаса жүргізілгенде ғана көзделген мақсат нәтижелі болары сөзсіз. Жүсіп 

Баласағұнның зерделі ойлары біздің өрбітіп отырған мәселеміздің түйінін   шешкендей: 

Балам  білім  жолын қусын десеңіз,                  

Бесінгінде ақ ілім  шоғын  көсеңіз.                                                               

Білім  үйркт  сәбиіңе  сарала ,                                                                              

Уыздай  ұйыт, сүттей  сіңір  қанына!                                                             

Бала тәрбиесіне тек балабақша , мектеп , оны қоршаған орта ғана емес, сонымен 

қатар  отбасы  мүшелерінің  бәрінің  тигізер  әсері  мол  .Біздің  балабақша  ұжымы  ата  – 

аналарды  ұйымдастырып , балаларының балабақшадағы өмірінің тәрбиесіне белсене 

қатысуларына  арналған іс – шараларды жиі өткізіп тұрамыз. 

Оған  сауықтыру  кештері,  ертеңгіліктер,  психологтың  тренингтері,  сауалнамалар 

жатады.  Осындай  отырыстар  арқылы  ата  –  аналар  бір-бірімен  жақынырақ  танысып 

отыра мәселерді бірге шешуге тырысады. 

 «Жұмыла  көтерген  жүк  жеңіл»  -  дегендей  ,  балабақшамыздың  ұжымының 

осыталаптары    орындау  мақсатында  іс  -  тәжірибеде  мектепке  дейінгі  жастағы 

балалардың отбасыларымен біріге отырып, жұмыс жасау, оның ішінде отбасы бұрышы 

құрып,  олармен  жеке  –  жеке  жұмыс  жүргізу  өз  нәтижесін  беруде.Сондықтан  өз 

әріптестеріме  ата  – аналарды  ынтымақтастық пен  серіктестікке  жұмылдыра  атқарған 

жұмысымыздың іс– тәжірибесін ұсынғым келіп отыр.Мысалы, «Әжелер отырысы», « 

Әженің  үйінде  қонақта  болу»,  «Атам-әжем  ауылы»,  «Менің  туған  өлкем»  атты 

өткізілетін  іс-шаралардың  мақсаты-  балалар  мен  ата-аналарды  халқымыздың  салт-

дәстүрімен,  әдет-ғұрпымен  таныстырып,  оны  өзара  көрсете  алу  дағдыларын 

қалыптастыру. Әсіресе Наурыз тойының тойлануы кезеңінде балалардың  Наурыз айы 

мұсылманша жыл басы екені,ондағы балаларымыздың наурыз көженің не екенін біліп, 

дәмін көріп қуанышқа бөленулері үлкен әсер қалдырды.   Барлығымызға мәлім,өзінің 

ұлтының  толыққанды  мәдениетін,салтын  көздің  қарашығындай  сақтау,онымен  қоса 

озық дәстүрлері мен тәжірибені дамытуға үйрету әже-аталарымыздың міндеті.Олардың 

білген-  түйгендерін,өмірлік  іс-тәжірибесін  кейде  өздерінің  басынан  өткенін 

немерелеріне  айтып  отырғаны  қиял-ғажайып  ертегі  үлгісі  сияқты  балаларды 

қызықтырады.Ата–әжелерін  немерелері  ертегі  кейіпкерлеріндей  сезініп,мақтаныш 

сезімде  отырады.Сондайақ  біз  балабақшамызда  Ұлы  Отан  соғысы  ардагерлеріне 

арналған «Атадан қалған асыл мұра»деген тақырыппен әзірленген мықсаты  балаларды 

отнсүйгішкке,құрметтеуге тәрбиелеу,үлкендердің қалыптастыру.                          

Сайыстың тапсырмалары:  

1.Қолөнер  үлгілерімен таныстыру 

2.Ұлттық ойындар ойнау (көкпар, арқан тарту, асық ату).Балалар өз аталарының 

ойнағандарын  көріп,  үлкен  қуанышқа  кенелді.Оларға  үлкен  ілтифат  білдірді.Бізде  

мұндай шараларды жиі өткізу дәстүрге айналған.Ата-аналармен жұмыс,ата-аналармен 

треннигтер,  пікір  сайыстар,психогоиялық    демалыс  үстел,  ауыша  журнал,ата-аналар 

кештері,ата-аналар  оқулары,ашық  күндер  тәрізді  дәстүрлі  емес  формалармен 

ұйымдастырылды. Мысалы,осынын ішінде әкелерге арналған жиналыс өткізу арқылы 

отбасында әкенің бала тәрбиесіне қаншалықты  дайындықтарды бары жайлы мағлұмат 

аламыз.                                

 

247 

 

Бала  тәрбиесі  ана,ата,әжелері  ғана  емес,сонымен  қатар  әкелердің  қандай  үлес  

қосатындарын білу үшін балаларға әкелерінің тәрбиесі жайлы бірнеше сауалдар қойып, 

оны үнтаспа арқылы әкелеріне тыңдаттық.                                                                                

Балаларға берілген сауалдар мынандай: 

1.Сенің әкең жұмыстан тыс уақытта немесе айналысады? 

2.Саған уақытын кім көп бөлінеді? (әке,ана,ата,әже) 

3.Сенің әкеңсені неге үйретеді? 

4.Әкеңмен қандай ойындар ойнайсың?                                                                                                       

5.Демалыс кезінде әкеңмен қыдырасың ба?                                                                                       

6.Әкең,атаң мен әжеңе қандай көмек көрсетеді?                                                                                                    

7.Әкен үй тірлігіне көмектесе ме?                                                                                                             

8.Әкең саған ертегі айтып бере ме?                                                                                                     

Міне  осындай  сауалдардың  жауабын  баласынан  естіп,  әкелер  бала  тәрбиесіне 

көбірек  көңіл  бөліп,  қателері  болса  бөліп,  тәрбиеге  жаңа  көзқараспен  қарауға 

әдеттенеді. Осы аталған жұмыстармен қоса біздің балабақшада тәрбиелік мақсатта ата-

аналармен, қоғамдық ұйымдармен бірлесіп «Сәбиоерге туған ел шуағы» атты аудандық, 

облыстық  көлемде  акция  өткіздік.  Акцияның  мақсаты:  Балабақша  өміріне  қоғамдық 

ұйымдарды, ауыл әкімдерін, аудан мәслихат депутаттарын жұмылдыру. Сонымен қатар 

ата-аналар  тамыз  айынан  бастап  «Отбасы  газетін»  шығаруға  белсене  қатысты.  Осы 

«Отбасы  газеті»  беттеріне  ата-аналармен  ынтымақтаса,  баламен  бірге  орындаған 

жұмыстардың нәтижелерін жариялаймыз. Олар: отбасы мүшелерінің шығармашылық 

жұмыстары, қол өнері, баланы салауатты өмір салтына бейімдеуі мен дәмді тағамдарды 

баламен бірге балабақшада ұжымға арнап әзірлеуі өз нәтижелерін берді. Бұл шаралар 

тұсында балалардың да өзара сүйіспеншілігі артты. Осындай іс-шаралардың арқасында 

ата-аналарымыз кәсіби тәрбиеші болып, бірнеше нәтижелерге қол жеткізді. Біріншіден, 

біз ата-аналарымызбен тығыз байланысқа қол жеткіздік. Балалардың бәрін, тіпті оның 

үй-ішін, әке-шешесінің, ата-әжесінің, аға-әпкесінің жағдайларын жақсы білетін болдық. 

Екіншіден, баланы бөле-жармай бірігіп, тәрбиелеп отырамыз. Бұрыңғыдай тәрбиешілер 

арқылы  «ананың  мамасына  айтыңызшы,  мынаның  папасына  айтыңызшы.  Менің 

баламды ұрыпты немесе тістепті» деген шағым сәлемдемелер азайды. Сонымен, қатар, 

«баланы-жастан» демекші, сәбиіміз де белсендік, жауапкершілік дағдыларын сіңіруде. 

Ата-аналар  бір-бірімен  жарыс  сәтінде  отбасы  газеттерін  шығара  отырып, 

әдебиеттермен танысып, ізденіске жол ашты. Осындай, іс-шаралардың нәтижесі бүгінгі 

таңдағы білім жүйесін жетілдіруге өзіндік үлесін қосады деген ойдамын.                                                                       

Ата-анамен    балабақша  арасындағы  тығыз  қарым-қатынас,бірлік,ынтымақ 

жарасым тапқан жағдайда оның бала тәрбиесіне тигізетін ықпалы да нәтижелі болмақ.                             

Кішкентай  бүлдіршін,балдырғандарын  қолынан  жетелеп,балабақшаға  апарып 

салған  соң,  одан  арғы  бар  міндетті    тәрбиешілерге  жүктеп,  «балам  бақшада,  еш 

алаңдаудың қажеті жоқ-деп,немесе балабақшадан балам түк те үйренбеді,ондағы тәрбие 

тым  нашар»-деп  бар  кінәніде  сол  баласының  «апайларына»  артып,өздері  бейқам 

жүретін  ата-аналар  арамызда  жоқ  емас.Керсінше,  өз  тарапынан  белсенділік 

танытып,баласының бақша табалдырығын  аттаған алғашқы сәтінен бастап тәрбиешінің 

балаға  қойған  талаптарымен  танысып,  өткізілген  бағдарлама  бойынша  берілген 

тапсырманың  орындалуын  жіті  қадағалап,    баласының  іс-қимылын,әрекетін  көзінен 

 

248 

 

таса қылмай отбасындағы тәрбиемен балабақшадағы тәрбиені ұштастырып отыратын 

ата-аналарымыз да баршалық.         Таяуда бала тәрбиесіндегі жауапкершілікті ерекше 

сезіне  отырып,балабақшамен  бірнеше  нәтижелерге  қол  жеткізді.Біріншіден,  біз  ата-

аналарымызбен тығыз байланысқа қол жеткіздік.Балалардың бәрін, тіпті оның үй-ішін, 

әке-шешесінің  ,  ата-әжесінің,  аға-  әпкесінің  жағдайларын  жақсы  білетін 

болдық.Екіншіден,  баланы    бөле-жармай  бірігіп  тәрбиелеп  отырмыз.Бұрынғыдай 

тәрбиешілер  арқылы «ананың мамасына айтыңызшы, мынаның папасына айтыңызшы, 

менің баламды ұрыпты немесе тістепті» деген  шағым сәлемдемелер азайды.                                                                                                                      

Сонымен қатар, «баланы -жастан» демекші, сәбиіміз де белсенділік, жауапкершілік 

дағдыларын сіңіруде. Ата-аналар бір бірімен жарыс сәтінде отбасы газеттерін шығара 

отырып, әдебиеттермен танысып, ізденіске жол ашты.Осындай іс-шаралардың нәтижесі  

бүгінгі таңдағы білім  жүйесін жетілдіруге өзіндік үлесін қосады деген ойдамын.                                                                                                                     

Ынтамастастық  дегеніміз-  бұл  «тең  денгейде»  қарым-қатынас  жасау,бұнда 

көрсету,бақылау бағалау артықшылығы ешкімге де тиесілі емес.Аталған отбасындағы 

нақты  бір  баланы  тәрбиелеу  үрдісіндегі  қиінды  пен  қуаныш,  табыстар  мен 

женілістер,күдіктену  мен  ойлау  бойынша  педагог  пен  ата-ананың  жеке  қарым-

қатынасы  «Отбасы-мектеп  жасына  дейінгі  мекеме»  контекстегі  басты  кезен  болып 

табылады.Баланы  түсінуде,оның  жеке  дербес  мәселелерің  шешуде,оны  дамытуды 

оңтайлантыруда бір-бірінекөмек көрсету аса қажет.                                                                                              

«Балабақшаның  ішкі  ашықтығы»  -  бұл  ата-аналарды  балабақшаның  білім  беру 

үрдісіне 

тарту. 

Ата-аналар,отбасы 

мүшелері 

мектеп 

жасына 

дейінгі 

мекемедегібалардың өмірін мейлінше қызықты ете алады ,білім беру жұмысына өзінің 

үлесін қоса алады.   

Маңыздылысы  балалар  әкесіне,анасына  құрмтетпен,сүйспеншілікпен  және 

ризашылықпен  қарауға  үйренеді.Өйткені  олардың  ата-анасы  сондай  көп 

білетіні,қызықиы әнгімелейтіні,қолдарынан бәрі келетінін мақтан етеді.Ал педпгогтар 

болса  өз  кезгінде  отбасыны  жақсы  біледі,отбасылық  тәрбиелеудің  мықты  және  әлсіз 

жақтарын түсінеді,өзінше мінезін анықтайды,кейде тіпті олардаң үйренеді.Балабақша 

мәлімдемелік ашық жүйе емес,нақты балабақша болуы үшін ата-аналар мен педагогтар 

қарым-қатынасын  сенімділік  психология  негізінде  құруы  керек.Ата-ана  педагогтың 

балаға  деген  жақсы  қатынасына  сенімді  болуы  қажет.Сондықтан  да  педагог  өзінің 

балаға  деген  «мейірімді  көзқарасын»  қалыптастыруы  қажет.Ата-аналардың  мектеп 

жасына  дейінгі  мекемеге  еркін  келуінің  манызды  өз  баласының  оның  қалай  басқа 

балалармен  араласуын,қалай  оқитының,құрдастарымен  қарым-қатынасын  көру  Өз 

баласының  дамуы  басқа  балалардан  артта  қалған  жоқ  па,балабақшада  ол  үйдегідей 

емес,өзің  басқаша  ұстауын  еріксіз  салыстырады.Бәрін  де  мен  дұрыс  істеймін  бе,неге 

менде  тәрбиелеудің  өзге  нәтижесі  қалыптасқан,неге  үйрену  керек  деген  рефлекстік 

қызмет»іске қосылады».                       

Казіргі уақытта мектеп жасына дейінгі жүйені қайта құру жүруде және осы қайта 

құру педагогикалық үрдісті ізгілендіруге басты көніл бөлінуде. Оның мақсаты қоғам 

мүшесін тәрбиелеу емес,жеке тұлғаны еркін дамыту.Балабақша мен отбасының қарым-

қатынасына көп назар аударылуда.                                                                                                                

Қызметкерлер  тәрбиелеу  ықпалының  біртұтас  принципіне  негізделген  ата-

аналармен дәстірлі емес қарым-қатынас нысандарын іздестіруде. 

 

249 

 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1.«Отбасы балабақша журналы» Жұмабекова Ф.Н 2008 ж 

2.Мектепке дейінгі педагогика . Жұмабекова Ф.Н 2009 ж 

3.Баланыз мектепке дайын ба. Жұмабекова Ф.Н 2006 ж 

 

 

ҮШТІЛДІЛІК БІЛІМ БЕРУДІ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ШАРТТАРЫ 

 

Бекболатова С.К. 

«Алтынай» б/б КМҚК  

 

 «Әр елдегі қазақ әр елдің тілін мықтап игерсе, ол - білім.  

Ол шетел тілінде сөйлесе – тіпті жақсы.  

Бірақ ана тілін тұншықтырып, көміп тастаса - ол кешірілмес күнә» [1] 

 (Н. Ә. Назарбаев) 

   Тіл білу – байлық. Әсіресе, өркениеттік өрелік алға шығып, жаһанданудың лебі 

есіп тұрғанда көп тілді игергенге ешкімнің таласы бола қоймайтыны анық. Сондықтан 

қазақ,  орыс  және  ағылшын  тілдерін  жетік  меңгерген  ұрпақ  қалыптастырып,  бәсекеге 

қабілетті  болу  мақсатында  мемлекетіміз  аямай  қаржы  бөліп,  түрлі  іс  -  шаралар 

ұйымдастырып келеді.  

  «Елбасының  «Үш  тұғырлы  тіл»  жобасы  ел  болашағын  баянды  етуден  туған, 

алысты  көздеген  мақсат.    «Үш  тұғырлы  тіл»  -  қазақ,  орыс,  ағылшын  тілдерін  қатар 

қойып, жарыстыру емес. Керісінше, бұл әр тілді өзіне лайықты орнымен қажетіне қарай 

лайықты пайдалану деген сөз. 

  Бұл  бағдарламалардың  басты  идеясы  Қазақстанды  бүкіл  әлем  халықтарына  үш 

тілді  бірдей  пайдаланатын  жоғары  білімді  мемлекет  ретінде  таныту.  Атап  айтатын 

болсақ, олар: қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі – қарым - қатынас тілі және ағылшын 

тілі  –  дамыған  мемлекеттермен  терезе  теңестіріп,  солардың  қатарына  қосылу  үшін 

қажет. Қарапайым тілмен айтқанда, қазақ тілді дамыту керек, орыс тілін қолданамыз 

және  ағылшын  тілін  үйренеміз.  Осы  мақсатта  бүгінгі  күні  қаншама  бағдарламалар 

қабылданып,  тіпті,  балабақшаларда  көштен  қалыспай,  алты  жасқа  да  толмаған 

бүлдіршіндердің тілін ағылшынша сөйлетуге күш салып жатқаны белгілі. Баланы шет 

тілінде қарым-қатынас жасап, сөйлеуге ерте жастан бастап үйрету қазіргі кездегі өзекті 

мәселелердің бірі. Балаларға жас ерекшіліктеріне сай тілді менгертіп, басқа халықтың 

мәдениеттерін әрі дүниежүзі мәдениетіне жол ашуға мүмкіндік береді.      

  Қазіргі кезде балабақша алдындағы негізгі мақсат  бұл жан-жақты дамыған, көп 

тілді меңгерген шығармашылық тұлға қалыптастыру.  

  Сондықтан да бүгінгі өскелең уақыт талабына сай білім беруді одан әрі жетілдіру 

мәселесі толассыз, үздіксіз күн сайын өзгеріп тұрған әлеммен бірге жүрері  анық. 

Ғұлама ақын Абай, өз халқын орыс тілін оқуға, орыс әлемін ашуға шақырғанда, 

орыс  тілі,  орыс  мәдениеті  арқылы  біз  әлемнің  есігін  аша  алатынымызды  түсінген 

Абайдың  арманын енді  танып отырған  сыңайылымыз.  Шынында да  ХХІ  ғасырда біз 

алатын  жаңа  белестер  ашылды,  өз  болмысымызды  сақтай  отырып,  тіліміз  бен 

 

250 

 

мәдениетімізді  дамыта  отырып,  қарқынды  даму  үстіндегі  әлемнің  техникалық  және 

гуманитарлық  үрдіс  жоспарының  тетігіне  айналу  мақсатымыз.  Бұл  мүмкіндікке  біз 

ағылшын тілі арқылы жете аламыз. 

Иә, көп тіл білу ــ әрине, мақтаныш. Әйтсе де өз ана тілін аяқ асты ету тексіздің ісі. 

Қандай  мемлекет  болмасын  оның,  ең  әуелі  мән  беріп,  ұлықтайтын  тілі,  әрине, 

мемлекеттік  тілі.  Өйткені,  мемлекеттік  тіл  әлемдік  қауымдастықтағы  мемлекеттердің 

сипатты белгілерінің бірі, ұлттық саясатының көрсеткіші. Міне, осы бағытта еліміз, ең 

әуелі, мемлекеттік тіліміздің мәртебесін арттыруға күш салып отыр. 

Ана тілін жақсы біліп тұрып, өзге тілде жетік сөйлесе ــ бұл сүйініш, мақтаныш; ал 

ана тілін білмей тұрып, өзге тілде сөйлесе ــ бұл күйініш, өкініш. 

Мемлекеттік тіл – елдің барша азаматтарын біріктіретін ту, елтаңба, әнұран секілді 

нышан. Патриотизммен тығыз байланысты мемлекеттік маңызды мәселе – мемлекеттік 

тіл мәселесі. Ол елдің барша азаматтарын біріктіруі тиіс. 

«Анамыздың  ақ  сүтімен  бойымызға  дарыған  тілімізді  ұмыту  –  бүкіл  ата  - 

бабамызды, 

тарихымызды 

ұмыту.» 

[2]  

«Ана  тілін  ұмытқан  адам  өз  халқының  өткенінен  де,  болашағынан  да  қол  үзеді.»  [3] 

«Ана тілі дегеніміз – сол тілді жасаған, жасап келе жатқан халықтың баяғысын да, сол 

–  халықтың  мәңгілігінің  мәселесі.  Ана  тілін  тек  өгей  ұлдары  ғана  менсінбейді,  өгей 

ұлдары 

ғана 

оны 

аяққа 

басады.» 

[3]  

«Кімде  -  кім  қазіргі  уақытта  ана  тілін,  өзінің  әдебиетін  сыйламаса,  бағаламаса,  оны 

сауатты, мәдениетті адам деп санауға болмайды» [4]  

Қаншама тіл жанашырлары осындай ұлағатты сөздер айтып қалдырған. 

Тілге құрмет – елге құрмет.Сондықтан,менің парызым — балабақшадағы өзге ұлт 

балаларына  мемлекеттік  тілді  қызықтыра  отырып,жеңіл  меңгерту  үшін,жаңа  әдістер 

мен  технологияларды  өз  тәжірибемде  көбірек  қолданып,тиімді  тәсілдерді  таңдауға 

тырысамын. 

Заман  талабына  сай  әр  мұғалім  өз  сабағын  жаңаша  ұйымдастырып, 

шығармашылық  ізденіспен  өткізеді.  Осы  мақсат  пен  міндеттерді негізге  ала  отырып, 

өзге ұлт балаларына қазақ тілін үйретуде тек қана сөздерді қайталау арқылы үйретпей, 

оларды ойындар мен көрнекіліктер арқылы үйреткен тиімді болып табылады. Ойын мен 

көрнекілік  —  балалардың  тілді  үйренуге  деген  қызығушылығын  арттырады,  сенімін 

оятады. 

Қазақ халқының ұлы ойшылы Абай Құнанбаев: «Ойын ойнап, ән салмай, өсер бала 

бола ма?» деп айтқандай баланың өмірінде ойын ерекше орын алады. Ойын — балалар 

үшін  қоршаған  ортаны  танып  білудің  ең  жеңіл-де  ұтымды  тәсілі.  Оның  негізгі 

ерекшелігі — балалар үн-түнсіз ойнамайды, тіпті, жалғыз болғанның өзінде-де сөйлеп 

отырып  ойнайды.  Ойын  процесінде  сөйлесу  үлкен  рөл  атқарады.  Ойын  —  мектеп 

жасына дейінгі балалардың негізгі іс-әрекеті.  

Бала  үшін  ойын  —  өзін-өзі  жетілдіру  мен  өзін-өзі  көрсетудің  құралы.  Ойын 

әрекетінде баланың психикалық қасиеттері мен жеке басының ерекшеліктері әлдеқайда 

тез қалыптасады, яғни ол арқылы бала білім алады. Ойын ойнау барысында бала ешбір 

бүкпесіз,  бар  жан-тәнімен  ойынға  кірісіп  кетеді-де,  белсенділік  пайда  болады, 

қызығушылық танытады.   

 

251 

 

Сонымен қатар қазақ тіліне үйреткенде балалардың жас ерекшелігін ескеру әдіс-

тәсілдерді таңдаумен сай келеді. Ойын — оқу үдерісіндегі оқытудың әрі формасы, әрі 

әдісі ретінде дербес дидактикалық санат. Тіл үйретуде ойынды көрнекі құралдар, түрлі 

суреттер,  кестелер,  ойыншықтар,  музыка  және  т.б.  материалдар  сабақты  көркемдеп 

отырса, балалардың сөздік қоры біршама толығады, ауызша сөйлеу түрлері кеңейеді. 

Әрбір сабақта ойын түрлерін және өзара сөйлеу үлгілерін тақырыпқа сай қолданған жөн 

және тиімді. 

Тіл  үйрету  барысында  ойын  элементтерін  дидактикалық  материал  ретінде 

қолданудың  пайдасы  бар.  Дидактикалық  ойындар  арнайы  мақсатты  көздейді  және 

нақты міндеттерді шешеді.   

Балалардың  жас  ерекшеліктеріне  қарай  ойын  түрлеріде  әр  түрлі  болып  келеді. 

Баланы  ойынға  қызықтыра  отырып  оқу  іс  әрекетіне  айландырып,  ойын  түрін 

күрделендіре  түсу  керек.  Ойын  арқылы  балалар  қазақ  тілін  үйреніп,  сөздік  қорын 

байытады, мемлекеттік тілді меңгереді және жаңа материалды жақсы қабылдайды, есте 

сақтайды, зейіні дамиды, қызығушылығы артады. Қазақ тілі сабағындағы сөздік қорды 

дамыту  жұмыстары:  түсіндіру,  сұрақ-  жауап,  сөйлесу,  әңгімелесу,  әңгіме,  көрнекілік 

әдіс — тәсілдер арқылы жүзеге асады.  

Балабақшада өзге ұлт өкілдеріне қазақ тілін  оқып-білуге, үйренуге жағдай жасау 

арқылы  әр  тілдің  өзіндік  ерекшелігін  білеміз,  салт-дәстүрімен  таныс  боламыз. 

Дыбыстарды дұрыс айту, үйрету үшін артикулясына айрықша көңіл бөлеміз. 

Қуыршақты ұйықтату үшін бесік жырын айтып әлдилей отырып,қазақ тіліне тән 

дыбыстарды дұрыс айтуға жаттығады,дауыстың ырғағы дамиды. Өзге ұлт балаларына 

ол  дыбыстар  ешқандай  қиындық  келтірмейді..Мектеп  жасындағы  балаларға  бесікті 

ақырын тербетіп отырып,ырғақты сазды әуенмен бесік жырын айтқан өте ұнайтынын 

сабақ барысында байқадым.Әр бала өзі бесікті тербетіп,бесік жырын айтуға құлшыныс 

білдірді.Әрине,балалардың  тілдеріне  жеңіл  айтылатын  бесік  жыры  таңдап 

алынады.Бесік жырын тыңдаған және айтқан баланың бойына ұлттық қасиет дариды 

деп ойлаймын. 

Балабақшада  берілген  барлық  білім-  барлық  білімнің  бастамасы  әрі  жан-  жақты 

дамытудың  түпкі  негізінен  қалайтын  орын.  Сондықтан  да,  балалардын  ой  өрісін 

үздіксіз    дамыту  үшін  сабақты  ойын  арқылы  өткізудің  маңызы  зор.  Ойын  —  мектеп 

жасына дейінгі балалардың негізгі іс-әрекеті. Сұлтанмахмұт Торайғыров  «Балалықтың 

қанына ойын азық» деп бекер айтпаған. Ойын — бала үшін нағыз өмір. Өйткені, ойын 

үстінде баланың бір затқа бейімділігі, мүмкіндігі және қызығуы анық байқалады. 

Бала  жас  кезінде  тілді  еркін  меңгереді.Бүлдіршін  жаста  меңгерілген  білімнің 

іргетасы берік әрі мықты болады. Осы берік әрі мықты білімді санаға себелеп, жанға 

ұялататын әрине  біз-мұғалімдерміз.  

Қорытындылай  келе,  ойындар  балалардың  таным  белсендігін  жандандыратын, 

өздігінен  ойлауын  дамытатын  тәсілдердің  бірі.  Олар  кез  -  келген  оқу  материалын 

қызықты  да  тартымды  қылып,  балалардың  көңіл  -  күйін  көтеруге,  өздерінің 

жұмыстарына  қанағаттануға  және  өтілген  тақырыпты  жеңіл  меңгеруге  көмектеседі. 

Тақырыпты  ашу  барысында  ойын  арқылы  дамытуға  арналған  тапсырмалар  жүйелі 

қолданылып,  ұйымдастырылып  отырса  сонда  ғана  педагогтың  тақырып  мақсатын 

ашуына мүмкіндік береді.Ал, дұрыс таңдау үшін балалардың психологиялық және жас 

 

252 

 

ерекшеліктері мен мүмкіндіктерін білу керек. Тек қана осы жағдайда ғана, біз күткен 

нәтижелерімізге қол жеткізе аламыз. Тиімді қолдана білген кез келген технология білім 

сапасын арттыратыны айдан анық. 

Менің ең басты мақсатым-балабақшадағы өзге ұлт өкілдеріне қазақ тілін үйрете 

отырып,  жүрегі  «Отаным,Қазағым,Тілім»  деп  соғатын  ұлттық  сана-сезімі 

жоғары,ұлтжанды ұрпақ тәрбиелеу. Әрбір Қазақстандық  азамат өзінің ана тілін біліп, 

сүюге, құрметтеуге міндетті. Сонымен қатар, әр адам өзге де тілді үйреніп, оларға да 

құрметпен қарап, өз кәдесіне жаратып жатса, «Жеті түрлі ілім біл, жеті жұрттың тілін 

біл» деп ата бабаларымыз айтпақшы, нұр үстіне нұр болады деп ойлаймын. 

Дамыған елу мемлекеттің қатарына кіру үшін білімді ұрпақ тәрбиелейік. Себебі, 

Қазақстанның  болашағы  білімді  ұрпақтың  қолында.  Қазіргі  жастар  -  ертеңгі 

Қазақстанның болашағы.  

Ел  тәуелсіздігінің  маңызды  нашаны  –  мемлекеттік  тіл.  Ол  –  тәуелсіз  ұлттың 

мәдениеті  мен  салт-санасының,  рухани  болмысының  тірегі.  Тіл  арқылы  халық  өзге 

халықтардан ерекшеленеді. Тіл – ұлттың өзгеден ерек даралығын анықтайтын белгісі.  

Орыс  тілін білу  –  тарихи  артықшылығымыз.  Орыс  тілі  арқылы қазақстандықтар 

бірнеше  ғасыр  бойы  қосымша  білім  алып,  ел  ішінде  де,  шет  жерлерде  де  өз 

дүниетанымындары мен араласатын орталарын кеңейтіп жатыр.  

Ағылшын тілін меңгеру – жастарға әлем танудың кілті болмақ. Ағылшын тілін білу 

біздің жастарға шексіз мүмкіндіктер ашады. Ол – жаһанданудың кепілі.  

Қазақ  тілі  –  мемлекеттік  тіл.  Еліміздің  тәуелсіздігінің  нышаны.  Қазақстанның 

болашағы – қазақ тілінде, яғни қазақ тілі – болашақтың тілі.  

Ал біздің мақсат – ағылшын идеологиясын сіңіріп, ағылшын болып өмір сүру емес, 

ағылшынның тілін ғана үйрену емес пе? Балаларымызды әлемге қанат жайған ағылшын 

тілімен қаруландыру ғана емес пе? Өз тілің бірлік үшін,өзге тіл тірлік үшін керек екенін 

ұмытпайық. Сондықтан  «Ана тілің ــ арың бұл, ұятың боп тұр бетте. Өзге тілдің бәрін 

біл, өз тіліңді қүрметте» деп, ақын Қадыр Мырза-Әли ағамыз айтқандай, әуелі өз ана 

тілімізді құрметтеп, оны ардақтап, аялап үйренейік те, өзге тілдің бәрін білуге барынша 

құлшыныс  жасайық.  Өз  тіліміз  өзегіміз,  халықтық  қасиетімізді  айғақтайтын  алтын 

тұғырымыз  болсын.  Әр  ұлттың  өз  тілі  өзге  тілге  жеткізетін  көпір  есепті.  Ана  тілдің 

мәртебесі әрқашанда биік болуы тиіс. 

Сөзімді ұлы Абайдың мына өлең жолдарымен аяқтағым келеді. 

Ақырын жүріп анық бас, 

Еңбегің кетпес далаға. 

Ұстаздық еткен жалықпас, 

Үйретуден балаға! 

 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі: 

1.

 

Н. Ә. Назарбаев. 2007ж. «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан” атты халыққа жолдауы  

                                                                                                                                      

akorda.kz 

2.

 

Бауыржан  Момышұлы.  Бердібаев  Р.  «Сарқылмас  қазына»  Алматы  «Мектеп» 

2001ж. 

3.

 

Ғабит Мүсірепов. Бердібаев Р. «Сарқылмас қазына» Алматы «Мектеп» 2001ж. 

 

253 

 

4.

 

Мұхтар Әуезов.   Бердібаев Р.  «Сарқылмас қазына» Алматы «Мектеп» 2001ж. 

5.

 

ҚР  Білім  беруді  дамытудың    2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 

бағдарламасы. 

6.

 

Бала мен балабақша журналы №6 2013 ж., № 2. 2014ж.  

7.

 

Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік   

жалпыға міндетті стандарты. 2013ж 

 

 

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ЖАСТАҒЫ БАЛАЛАРМЕН ПСИХО-КОРРЕКЦИЯЛЫҚ 

ЖҰМЫС 

 

Бекишбекова Галияш Сериковна 

Шет ауданы «Балдырған» балабақшасы 

 

Бүгінгі таңда жалпы білім беретін мектепке дейінгі білім беру,орта мектеп жаңа 

қоғам мектебі,яғни саналы халықтық мәдениетке бағытталған.Баланың жеке басының 

дамуына,жеке тұлға болып қалыптасуына жағдай жасайтын,бәсекеге қабілетті, елдің 

ертені болатын жас ұрпақты өсіріп ,дамытатын мектеп болуы тиіс.                            

Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында: «Білім беру жүйесінің басты 

міндеттеріне:білім  бағдарламарын  меңгеру  үшін  жағдайлар  жасау  және  адамның 

шығармашылық,рухани  және  дене  мүмкіндіктерін  дамыту,адамгершілік  пен 

салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру,жеке басының дамуы үшін 

жағдай  жасау  арқылы  парасатты  байыту»  деп  атап  көрсеткен  болатын.Осыған 

байланысты қоғам алдында баланың жеке басының үйлесемді дамытуға бағытталған 

міндеттер  қойылып  отыр.  Еліміздің  әрбір  болашақ  азаматын  жан-жақты 

тәрбиелеп,білім  беру  арқылы  дамыту  ең  жауапты  іс.Балабақшада,  мектептің  кіші 

топтарында  үлгеріме  төмен  балалар  тобында  психикалық  дамуы  тежелген 

(ПДТ)балалар кездеседі. Психикалық  дамудың тежелуі- бұл баланың интеллектуалды 

қабілетінің жасына сәйкес келмеуі. Баланың психикалық дамуының тежелуінің негізгі 

себептері түрлі болуы мүмкін.Бұл жағдайдың негізгі себебі бала миының әлсіз түрдегі 

органикалық  зақымдануы  немесе  іштен  туа  біткен,туылу  кезінде  және  өмірінің  

бастапқы  кезеңдерінде  болған  жағдайлар,негізгі  әлеуметтік  жағдайы,нашар 

көруі,қүлақ  ауруы  тағы  да  басқа  себептерден  болуы  мумкін.Психикалық  дамуының 

тежелуінің  негізгі  бұзылыстары  интеллектуалды  деңгейі  көбіне  таным  процестері: 

зейіні,логикалық  есте  сақтауы  ,ойлауы  кеңістікті  бағдарлауы  төмен  болып 

келеді.Сонымен  қатар  балабақшада  аффектілі:  шектен  тыс  өкпешіл,жағымсыз 

тұйық,эмоциясы  тұрақсыз  балалар  кездеседі.Мұндай  балалар  білімі  мен  дағдыла-

рына,тұлғалық  жетімділігіне  мінез-құлқына  байланысты  мектепте  оқуда    көп 

қиыншылық-тар көреді: мектепте орнатылған тәртіп нормалын сақтау оларға аса қиын 

Оқудағы  қиыншылықтар  олардың  жүйке  жүйесінің  әлсіреунен  тереңдей  түседі  тез 

шаршайды,жұмысқа қабілеті төмендейді, бастаған жұмысын аяқтамайды.Балалардың 

Жұмыс  қабілетінің  төмендеуі  және  зейін  тұрақсыздығы  әр  балада  түрлі  көрініс 

табады.Осылайша кейбіреулерінде аса жоғары зейін қоюы және неғұрлым жұмысқа 

деген жоғарғы қабілеті тапсырманы бастағанда байқалады да,оны орындау барысында 

 

254 

 

төмендей  береді;енді  бірінде-зейінің  артуы  жұмыстың  біраз  уақыты  өткен  соң 

басталады;ал  тағы  басқаларыңда  зейін  қоюы  және  жұмыс  қабілеті  біркелкі 

болмай,мезгіл-мезгіл толқып тұрады. Сондықтан  олармен ойынның төрт түрі:сюжетті 

ролді,ереже 

бойынша 

ойын.бейнелі-ролдік 

және 

режиссерлық 

ойындар 

қарастырылады.Осы  тақырып  бойынша  зор  ғылыми-тәжірибелік  жұмыстар 

жүргізгендер:Л.А.Венгер,Л.М.Безруких,А.С.Смирнова,Т.В.Торунтаева,В.В.Холмовск

ая,т.б.психологтардың  назарын  таза  психологиялық  мәселелерге  аударған 

жөн.Психикалық  процестерді  дамытудыжетілдіре  отырып  мінез  –қылықты 

басқару,алдын алу,анықтау және баланаң дамуының жеткіліксіз жақтарын түзетуде  де 

көмек  көрсетедіБала  жүйкесінің  дамуына  балалар  ортасы  көп  қырлы  әсер 

етеді.Мектепке  дейінгі  баланаң  жекелігінің  қалыптасуы  топтағы  эмоцианалдық-

психологиялық ахуалдың жағымды болу шартында ғана толыққанды болады. Шынайы 

өмірде  мектепке  дейінгі  балалар  ішінде  құрдастарының  орнында  танымал  еместері 

кездеседі.олардың  қарым-қатынас  шеңбері  тар,олар  ойын  ұйымдарының  тұрақты 

мүшелері  бола  алмайды,ал  олардың  жеке  қасиетерін  балалар  төмен  бағалайды.Бұл 

жағдайда  коррекция  пәні  баланың  топтағы  құрдастары  мен  танымал  болмауы,ал 

психокоррекциялық жұмыстың негізгі бағыты-балалардың оған деген дұрыс емес кері 

қатынасын  бағдарлау  және  жағымды  бағалау  жүйесін  зерттеу.Бала  жекелігінің 

қалыптасуында  ауытқуының  көрінуінің  алғы  шарты  шет  қалуға  ұмтылысы,өзге 

балармен  байланыстың  ұзақ  болмауы,ойын  топтарына  қатыспаудан  көрінуі  мүмкін. 

Бұл  жағдайда  психокоррекциялық  жұмыстың  мақсаты  қарым-қатынасқа  аз  түсу 

симптомы болады. Мұнда психолог баланың ішкі ұйымына көніл аударады Жұмыстың 

тиімді тәсілі ретінде ересектердің болып жатқан оқиғаға эмоцианалды түсіндіремесін 

пайдалануға  болады,бұл  балаға  болған  жайтты  эмоцианалды  қабылдауға 

көмектеседі.Бұдан  кейін  балаға  құрдастарының  ойынына,таласына,қақтығысына 

өзінің түсіндіруші болуын ұсынуғаболады.коррекциялық жұмыс пәні мектепке дейінгі 

кезеңде  ойын  әректінің  операционалды  жағының  ақауы  болуы  мумкін,ойын 

дағдысының  дамымауы,әріптестіктің  жағымды  тәсілдерін  игермеуі,ойын  әрекеті 

тәсілдерінің  тепе-теңдігі(тым  жайбырақаттылық  қозғалыстағы  мазасыздану). 

Балаларды  құрдастарының  ойын  түсінуге,өз  пікірін  айта  білуге,ортақ  ойынды 

жоспарлауға,әрекет бір ізділігін анықтауға үйрету қажет.Қимыл әрекеті баяу дамыған 

балаларда  шапшаң  мазмұны  ойындарға  қызығушылығын  оятқан  манызды,олардың 

ойын  операцияларын  ең  жоғары  деңгейде  жетілдіріп,сәйкесінше  мұндай  баланың 

әрекетін  мадақтап  отырған  дұрыс.Қимыл  белсенділігі  жоғары  балаларға  өздерінің 

қозғалысын  мазасыздығын  басқара  алуға  мүмкіндік  беретін    жағдай  туғызған 

жөн.Мұндай балалардың қозғалысын жасанды шектеу олардың тек ашу мен қозуын 

күшейтеді.Мотивациялық  аумақты  түзетуде  баланың  мінез-құлқындағы  бұйрық 

өзімшілдік  көзқарастың  басым  болуынан  қарастырылады.Мұндай  балалардың 

белсенді,  бастамшыл,қарым-қатынасқа  бейім  болуы  мүмкін.Бырақ  оларда  ойынға 

деген  ұмтылыс  ойнау  үшін  емес,алғашқы  женіс  деген  секілді    жекелік  мақсаттар 

болады.Өзімшілдік  мотивтер  баланың    мінез-құлқында  ашық  көрінумен  бірге 

жасырын  болуы  да  мумкін.Мұндай  жағдайда  негізгі  түзету  жұмысы  жекелік 

маңыздылық 

пен 

іс-әрекеттің 

қоғамдық 

құнды 

мотивтері 

арасында 

үйлесімділіктіорнатуға  бағыттайды.Бұл  үшін  балаларды  мақсатқа  сай  тәсіл  әртүрлі 

 

255 

 

әлеуметтік  пайдалы  іс-әрекетке  жұмылдыру.Онда  мотивацияға  негізделген  тәсілдер 

қолдануылуы мүмкін,досқа көмек,өз тобына көмек көрсету,қақтығыста төрелік ету.Ең 

бастысы бала әлеуметтік манызды сапасын шынайы көрсете алса және өзінің «басты» 

болуға қажеттілігін қанағаттандыра алса болғаны.Психологиялық коррекция-баланың 

әлеуметті  мүмкіншілігін    ынталындыру  мен  дамытуға  бағытталған  әдістер 

жиынтығы.Тәжірибелі  психолог  маман  психодиагностикалық  өндеу  көрсеткішінен 

алынған нәтижені негізгі ала отырып,жеке бас дамуын қалыптастыруға коррекциялық 

жаттығуларын 

қолданады.Психолог 

 

маман 

жұмысының 

тиымділігін 

талдау,балалармен нақты өзара әрекетті ұйымдастыру және оны жүзеге асыру болып 

табылады.Психокоррекциялық жұмыста «коррекция» терминінің кең қолданымға енуі 

ХХ  ғасырдың  жетпісінші  жылдарынан  басталды,тура  аудармасы  «исправление  -

түзету»  деген  мағынаны  береді...Психолог  жеке  тұлғаның  мінез-құлқы  мен 

сапаларына,  белгілі  әсер  етуде  түзету  жұмысына  бағдарлама  құрады.Бағдарлама 

құрылымы 

психологиялық 

және 

педагогикалық 

екі 

бөлімде 

қарастырылады.Психологиялық бөлімінде психолог жеке жұмыс жоспарын жасап,оны 

жүзеге  асырады.Ал  педагогикалық  бөлімінде  психолог    басқа  мамандармен-

тәрбиеші,ата-анамен  біріге  отырып,психологиялық  ұсыныстар  құрастырады 

Психокоррекциялық мақсат үш бағытқа негізделеді: 

 

1.Әлеуметтік даму жағын ықшамдау.                                                                                                             

2.Балада іс-әрекет түрлерін дамыту.                  

3.Жас және психологиялық жаңа білімді қалыптастыру. 

Психокоррекцияның негізгі міндеттері: 

Жеке бас  дамуына қажетті когнитивті (ақыл-ой),эмоцианалды және мінез-құлық 

өрістер бірге қарастырылып,субъектінің мәдени және жас ерекшілігін ескере отырып 

ішкі  ресур-старды  белсенділеу  болып  табылады.Психокоррекциялық  жұмыстарды 

жүргізу  жағымды  тәжірибе  жинақтау  мақсатында  құрылуы  және  жүзеге  асырылуы 

қажет. 

Мектепке дейінгі кезеңде психокоррекцияны қолдану ерекшелігі: 

Психокоррекциялық 

жұмыста 

ойын 

жаттығулары 

мінез-құлықтың 

реттелмеуі,бала қобал-жуында,қорқуы мен қарым-қатынас бұзылғанда қолданылады. 

Мектепке дейінгі кезеңде ойын еркін әдәс ретінде қолданылады. Ойын жаттығулары 

бағыттау,қайта  құру  және  бекітуге  арналады.ойын  үстінде  баланы  асықтыруға 

болмайды,бырақ  белссенділігін  байқатқанда  мадақтап  отыру  шарт.Ойындарда 

баланың  кейбір  типологиялық  ерекшеліктері  ерте  көрінеді.Бұны  балалар  ортасында 

көсемнің  пайда  болуы,ұялшақ,аз  араласатын    баланың  өзіндік  мінез-құлқы 

растайды.Әр түрлі баланың тек әр түрлі қарқынмен ғана дамымайтыны,сонымен бырге 

дамудың және түзетудың сатысынан өтетіні белгілі.Ойын қызметінде өз мінез-құлқын 

ересектер  жасаған  ойын  ережелері  процессінде  меңгеру  арқылы  басқару  шеберлігі 

қалыптасады,демек,ойын  қызметі  мақсаты  жетекшілік  етудің  әсерімен  балаларды 

тәрбиелеу болып табылады.                             

Мектепке дейінгі жастағы балалармен коррекциялық жұмыстардың түрлері:                                                                         

- Сипатына қарай симптомды және дер кезінде дамудағы кедергіні аңықтайды.                          

 

256 

 

–Ұзақтығына  қарай(тым  қысқа,қысқа  және  ұзақ,тым  ұзақ)  болып  келеді.Өзекті 

мәселені  шешуге  қажетті  бір  немесе  бірнеше  сағаттар,айлар  сондай-ақ  кейде жылға 

созылуға мүмкін.                                                                                                                                               – 

Міңдеттің  ауқымына  қарай(жалпы,жек  және  арнайы  болып  бөлінеді).Кешенді 

ұйымдастырылған жұмыстар жеке,жалпы және арнайы топпен жүргізіледі.                            

–Мазмұнына қарай (танымдық өрісі,жеке тұлғалық,аффектілі-еріктік,мінез-құлық 

тұрғысынан,тұлға  аралық  қатынасынан.топ  ішілік  ата-ана  мен  бала  қатынасынан 

тұрады). 

 -Жұмыс түріне қарай : жеке топпен табиғи жабық топпен(ұжым,отбасы).                                      

-  Бағдарламаға  байланысты  :бағдарламалық  және  жанынан  шығарған  еркін 

тақырыптар.          -  Әсер  етудегі  басқару:  директивті  және  директивті  емес  болып 

қарастырады.  Білім  беру  мекемелерінде  коррекциялық  жұмыс  психологиялық-

педагогикалық  әсер  тұтастығы  оны  түзетуде,бала  дамуындағы  бұзылыспен 

жетіспеушілікке  ағарту  жұмыстарын  қолдану.Ол  екі  байланыста  көрінеді: 

симптомдық жеке ауытқуға және этимологиялық шығу себебіне бағытталған.                                                                                                                              

Психолог  коррекциялық  жаттығулармен  айналысқанда  келесі  тізбекпен  жұмыс 

жасайды: А) Не бар? Б) не болу керек? В) қажетті нәрсе болуы үшін не істеу керек?                        

Оған жауап беруде психиканың дамуының үш деңгейде қарастыра түсінік беру 

мен талдаудан тұрады.Жалпы алғанда,түзету мен алдын алу жұмыстарының міндеті 

жоғары тәуекелдік топтарға қатысты жүзеге асырылатын қайта құруларға,тәуекелддің 

психологиялық  факторлары  болып  табылатын  жағымсыз  психолгиялық  факторлары 

болып табылатын жағымсыз психологиялық жанаруларды қайта өзгертуге,баланың өз-

гелермен гармониялы қатынастарын қайта қалыптастыруға бағытталған ұйымдасты-

рылған  психологиялық әсер етушараларын жүзеге асыру болып табылады.     

Диагностика-бұл  психокоррекцияның  бастапқы  кезеңі,ол  зерттелінушілер 

белсенділігі  принципін  ұстануды  талап  етеді.Демек психокоррекциялық  ясер етудің 

негізгі  құрамы  болып  отбасында  жұбайлар  арасында  да,ата-аналар  мен  балалар 

арасында  да  жаңа  әлеуметтік  қатынастардың  эмоцианалды  бай,тұрақты  тәжірибесін 

қалыптастыру табылады. 

Қорытындылай психокоррекция үрдісте ең негізгісі психологиялық және жүйелік 

әсердің кешенділігі болып табылатына назар аудару қажет.Сондықтан, психологиялық 

коррекция  (түзету)-  ол  қайта  қүру,баланың  психологиялық  тәуекел  фактор  ларын 

қайта құру,отбасында гармониялы қатынастарды қайта қалыптастыруға бастайды. 

 

Қолданылған әдебиеттер : 

1.Айсмонтас Б.Б. Общая психология. Москва 2003ж. 

2.Брунер Д. Экзотерическая психология М.  1994 

3.Грабузов В.И. Практическая психотерапия СПБ., 1994 

4.Кошелева  А.Д.,Алексеева Л.С. Диагностика и коррекция гипеактивного ребенка М. 

1997 

5.Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі 8-том Қазақ ССР-нің Ғылым баспасы Алматы 1985   

 

 

 

 

257 

 

КАЖДОЕ ЗАНЯТИЕ – НОВОЕ И ИНТЕРЕСНОЕ ПРИКЛЮЧЕНИЕ 

 

Бекишова Айгуль Алпысбаевна 

Инструктор по ФВ в детском саду 

ОК ШИДС № 68 

 

Доставь удовольствие своими занятиями  для детей так, чтобы они их никогда не 

забывали. “Здоровый ребенок дошкольного возраста - это жизнерадостный, активный, 

любознательный,  устойчивый  к  неблагоприятным  факторам  внешней  среды, 

выносливый и сильный, с высоким уровнем физического и умственного развития”. В 

настоящее время одной из наиболее важных и глобальных проблем является состояние 

здоровья  детей.  Вырастить  здорового ребенка  –  вот  самое  главное,  что необходимо 

сделать  нам  взрослым.  Полноценное  физическое развитие  и  здоровье ребенка  –  это 

основа формирования личности. Охрана и укрепление здоровья детей, всестороннее 

физическое  развитие,  закаливание  организма  –  вот  главная  цель.  Двигательная 

деятельность способствует формированию одной из важных потребностей ребенка в 

здоровом образе жизни. Оно представляет собой отношение человека к собственной 

деятельности,  поддерживающей  и  укрепляющей  его  здоровье.  Двигательная 

активность  способствует  развитие  у  детей  умственных  способностей,  восприятия, 

мышления,  внимания,  пространственных  и  временных  представлений.  Во  время 

выполнения  движений  детьми  педагог  активно  формирует  у  них  нравственно  – 

волевые  качества,  целеустремленность,  настойчивость,  выдержку,  смелость.  При 

выполнении движений вырастает эмоциональное состояние детей. Они испытывают 

чувство  радости,  подъема  настроения,  энергии.  Дети  воспринимают  красоту 

совместных  дружных  действий.  Двигательная  активность  для  развития  психики  и 

интеллекта чрезвычайно велика.  И поэтому нам  необходимо поговорить о здоровье 

сберегающих    технологиях  в  дошкольном  образовании.      Здоровье  сберегающие 

технологии  в дошкольном образовании – технологии, направленные на физическое 

развитие  и  укрепление  здоровья  дошкольников:  развитие  физических  качеств, 

двигательной  активности.  Здоровье  сберегающие  технологии  в  дошкольном 

образовании  -  технологии,  направленные  на  решение  приоритетной  задачи 

современного  дошкольного  образования  -  задачи  сохранения,  поддержания  и 

обогащения  здоровья  субъектов  педагогического  процесса  в  детском  саду:  детей, 

педагогов  и  родителей.  Здоровье  сберегающие  технологии  способствуют  росту 

функциональных возможностей организма ребенка, прививает любовь к двигательной 

активности.  А  это  значит  заложить  базис  здорового  образа  жизни.  Существуют 

различные способы и средства, помогающие выработать у дошкольников интерес и 

любовь к движению начиная с раннего возраста. И поиск  эффективных технологий 

продолжается. Взгляд многих людей на физическое развитие сводится к запоминанию  

и  воспроизведению  определенных  действий  и  движений.  А  ведь  современное 

общество  предъявляет  к  человеку  высокие  требования,  использование  творческих 

способностей необходимых в любой жизненной сфере. Именно поэтому творчество, 

должно стать одним из важных звеньев современного образования. И необходимо  на 

каждом  занятии  целенаправленно  и  эффективно  руководить  двигательную 

 

258 

 

деятельность  детей,  повысить  детский  интерес  к  физической  культуре  и  уровень 

овладения двигательными навыками, затрагивать все основные сферы двигательной 

активности  детей  и  способствовать  творческому  развитию  дошкольников.  Так 

отправляя  детей в страны  «Спортландию», «Мячандию», «Бросандию», «Метандию» 

дети  выполняя  различные  упражнения  связанные  с  метаниями,  бросаниями, 

ведениями,  ловлей  и  другими,    развивают  фантазию  и  учатся  основным  видам 

движений.    Наши  занятия  называются  «Бегай,  прыгай  и  метай,  но  смотри  не 

оплошай!», «Школа бабочек», «Зеленый стадион», «Волшебные колечки и палочки», 

«Оловянные солдатики» и другие. Не следует требовать от детей одинаково высоких 

результатов  в  движениях  и  играх,  а  только  по  способностям.  Надо  уметь  увидеть 

неповторимость  каждого  ребенка  и  дать  ему  возможность  почувствовать  полную 

свободу  самовыражения.  Обеспечить  такую  оптимальную  нагрузку  двигательной 

деятельности , довести до сознания детей суть каждого физкультурного задания, чтобы 

она была понята и принята ребенком. Необходимо помнить что любое двигательное 

действие  должно  приносить  ребенку  счастливые  минуты  радости.  Например 

«Пингвинята, на зарядку!», «Мой  веселый звонкий мяч!» Давайте вместе вспомним 

сказку  «Мойдодыр»  Одеяло  убежало,  улетела  простыня  и  подушка  как  лягушка 

ускакала от меня. Здесь дети подражая одеялам, простыням и подушкам имитируют  

их движения. Но после того  как мальчик снова становится чистым и опрятным одеяла 

и  подушки  вновь  становятся  на  свои  места  в  строю.  Важно  учить  детей  видеть  и 

понимать тех, кто рядом, согласовывать свои действия с действиями других, проявлять 

сочувствие,  поддержку,  в  нужный  момент  помочь  преодолеть  препятствия,  не 

смеяться над тем, кто упал, кому сложнее выполнять то или иное задание. На каких - 

то  занятиях  детям  приходится  быть  «гусеницами»  и  им  необходимо  выполнять 

подтягивания на руках лежа на скамеечках. Не многим удается выполнить с первого 

раза,  необходима  поддержка,  верное  слово  одобрения.  Уровень  развития  основных 

двигательных  качеств  –  ловкости,  быстроты,  выносливости  позволяет  ребёнку 

успешно  овладевать  двигательными  умениями  (бегом,  прыжками,  метанием)  и 

спортивными упражнениями (ходьбой на лыжах, ездой на велосипеде, плаванием). К 

перечисленным двигательным качествам относятся так же и мышечная сила, то есть 

способность овладения движением. Не имея достаточно развитой силы, нельзя быстро 

и долго бегать, плавать, ходить на месте. Крепкий и сильный ребёнок легко осваивает 

новые  движения,  он  уверен  в  себе,  способен  переносить  трудности  и  даже  любит 

упражнения с большей нагрузкой. Так мы постепенно втягиваемся в выполнение таких 

упражнений  как  «кораблики»,  «лодочки»,  «коробочки»,  «сумочки»  «угол» 

«неваляшки» и другие. При разработке рационального двигательного режима важно 

не  только  обеспечивать  удовлетворение    биологической  потребности  детей  в 

двигательной активности, но и предусмотреть рациональное содержание двигательной 

активности,  основанное  на  оптимальном  соотношении  разных  видов  деятельности, 

подобранных с учетом возрастных и индивидуальных особенностей каждого ребёнка. 

Овладевая необходимым программным материалом по развитию движений и получая 

доступные  знания  о  здоровом  образе  жизни,  дети  приобретают  возможность 

самостоятельно заниматься физической культурой не только в детском саду но и дома 

вместе  с  родителями.    Вместе  проходить  через  «Недели  здоровья»,  пробежки  на 

 

259 

 

свежем воздухе, походы. Вместе учить физкультурные разминки, вместе принимать 

участие  во  всех  физкультурных  праздниках,  выполнять  дыхательную  гимнастику  и 

гимнастику  после  сна.  Во  всех  наших  занятиях  нам  помогает  музыкальное 

сопровождение.  Так  например,  если  на  нашем  занятии  звучит  песня  «По  дороге  с 

облаками», дети с удовольствием идут вместе с друзьями в поход по горам и по рекам. 

А песенка «Буратино» и сам персонаж Буратино приглашает детей в страну чудес и 

они все вместе преодолевают различные препятствия. И никакой «Карабас - Барабас» 

не поймает ни одного сказочного героя. Так же  положительных результатов можно 

добиться, лишь сделав своими союзниками родителей, стараясь  вызвать у них интерес 

к физическому воспитанию и укреплению здоровья детей, показать насколько у них 

повышается  интерес  к  занятиям  при  использовании  нестандартного  оборудования. 

Создание нестандартного оборудования - это всегда творчество, изобретение нового: 

по  дизайну,  по  способу  действий.  Оригинальность  оборудования,  уникальность, 

неповторимость - это несомненное достоинство, отличающее наше оборудование от 

типовых, массовых образцов. 

К нестандартному оборудованию предъявляются следующие требования: 

- должно соответствовать гигиеническим и техническим требованиям: оборудование 

должно быть легким, прочным и безопасным. 

- должно выполнять свою развивающую роль, быть разнообразным, динамичным. 

- должно привлекать ребенка яркостью, формировать его эстетический вкус 

Чтобы детям было весело, стараемся  сделать оборудование ярким, красочным, 

привлекательным.  Такое  нестандартное  оборудование  как  «Цветочек  с  пыльцою»  - 

теннисными  шариками  привлекает  детей  как  пчелок  собирать  нектар,  выполнять 

задания  с  теннисными  шариками и  снова  расставлять  все на  места.  А  «удочки»    из 

пластиковых бутылок привлекают детей ловить рыбу. А деревянные кубики с плотной 

лентой  посередине,    особенно  нравится  девочкам,  они ходят  как  взрослые  мамы  на 

каблуках.  Легки  и  практичны  на  занятиях  модули  изготовленные  из  материала  и 

поролона. Они могут превращаться в различные препятствия. 

От  состояния  здоровья  детей  во  многом  зависит  благополучие  общества.  В 

последнее  десятилетие  во  всем  мире  наметилась  тенденция  к  ухудшению  здоровья 

детского  населения.  Экологические  проблемы,  различные  отрицательные  бытовые 

факторы,  химические  добавки  в  продуктах  питания,  некачественная  вода, 

гиподинамия, это лишь некоторые факторы, агрессивно воздействующие на здоровье 

дошкольника.  Дошкольное  учреждение,  как  первое  звено  непрерывного  здоровье 

сберегающего  образования,  предполагает  выбор  альтернативных  форм  и  методов 

организации учебно-воспитательного процесса по сохранению и укреплению здоровья 

детей.  Развитие  детей  тесно  связано  со  здоровьем:  только  здоровый  ребенок может 

правильно, полноценно развиваться. 

 

 

Литература:   

1.

 

Физкультура в детском саду 2006 С. В. Яблонская, С. А. Циклис 

2.

 

Нетрадиционные занятия физкультурой в ДОУ 2004 Н. С. Голицына 

 

 

 

260 

 

РЕАЛИЗАЦИЯ ПРИНЦИПОВ  ТРИЯЗЫЧИЯ В СИСТЕМЕ ДОШКОЛЬНОГО 

ОБРАЗОВАНИЯ 

 

Бердник В.В,  Туткабекова Ш.Б 

Детский сад «Ақжарқын» 

 

Язык  -  это  ключевое  явление  культуры,  вероятно,  главный  механизм 

национального  единения,  инструмент  возникновения  и  воспроизводства  нации  как 

социальной  структуры.  В  конечном  счете,  язык  -  это  стержень  национального 

государства.  И  поэтому  вопрос  о  языке  оказывается  не  только  культурным,  но  и 

политическим.  Без  знания  иностранных  языков  современному  человеку  обойтись 

невозможно. Если до сих пор методика ориентировалась прежде всего на школьников, 

то  теперь  мы  стремимся  как  можно  раньше  начать  обучение  детей  иностранным 

языкам.  Тем  более,  что  дошкольный  возраст  признан  психологами  наиболее 

благоприятным  периодом  для  этого  вида  деятельности.  Раннее  обучение  развивает 

психические  функции  ребенка,  удовлетворяет  его  познавательные  потребности, 

создает  прекрасные  возможности  для  того,  чтобы  вызвать  интерес  к  языковому  и 

культурному многообразию мира, уважению к языкам и культурам других народов.  

Выступая  на  юбилейном  форуме  стипендиатов  и  выпускников  международной 

стипендии  «Болашак»  в  Астане,    наш  президент  Нурсултан  Абишевич  Назарбаев 

сказал  :  «Каждый  язык  -  это  богатство  человека",  Президент  подчеркнул,  что 

"повысить  свою  нацию,  унижая  другую  нацию,  невозможно,  поэтому  я  говорю  о 

триязычии". "Казахстан должен знать государственный язык, наш казахский. Второе 

-  русский язык, так же нельзя отбрасывать английский язык, он  нужен для выхода на 

мировую арену. Триязычие должно быть для нас нормальным явлением ", - заключил 

президент.  

Учитывая  всё  выше  перечисленное  обучение  языков  необходимо  начинать  с 

дошкольного возраста, потому что: 

-  в  дошкольном  возрасте  полезно  любое  обучение,  если  оно  правильно  и 

ненавязчиво организовано. 

- обучение дает более высокие результаты, чем у взрослых, так как происходит в 

сензитивный  период  развития  ребенка,  когда  запоминание  происходит  легко  и 

надолго. 

-  научно  доказано,  что  дети  в  раннем  возрасте  способны  усвоить  почти 

неограниченное количество информации, а значит, и иностранных слов. 

-  детям,  начавшим  изучение  второго  языка  в  детсаде,  в  школе  легче  даются 

премудрости русского языка. Обучение второму иностранному языку тоже протекает 

значительно легче. 

-  начинать  обучение  следует  уже  в  ясельной  группе.  Тогда  иностранный  язык 

усваивается более естественно, т.к. это происходит параллельно с усвоением норм и 

правил родного языка 

-  сейчас,  в  отличие  от  90-х  годов,  появились  специалисты,  отработанные 

программы и методики, созданные непосредственно для детей. 

 

261 

 

-  языковые  знания  размещаются  на  более  глубоком  уровне  психики,  значит,  не 

воспринимаются как чужеродный материал. 

- существует положительный опыт детей, у которых в семье говорят на разных 

языках. Маленькие билингвы отлично владеют обоими языками, и это не травмирует 

их психику. 

В нашем детском саду к каждому ребёнку есть индивидуальный подход, т.к. все 

дети обладают разными способностями и особенностями психического, физического 

и  интеллектуального  развития.  Так  на  занятиях  используются  увлекательные  игры, 

видео, аудио материалы, компьютерные обучающие программы, наглядные пособия, 

песни, стихи и мини-сценки, что очень нравится малышам. Основная цель занятий по 

обучению  на  трёх  языках      в  детском  саду  –  развитие  навыков  аудирования  и 

говорения.   

Обучение  малышей  –  это  очень  непростое  дело,  которое  требует  совсем  иного 

методического  подхода,  чем  обучение  школьников,  поэтому    ведущим  методом 

является  обучения  дошкольников  иностранным  языкам  игра.  Успешное  овладение 

детьми иноязычной речью становится возможным еще и потому, что детей (особенно 

дошкольного  возраста)  отличают  более  гибкое  и  быстрое,  чем  на  последующих 

возрастных  этапах,  запоминание  языкового  материала;  наличие  глобально 

действующей модели и естественность мотивов общения; отсутствие так называемого 

языкового  барьера,  т.е.  страха  торможения,  мешающего  вступить  в  общение  на 

иностранном  языке  даже  при  наличии  необходимых  навыков;  сравнительно 

небольшой опыт в речевом общении на родном языке     и др.  Дошкольники обладают 

хорошим речевым слухом и цепкой языковой памятью. У них так же сильно развито 

эмоционально-образное  восприятие  языка.  Форма  слова,  его  звуковая  оболочка, 

складность  и  ритмичность  речи,  красота  и  выразительность  звука  для  детей  этого 

возраста важнее лексического значения и грамматической стройности. Дошкольники 

в  большинстве  своем  достаточно  коммуникабельны  и  лишены  тех  многочисленных 

комплексов  и  зажимов,  которые  становятся  психологическим  барьером  для  многих 

взрослых  в  овладении  иностранным  языком  как  средством  общения  (например, 

взрослый гораздо больше боится сделать ошибку); они любознательны, и стремятся к 

активному  познанию  мира;  причем  именно  в  этом  возрасте  процесс 

непосредственного чувственного познания дополняется словесным. 

Главными  целями  нашего  детского  сада  в  обучении  дошкольников  триязычию 

языков являются: 

– формирование у детей первичных навыков общения на иностранном языке; 

– умение пользоваться иностранным языком для достижения своих целей; 

– выражение мыслей и чувств в реально возникающих ситуациях общения; 

– создание положительной установки на дальнейшее изучение иностранных языков; 

– пробуждение интереса к жизни и культуре других стран; 

–  воспитание  активно-творческого  и  эмоционально-эстетического  отношения  к 

языкам; 

– развитие лингвистических способностей детей; 

– развитие личностных качеств ребенка в процессе обучения иностранному языку. 

Принципы обучения дошкольников триязычию языков: 

 

262 

 

– учение без принуждения (неформальная обстановка); 

– учение с увлечением; 

– учение через игру; 

– создание духа коммуникативности; 

– от простого к сложному; 

– создание комфортных условий для деятельности; 

– укрепление связи с семьей. 

Обучение  дошкольников  триязычию  способствует  развитию  познавательной 

деятельности  и  социальной  активности,  самостоятельности  дошкольников  и 

уверенности в собственных силах. 

Обучение языкам дошкольников позволяет развить у детей: 

– интерес к изучению иностранных языков; 

– познавательные и языковые способности; 

– творческую самостоятельность; 

– умение трудиться в коллективе; 

– коммуникабельность; 

– внимание; 

– воображение; 

– память; 

– подготовку детей к школьной жизни. 

Педагоги  нашего  сада  ведут  занятия  по  подгруппам,  по  10-15  человек. 

Продолжительность занятия  – 25–30 минут. Чередуют виды обучения (физминутки, 

игры, стихи, песни и т.д.). Методика проведения занятий строится с учетом возрастных 

и  индивидуальных  особенностей  структуры  лингвистических  способностей  детей  и 

направлена на их развитие. 

Обучение дошкольников на трёх языках носит коммуникативный характер, когда 

ребенок  овладевает  языком,  как  средством  общения,  то  есть  не  просто  усваивает 

отдельные  слова  и  речевые  образцы,  но  учится  конструировать  высказывания  по 

известным ему моделям в соответствии с возникающими у него коммуникативными 

потребностями. 

Общение  на  иностранном  языке  мотивированно  и  целенаправленно.  Педагоги 

создают у ребенка положительную психологическую установку на иноязычную речь. 

Способом  создания  такой  положительной  мотивации  является  игра.  Обучение 

иностранным  языкам  в  детском  саду  направлено  на  воспитание  и  развитие  детей 

средствами  предмета  на  основе  и  в  процессе  практического  овладения  языком  как 

средством общения. 

Наш детский сад обучая детей на трёх языках выдвигает задачу гуманитарного и 

гуманистического становления личности ребенка. Этому способствует знакомство с 

культурой  стран  изучаемого  языка;  воспитание  вежливости,  доброжелательности; 

осознание себя человеком определенного пола и возраста, личностью.  

 

 

 

жүктеу/скачать 14,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: