Кесте 1 — SI негізгі бірліктері
Атауы
|
Халықаралық
белгілеуі
|
Өлшемі
|
метр
|
m
|
ұзындық
|
килограм
|
kg
|
масса
|
секунд
|
s
|
уақыт
|
ампер
|
A
|
Ток күші
|
ккелвин
|
K
|
Термодинамикалық температура
|
моль
|
mol
|
Зат мөлшері
|
кандела
|
cd
|
Жарық жалдамдығы
|
Кей уақытта үлкендеу мен кішілеу өлшеу мағыналарын айтқанда, өлшем атаулары алдына арнайы префикс қосылады. Мысалы, кило — «1000», милли — «0,001». Сонда километр — 1000 метр болады, миллиграм — 1/1000 грам бөлшегі. Осы арнайы префикстер үшін төменгі кестені қараңыз.
Кесте 2 — SI префикстері
|
Атауы
|
йотта
|
зетта
|
екса
|
пета
|
тера
|
гига
|
мега
|
кило
|
һекто
|
дека
|
Халықаралық
белгілеуі
|
Y
|
Z
|
E
|
P
|
T
|
G
|
M
|
k
|
h
|
da
|
Еселігі
|
1024
|
1021
|
1018
|
1015
|
1012
|
109
|
106
|
103
|
102
|
101
|
Атауы
|
деси
|
Сенти
|
милли
|
микро
|
нано
|
пико
|
фемто
|
атто
|
зепто
|
йокто
|
Халықаралық
белгілеуі
|
d
|
c
|
m
|
µ
|
n
|
p
|
f
|
a
|
z
|
y
|
Еселігі
|
10−1
|
10−2
|
10−3
|
10−6
|
10−9
|
10−12
|
10−15
|
10−18
|
10−21
|
10−24
|
2.2.1 Мына ұғымдарды түсіндіру: оқиғаның ықтималдығы, кездейсоқ
шама, үлестірілу параметрлері, үлестірілудің интегралдық және
дифференциалдық функциялары.
Ықтималдық теориясының негізгі мақсаты - біртекті кездейсоқ
оқиғалардың жалпы ықтималдық заңдылықтарын зерттеу болып
табылады. Оқиғалар: ақиқатты, мүмкін емес ж әне кездейсоқ болып бөлінеді.
Кездейсоқ оқиғалар дегеніміз кейбір жағдайларға байланысты сынау
кезінде оқиғалардың пайда болуы не болмау мүмкін оқиғаларды айтамыз.
Кездейсоқ оқиғалар: үйлесімсіз, бір ғана мүмкіндікті, тең-мүмкіндікті
болып бөлінеді. Оқиғалар үйлесімсіз деп аталады, егер бір сонау кезінде
оқиғаның пайда болуы оқиғалар бір-бірін шығару орын алатын болса.
Бір ғана мүмкіндікті оқиғалар - егер оқиғалардың пайда болуы сынаудың
нәтижесінде тек қана бір оқиғаның пайда болуы ақиқаты оқиға болып
саналуын айтамыз.
Мүмкіндіктегі бірдей оқиғалар - оқиғалардың пайда болуы басқа
оқиғалардың пайда болу мүмкіндігінен аспайтын оқиғаларды айтады.
Оқиғаларды А, В және С т.с.с. ретінде белгілейді.
Мысалы, мерген нысананы мылтықпен атады. Нысана үш бөліктен тұрады.
Оқиғалар: "мерген бірінші аймаққа тигізді", "мерген екінші аймаққа
тигізді", "мерген үшінші аймаққа тигізді", "мерген нысанаға тигізе
алмады". Бір-бірімен үйлесімсіз, бір ретті мүмкіндікті, мүмкіндігі тең емес
саналады. Оқиғаның пайда болуының сандық мәнін ықтимал деген ұғым
сипаттайды.
2.2.14 Тура өлшеулердің нәтижелерін өңдеу алгоритмін жазып
Түсіндіру
Тура өлшеу- шаманың белгісіз мәнін тікелей көрсеткіштері бойынша табуды айтамыз.Мысалы, таразы арқылы өлшенетін масса,термометрмен температураны, вольтметрмен кернеуді өлшеу жатады.
Тура өлшеулер – ізделіп отырған Ү шама мағынасы тікелей Х тәжірибелі мәліметтерінен тікелей табылатын өлшеулер. Мысалы: ұзындықты сызғышпен өлшеу, вольтметр күшімен өлшеу, амперметр тогы күшімен өлшеу.
Тура өлшемдер көлемімен өлшенетін өлшенетіндер мен анықталатындар арасындағы математикалық тәуелділік осылайша өрнектеледі: U=Х
Бұл байланыс өлшеулер теңдеуі деп аталады.
Байқаусыз қателерді азайту үшін берілген көлемді бірнеше рет өлшеу қажет. Мәселен, х көлемін өлшейміз делік. Жүргізілген өлшеулер нәтижесінде біз төмендегідей көлем нәтижесін алдық:
x1, x2, x3, ... xn (1)
№ 1 есеп
0,997 Р ықтималдықпен температураны көп қайтара өлшеу нәтижесінде оның нақты мәнінің бағасы 1093х,°С, ал дисперсиясы 64 D, (°С) 2 екені белгілі болды. Қателіктердің үлестірілуі қалыпты заңға сәйкес деп есептеп, температураны өлшеу қателіктерінің сенімділік интервалын анықтау керек. Параметрлердің мәндері 3 кестеде келтірілген. Есеп шығару барысында қолданылатын әдебиеттер: [2, 3, 4, 10, 14, 19].
Шешуі:
орта квадраттық ауытқуының бағасын келесі формула арқылы анықтаймыз:
P=0,997 ықтималдылығының квантильі:
k=2
=20
Cонымен, кездейсоқ қателігінің сенімділік интервалы:
X=(1093+10; 1093-10)
Жауабы: (1193; 1083)
№ 2 есеп
Дәлдік класы 0,03/0,01; 0,2 К, біркелкі шкаласы нөлден басталып, шектік мәні 40мВ аспаптың көрсетуі 23мВ болды. Қателіктердің басқа түрлерін ескермей отырып, өлшеудің мүмкін болатын абсолют, салыстырмалы және келтірілген қателіктерінің шектерін анықтау керек.
Шешуі:
Абсолюттік қателігі:
Салыстырмалы қателігі:
Жауабы:
№3 есеп
Тұрақты кедергіні өлшеу кезінде 50 мән алынды. Үлестірілу заңы қалыпты деп есептеп, параметрлері mx = 530, Sx 30 Ом болғанда, 0.95 сенімділік ықтималдығы үшін тұрақты кедергінің мәнінің математикалық үмітінің сенімділік интервалын анықтау керек.
Шешуі:
P =2Ф ()
Ф ()=0,45
=1,65
540-1,65
540-7,3
532,7
Достарыңызбен бөлісу: |