Байдалиев Д. Д
жүктеу/скачать 1,94 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Ақсай Ақсай топонимдері Республикамыздың және Қырғызстан, Әзірбайжан, Түркия т.с.с. ӛзге республикалардың аймағында да кӛптеп кездесетін ӛзен, елдімекен, сай атаулары. Біздің Жуалы жерінде Ақсай аталатын ӛзен бар. Бұл ӛзен ауданымыздың оңтүстік шығысындағы Талас Алатауының баурайынан басталып, Теріс ӛзеніне барып қосылады. Ӛзеннің тау баурайындағы ағысының арыны ӛте қатты. Ақсай ӛзенінің жағасында осы Жуалының тӛл перзенті Бауыржан Момышұлы балалық шағын ӛткізген. Ақсай ӛзені туралы ол былай жазады: Туған жерім Мыңбұлақ, арналы Ақсай. Ішсем суы татиды шекер - балдай. Қызғалдақ, қалың егіс, кӛк жоңышқа, Сенен артық жер шіркін ӛтер қандай. Кӛк орай шалғын кең ӛлкем жерің дәнді, Жазың салқын, жайлауың малға жайлы, Сағынып алыс жерден келгенімде, Кӛзім тойып кӛркіңе, мейірім қанды. (Бауыржан Момышұлы. Қанмен жазылған кітап. Алматы: Қазақстан, 1991, 375 – 376 бет.) Түркия, Қырғыз, Әзірбайжан халықтарында «Ақсу» сӛзі сай тұлғалары «чай» түрінде келеді де ол «ӛзен» (су) мәнін береді. (Еркебай Қойшыбаев. Қазақстанның жер – су аттары сӛздігі. Алматы: Мектеп, 1985, 34 – 35 бет). Ал «ақ» сӛзі тау жыныстарының ақ түстілігіне байланысты я болмаса, К.К.Юдахин айтқандай «шалғынды жота» мәнінде болуы мүмкін» - деп кӛрсетеді. (Юдахин К.К. Киргизско – русский словарь. Изд. Советская энциклопедия. Москва 1965, 226 стр.) Қорыта айтқанда Ақсай сӛзі «ақ» және «сай» компонентерінен құралған атау. 56 Ақсай ӛзенінің тау шатқалынан ағып шығар жерінде 1970 жылға дейін шағын электростанция аудан тұтынушыларына ток кӛзін беріп тұрған. Ақсақал сай Кіші Қаратаудың шығыс беткейіндегі Қарабастау елдімекенінен 8 шақырым батысқа қарай орналасқан шатқалды Ақсақал сай деп атайды. Бұл жерде бұрын шағын ауыл болған. Шатқалдың ішінде түрлі жеміс – жидек ӛсімдіктері ӛседі. Шатқалдың Ақсақал сай аталуы сол жерде мекен еткен кісінің есіміне байланысты қойылған антропонимге жатады. жүктеу/скачать 1,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|