Байдалиев Д. Д
жүктеу/скачать 1,94 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Жолбарысқамал Қошқарата, Боралдай ӛзендері мен Ұзынбұлақтың қосылған жеріндегі алапты жұрт «Үшқаспа» - деп атайды. Ілияс Есенберлиннің Кӛшпенділер тарихи триологиясында, бұл жер - Үшашы деп кӛрсетілген. Ұлы жүздің ханы Жолбарыс кезінде осы Қаратаудың ең құйқалы, қордалы жайлауын жайлаған. Жазушы Еркінбек Тұрысовтың «Бәйдібек» атты кітабында: «Қаратау атырабын жаудан тазартуды армандаған Тӛле би, Жолбарыс ханмен бірге ұлы жүздің орда туын Балабӛгеннің шығысындағы Дегерез биігіне кӛшірген еді. Ұзынбұлақтың кӛкмайса жотасында атағы күркіреген қалмақтың бас батыры Ботхишар жекпе - жекте Ӛтеген найзасынан жайрап, мүрдем кеткесін, басынан бағы тайған қалмақтар тоз - тозы шығып Қошқарата, Үш сүңгіні ӛрлеп, шығысқа Қаратау жонын асып, қарасын біржолата батырды. Сол жасынды жорықтардың елесіндей келер ұрпаққа жер сақтаған, ел сақтаған белгісі – Жолбарсықамал, Садырқамал, Байқамал деген аты қалды артында». (Е. Тұрысов. Бәйдібек. 1998). Сиқым Рысбек батыр кітабында Б.Әбілдаұлы мынандай мәлімет келтіреді: «Үшқаспа жайлауын Жолбарысхан ӛлтірілген соң жоңғарлардың хантайшысы Қалден Сереннің ӛзі иемденген еді» - деп жазады. (Бақтияр Әбілдаұлы. Сиқым Рысбек батыр. Алматы: Мерей, 1994). Бұл тарихи мәліметтерді қорыта келе Жуалы ауданының Қошқарата ӛңіріндегі Жолбарысқамал атты жер Ұлы жүздің ханы Жолбарыстың есімін байланысты қойылған антротопонимдік атау деп білеміз. Жосалы Жуалы ауданының Билікӛл ауылының солтүстігінде 10 шақырым шамасында Тараз - Қаратау автомобиль жолының оң жағында орналасқан қорған тӛбелер ертедегі темір дәуірінің ескерткіштері болып табылады. Ол қорған тӛбелердің диаметрлері әртүрлі. Жосалы туралы дерек Жамбыл облысының 81 энциклопедиясында (265 бет) келтірілген бірақ, онда «Жасалы» деп кӛрсетілген. Бұл тӛбеледің Жосалы аталуына ол жердің қып - қызыл болып жатқан топырағы мен жоса аталатын шӛп себеп болған. Қазақтың тұрмысында «қан - жоса», «жосадай» - деген теңеу сӛз тіркестері бар, мағынасы қан түстес қып - қызыл дегенді білдіреді. Кӛнекӛз қариялардың айтуынша, бұл жерден ертеректе әр түрлі бұйымдарды, ағашты бояйтын жоса бояуы ӛндірілген. Сол себепті бұл жердің атауы «Жосалы» - деп аталған. Бұл қорған тӛбе ескерткіштерді А.Досымбаева жетекшілік еткен Ш.Уәлиханов атындағы Қазақстан Ғылым академиясының Тарих, археология және этнологиясының институтының экспедициясының отряды ашқан. жүктеу/скачать 1,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|