мұндағы ф — тыныштык потенциалына катысты өлшенетін жасуша ішілік по
тенциал.
Ол талшық бойындағы
х
қашықтыкка және уакытка тәуелді; ражәне
рм — аксоплазма мен
мембрананың меншікті кедергісі;
г —
жүйке талшыкта-
рының радиусы; См — мембрананың бірлік ауданының электрсыйымдылығы.
(13.44) және дербес туынды теңдеулері бұл курс шеңберінен шығып кетеді.
Қозу толкынымен (эсер потенциалынын жүйке талшықтарында таралуы) және
электромагниттік толқындардың (екіөткізгішті сыммен таралуы) формалды ана-
логиясымен катар бір-бірімен принципіі айырмашылығы бар.
Электромагниттік
толқын ортада тарайды, ол әлсірейді,
өйткені ортаға
энергия жұмсалмайды. Тербеліс энергиясы молекулалык-жылулық қозғалыс-
ка түрленеді, яғни
тербеліс энергиясының диссипациясы
орын алады. Электро-
магнитті толкындар
көзі осы толқын көздері болады, генератор, ұшкын, т.б.
Қозу толкыны өшпейді, өйткені ол энергияны өзі тарайтын ортадан алады (біз
қарастырған мысалда — зарядталған мембрана энергиясы).
Таралу үдерісінде энергияны ортадан алатын толқындарды
автотолқын,
ал
ортаны —
белсенді
деп атайды.
Демек, эсер потенциалынын жүйке талшықтары
бойынша таралуы ав-
тотолқын түрінде болады. Белсенді орта козған жасушалар болып табылады.
Есептеулер тегіс миеленсіз (майлы емес) жүйке талшыктары бойымен козудың
таралу жылдамдығы арақашыктықтың түбір асты шамасына пропорционал
екендігін (п * у7~) көрсетті. Кейбір омырткасыз жәндіктердегі эсер потенциа
лынын жылдамдығының жоғары болуы (20-30 м/с) олардың талшыктарының
диаметрінін үлкендігіне байланысты (1 мм жуық).
Омыртқалы жануарларда козу таралуының
жылдамдығынын артуы тал-
шыктардың миеленділенуінен туындайды. Миелиннің меншікті кедергісі
баска биологиялык
мембраналарға Караганда артык, ал миеленген кабаттын
калындығы биологиялык мембранаға Караганда жүз есеге артык. Таралу жыл-
дамдығы калындыкка және мембрананын меншікті кедергісіне тура пропор
ционал, сондыктан омырткалы жануарларда ол өте жоғары болады.
Миеленді кабыкшанын бұзылуы эсер потенциалынын жүйке талшыктары-
мен таралуына бүзады, нәтижесінде өте ауыр жүйке ауруларына әкеледі.
