Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9

тұрғандай кернеу деформацияға емес, онын жылдамдығына (поршеннің ығысу 
жылдамдығына) тәуелді.
Денелердің тұткырсерпімді касиеті «серіппе», «поршень» жүйесінің комби­
н а ц и я м аркылы жаксы түсіндіріледі.
Серпімді және тұткырлык касиетті бірге көрсету үшін карапайым жүйе — 
Максвелл моделі қолданылады, ол бойынша серпімді және тұтқыр элементтер 
тізбектей жалғанады (10.15, в-сурет).
Соның біреуін карастырайық: материалдың ұзаруын модель аркылы көр- 
сетеміз, тұракты күш эсер еткенде серіппе Гук заңымен анықталатын белгілі 
шамаға дейін созылады, ал серіппе осы күштің әсері токтағанша белгілі жыл- 
дамдыкпен сығылады. Егер Максвелл моделін тез тартып жіберіп сол күйді 
ныктасак, онда деформация сакталады. Тез ұзарған серіппе кыскара бастайды 
да, серіппені тартады. Уакыт өте ол релаксацияға үшырайды, яғни кернеулік 
кемиді (әлсірейді).
Математикалық тұрғыдан осы модельді сипаттайық. (10.1) Гук заңы бой­
ынша, е 
= о /£ , мүндағы есерп — Максвелл моделінің жалпы деформациясы- 
нын бөлігі.
Бүл деформацияның жылдамдығы:
de
d Г
1
Т
da
dr
Тұтқырлықдеформациясыныңжылдамдығы (10.3) тендігінен:
de
dr
a
Ц
(10.4)
(10.5)
(10.4) және (10.5) теңдіктерін косып Максвелл моделінің жалпы деформа­
ц и я м и аныктаймыз:
de
dr
de
de 
1
da 
a
. + __
VdtL
= — . — + —
■ 
E
dr 
x] •

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: