ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, 
ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
183 
 
соломы  благоприятно  сказывается  на  условиях  минерального  питания  яровой  пшеницы.  Из  особен-
ностей азотного режима почвы можно отметить, что внесение раздельно азотных и фосфорных удоб-
рений в дозах N
30
 и Р
20
 хоть и незначительно повышают содержание азота в почве в сравнении с кон-
тролем,  но,  тем  не  менее,  он  находится  в  пределах  низкой  обеспеченности.  И  только  при  внесении 
совместно  азотных  и фосфорных  удобрений  в  дозе  N
45
  Р
20
  содержание  этого  элемента  находится  в 
пределах средней градации и сохраняется на данном уровне до середины вегетации. 
На фосфорный режим почвы влияние оказало только внесение азотно-фосфорных удобрений в 
дозах N
30
 Р
20
 и N
45
 Р
20 
тем самым повысив обеспеченность фосфором до среднего уровня на протя-
жении всей вегетации яровой пшеницы. 
Данные по полученной урожайности яровой пшеницы при нулевой технологии возделывания на 
обыкновенных  черноземах  с  внесением  различных  доз  азотных  и  фосфорных минеральных  удобре-
ний представлены в таблице 3. 
 
Таблица 3 - Влияние внесения азотно – фосфорных удобрений на фоне соломы на уро-
жайность яровой пшеницы, ц/га. 
Вариант 
Урожайность, ц/га 
  Прибавка зерна 
Окупаемость  1  кг 
д.в. 
ц/га 
% 
Фон  –  солома  2,8 
т (контроль) 
10,4 
- 
- 
- 
Фон+ Р
20
 
11,6 
1,2 
11,5 
6,0 
Фон+N
30 
11,8 
1,4 
13,5 
4,7 
Фон+ N
30
 Р
20
 
13,5 
3,1 
29,8 
6,2 
Фон+ N
45
 Р
20
 
14,0 
3,6 
34,6 
5,5 
НСР
05 
1,1 
- 
- 
- 
 
Проведенные  нами  исследования  показывают,  что  на  контрольном  варианте,  где  не  применя-
лись минеральные удобрения, а оставляли только солому, была получена наименьшая урожайность 
из  всех  опытных  вариантов  –  10,4  ц/га.  Такой  показатель  урожайности  яровой  пшеницы  является 
следствием низкого содержания в почве необходимых элементов питания – азота и фосфора, а также 
высокой засоренности посевов. При внесении раздельно минеральных удобрений в дозе Р
20 
и N
30 
на-
блюдается  некоторое  увеличение  урожайности,  но  применение  этих  доз  малоэффективно,  так  как 
повышение урожайности произошло только на 1,2 – 1,4 ц/га. 
Иная  ситуация  складывается  при  обеспечении  растений  пшеницы  комплексом  азотно-
фосфорного питания. На вариантах с внесением N
30
 Р
20 
и N
45
 Р
20
 прибавка в урожайности уже значи-
тельная 3,1-3,6 ц/га, что составляет 29,8 % и 34,6 % от контрольного варианта.  При таком уравнове-
шенном  минеральном  питании  растения  пшеницы  лучше  развивают  вегетативную  массу,  которая 
лучше подавляет сорную растительность. В сложившихся погодных условиях 2013г в условиях острой 
засухи  при  увеличении  дозы  азотных  удобрений  с  30  до  45  кг  д.в.  га  не  происходит  значительного 
увеличения в урожайности, лишь 0,5 ц/га. Полученная прибавка не достоверна, потому что она ниже 
показателя НСР, равного 1,1. Основным фактором, которым можно объяснить получения такой при-
бавки – недостаток влаги в почве, в связи с  установившимися с середины апреля высокими темпера-
турами воздуха,  и отсутствии  атмосферных осадков в период вегетации культуры. 
Наиболее  оптимальная  доза  удобрений  определяется  исходя  из  показателя  окупаемость  1  кг 
д.в. минеральных удобрений зерном яровой пшеницы. 
На наиболее низком уровне данный показатель находился на варианта с использованием N
30
 и 
Р
20 
  раздельно,  и  составил  4,7  и  6,0  кг  соответственно,  что  можно  объяснить  меньшим  объемом  в 
прибавки  урожайности.    Максимальное  значение  данного  показателя  было  достигнуто  при  внесении 
азотно-фосфорных удобрений в дозе N
30
 Р
20
. В данном варианте окупаемость составила 6,2 кг зерна.  
Не смотря на дальнейший рост урожайности яровой пшеницы при внесении N
45
 Р
20
 на фоне соломы 
окупаемость удобрений снижается. На данном варианте он равен 5,5 кг. 
Исходя  из  проведенных  исследований,  и  анализа полученных  результатов  можно  сделать  вы-
вод, что наиболее рациональной дозой минеральных удобрений под вторую пшеницу после пара на 
обыкновенных  черноземах  является  вариант  с  внесением  N
30
  Р
20
.  При  использовании  данной  дозы 
удобрений  на  фоне  оставления  соломы  была  получена  прибавка  в  3,1  ц/га,  в  то  время  как  окупае-
мость 1 кг д.в. применяемых минеральных удобрений составила 6,2 кг. 
После проведения расчетов экономической эффективности по всем вариантам применения ми-
неральных удобрений под вторую пшеницу после пара на фоне соломы было выявлено, что получен-
ная урожайность на контрольном варианте в 10,4 ц/га не обеспечивает расширенного зернового про-

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, 
ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
184 
 
изводства.  Но при недостатке материальных средств и низкой культуре земледелия данный вариант 
может быть применим. 
На контрольном варианте материально – денежные затраты – 16125 тенге – значительно ниже 
стоимости  всей  полученной  продукции,  которая  составляет  35100  тенге.  Себестоимость  1  ц  зерна 
яровой пшеницы на данном варианте составила 1550 тенге, что в два раза меньше реализационной 
цены.  Исходя  из  данных  показателей,  была  получена  прибыль  в  размере  18975  тенге,  при  уровне 
рентабельности в 117%.  В связи с эти, при сложившихся условиях 2014 года можно сделать вывод, 
что получение урожайности в 10,4 ц/га является прибыльным производством. 
При  внесении  раздельно  азотных  и фосфорных  удобрений  происходит  изменение  всех  основ-
ных  экономических  показателей,  в  частности  увеличение  уровня  рентабельности  производства.  Ма-
териально  –  денежные  затраты  на  вариантах  с  внесением  Р
20 
и  N
30
  равны  17427  и  17869  тенге,  при 
стоимости полученной продукции 39150 и 39825 тенге соответственно. Прибыль на данных вариантах 
увеличивается  по  сравнению  с  контролем  на  14,5 %  и  15,7%,  и  составила  21723  и  21956  тенге,  при 
себестоимости 1 ц зерна по вариантам 1502  и 1514 тенге соответственно. Показатель рентабельно-
сти производства находился на уровне 124,7 – 122,9 %.  Однако, данные дозы минеральных удобре-
ний не являются оптимальными, потому что прибавка в урожайности яровой пшеницы по сравнению с 
контролем составляет только 1,2 – 1,4 ц/га. 
Иная  ситуация  складывается  при  совместном  внесении  азотных  и  фосфорных  удобрений.  На 
варианте с использованием минеральных удобрений в дозе N
30
 Р
20
 при прибавке урожая в 3,1 ц/га по 
сравнению с контролем была получена стоимость всей продукции равной 45562 тенге. Материально 
–  денежные  затраты  на  данном  варианте  равны  19268  тенге,  в  том  числе  затраты  на  минеральные 
удобрения 2544 тенге. Себестоимость 1 ц зерна составила 1417 тенге. При учете выше приведенных 
показателей была получена прибыль в 26294 тенге, при уровне рентабельности в 136,5%. 
Немного  иная  ситуация  в  экономической  оценке  складывается  при  применении  азотно  –  фос-
форных удобрений в дозе N
45
 Р
20
. Стоимость всей продукции здесь составила 47250 тенге, при мате-
риально – денежных затратах в 20108 тенге. Также несколько увеличивается себестоимость 1 ц зерна 
по  сравнению  с  предыдущим  вариантом  и  составляет  1436  тенге.  На  варианте  с  внесением  N
45
  Р
20
 
была получена наибольшая прибыль по всему опыту. Она превосходит контроль на 43% и составляет 
27142, при уровне рентабельности производства 134,9%. 
Столь  существенные  различия  от  контроля  по  двум  последним  вариантам  были  получены 
вследствие  улучшения  азотно-фосфорного  режима  питания  растений  пшеницы,  что  в  свою  очередь 
отразилось на прибавке урожая, которая составила на варианте с N
30
 Р
20 
3,1 ц/га, а на варианте с N
45
 
Р
20
 3,6 ц/га.  Не смотря на различия в прибавке урожайности по данным вариантам на 0,5 ц/га, наибо-
лее экономически целесообразным является вариант применения минеральных удобрений в дозе N
30
 
Р
20
.  
На последнем варианте опыта с внесением N
45
 Р
20
 также были получены высокие показатели, 
характеризующие  экономическую  эффективность  производства.  Однако,  различия  в  прибавки  уро-
жайности в 0,5 ц/га между этими вариантами не оправдывает затраты в полной мере, и поэтому дан-
ный вариант не может превзойти предыдущий. 
Исходя  из  полученных  нами  результатов  расчета, можно  сделать  вывод, что  под  вторую  пше-
ницу после пара, возделываемой на черноземах обыкновенных, наиболее рационально и экономиче-
ски целесообразно вносить комплекс азотно – фосфорных удобрений в дозе N
30
 Р
20
. Данный вариант 
обеспечивает  максимальный  показатель  уровня  рентабельности  в  производстве  зерна  яровой  пше-
ницы. 
 
Литература: 
1  Диверсификация  и  No-Till  как  основа  перехода  к  плодосменным севооборотам.  [Текст]   /Под 
ред. Гилевича С.И. Костанай, 2010. – 44 с. 
2  Милащенко  Н.З.,  Холмов  В.Г.  Научно-технический  прогресс  и  экономические  проблемы  со-
временного земледелия. [Текст] / Н.З. Милащенко, В.Г. Холмов // Материалы науч.-практ. конф. «Ис-
пользование научно-технического прогресса в земледелии с учетом экологической сбалансированно-
сти». – Омск, 1990. – С. 6-17 
3 Высокоэффективные технологии возделывания зерновых культур в полузасушливых услови-
ях Северного Казахстана. [Текст] /Методические рекомендации. НПЦЗХ им. А.И. Бараева. Шортанды, 
2009. – 57 с. 
4 Черненок, В.Г. Научные основы и практические приемы управление плодородием почв и про-
дуктивностью культур в Северном Казахстане. [Текст] /Рекомендации. КАТУ им. С.Сейфуллина. Аста-
на, 2009. – 66 с. 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, 
ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
185 
 
5 Сулейменов, С.З. Азотминерализующая способность почв Западной Сибири и Северного Ка-
захстана  [Текст]  : дис.  …  канд.  с/х.  наук  :  06.01.04 :  защищена  18.12.09 :  утв.  14.09.02 /  Сулейменов 
Сакен Зейнелгабиденович. – Новосибирск, 2009. – 184 с. – Библиогр.: с. 128–173. 
 
 
 
ӘОЖ 616:614:9:616  
 
 
БАТЫС  ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ АЙМАҒЫНЫҢ АУСЫЛ БОЙЫНША 
ЭПИЗООТОЛОГИЯЛЫҚ  ЖАҒДАЙЫ 
 
Кушалиев Қ.Ж. - профессор в.ғ.д. , Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-
техникалық университеті, Орал қаласы. 
Атауова Д.М. - магистрант, Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық 
университеті, Орал қаласы. 
Тажбаева Д.Т. - магистрант, Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық 
университеті, Орал қаласы. 
Кенжегарина А.А. - магистрант, Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-
техникалық университеті, Орал қаласы. 
 
Мақалада  Батыс  Қазақстан  облысындағы  аурудың  індеттік  ошақтары  бойынша 
мәліметтер, 
биоматериалдарды 
сараптау 
бойынша 
эпизоотологиялық 
мониторингілеу 
мәліметтері 
және 
аусыл 
қоздырғышының 
айналуын 
анықтау 
мақсатында 
жүргізілген 
вирусологиялық және серологиялық зерттеу жұмыстары сипатталған. 
Кілт сөздер: аусыл, мониторинг, эпизоотология, штамм, вирус, иммунитет. 
 
Біздің елде аусылға қарсы күрес шараларына шекаралас бұл аурудан сау емес мемлекеттерден 
ауру  мал  әкелуге  жол  бермеуге  бағытталған.  Ол  үшін  әкелінетін  мал,  мал  өнімдері  мен  шикізатқа 
қатаң  бақылау  жүргізіп,  айнала  иммунді  аймақ  қалыптастырылады.  Аусыл  байқалған  сәтте  сау  емес 
шаруашылыққа не елді мекенге карантин енгізіліп, қатер төнген территорияны анықтайды. Ауданның, 
облыстың шаруашылық әрекеттеріне шектеу қойылады[1]. 
Бұл ауру бойынша сәттіліке ие болу үшін өз кезегінде мониторинг, вирусология және серология, 
территорияны  аумақтарға  бөлу,  бөлінген  аумақтарда  күресу  және  алдын  алу  шараларын  жүзеге 
асыру, сонымер қатар індеттік жағдай кезіндегі жүргізілетін шараларды бақылауды талап етеді. Аусыл 
байқалған  сәтте    сау  емес  шаруашылыққа  не  елді  мекенге  карантин  енгізіліп,  қатер  төнген 
территорияны анықтайды. Ауданның, облыстың шаруашылық әрекеттеріне шектеу қойылады[2]. 
Территорияның  сәтсіздігі  МӀБ  жер  жануарларының  санитарлық  кодексінің  талаптарына  сәйкес 
шет  елдерге  жануар  және  жануар  өнімдерін  тасымалдауға мүмкіндік  бермейді. Жануар  және  жануар 
өнімін  тасымалау    МӀБ  ел  аумақтары  немесе  территориясының  аусылдан  таза  екендігі  анықталған 
кезде  мүмкін  болады.  Мұндай    дәрежеге  ие  болу  үшін  МӀБ  сарапшыларының  бақылауымен  індетке 
қарсы  шаралар  кешенін  орындау  талап  етіледі.  Мұндай  шаралар  кешеніне  мониторинг  және  ауру 
бойынша  індеттік  жағдайды  тағайындау,  аурудың  клиникалық  көрінісін  жою,  бейім  жануарлар 
ағзасында аусыл вирусының айналымының жоқтығын тағайындау, аусылға қарсы жүйелі вакцинация 
жүргізу немесе толық вакцинацияны алып тастау және індеттік жағдайды қадағалау [3,4].  
         Қазақстан  Республикасы    МІБ  дәрежесіне  ие  болу  үшін  бұл  шараларды  қажет  етеді. 
Сондықтан, зерттеулер өзекті және біздің еліміздің аграрлық секторымен сұранысқа ие. 
Әдістер мен материалдар. Аусыл бойынша мониторинг жүргізу үшін аурудың індеттік ошақтары 
бойынша  мәліметтер,  репродуктивті  вирус  және  оның  антигендік,  гинетикалық  құрамының,  сонымен 
қатар  аусыл  вирусының  құрылымдық  және  құрылымдық  емес  антиденелердің  серологиялық  және 
вирусологиялық  зерттеулердің  мәліметтері  қолданылады.  Вирусологиялық  және  серологиялық 
зерттеулер  жүргізу  үшін  Батыс  Қазақстан  облысы  аймағының  аусылға  бейім  жануарлардан  алынған 
биологиялық материалдар қолданылады. Кілегей қабатының қырындысынан  және қан ұйындысынан 
антибиотик  пен  стерильді  Хенкс  ертіндісінен  суспензия  дайындалады,  алынған  суспензия  мен  қан 
сарысуы    цинтрифуга  кѳмегімен  механикалық  қоспадан  тазартылады.Қажет  жағдайда  зерттелетін 
сынамалар    стерильді  мембраналық  сүзбе  кѳмегімен  залалсыздандырылады.  Вирусты  бѳліп  алу 
зертханалық  жануарларға  және  жасуша  культурасына  жүргізіледі.Вирустың  бар  жоғы  зертханалық 
жануарлардың  ағзасында,  клетка  культурасына  цитопатогендік  әсер  бойынша  тағайындалады. 
Бѳлінген  вирус  идентификациясы  жасуша    культурасында  немесе  бейім  зертханалық  жануарларға 
бейтараптау  реакциясы  кѳмегімен  жүргізіледі.  Поствакциналы  антиденелер  бейтараптау  реакциясы 

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ 
ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ 
ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, 
ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 
 
186 
 
немесе ИФА арқылы анықталады. Ӏндетке қарсы шаралар кешеніне вакцина арқылы иммунды алдын 
алу,  бір  ауданнан  екінші  ауданға  тасымалдауды  шектеу.  Ветеринарлық  қадағалау  объектілерін 
залалсыздандыру,  жануарлар  санағы,  аусыла  иммунды  дәрежесі  бар  жануарларды  бақылау  т.б. 
кіреді.Қолданылған  індетке  қарсы  шаралардың  тиімділігі  аусылдың  ѳнімді  вирустарның  анықталу, 
аусыл  вирустың  құрылымдық  емес  ақуыздарына    антиденелердің  бѳлінуі,  поствакциналы 
антиденелер динамикасы және Батыс Қазақстан облыстарының аусылдан сәттілігі дәрежесі бойынша  
анықталады. 
Өзіндік  зерттеулер.  БҚО  Лубен  а/о  2007ж  і.қ.м.  аусылы  бойынша  карантин  қойылды.  Карантин 
шарты  бойынша  а/о  жануарларды,  жануарлардан алынатын  өнімдерді  шығаруға  және  кіргізуге  тиым 
салынды. Барлық ауру жануарларды сау жануарлардан боліп алды. Барлық жануарларды клиникалық 
зерттеуден  өткізді.  Республикалық  қордағы  ветеринарлық  преператтарды,  вакциналар  мен 
дезинфекция  құралдарды  қажетті  мөлшерде  бөлінді.  БҚО  Шыңғырлау  ауданында  аусылға  қарсы 
иммунизациялауға і.қ.м 7801 бас және ұ.м.қ.м 10303 бас, соның ішінде Лубен а/о і.қ.м 3544 бас және 
ұ.м.қ.м 3827 бас. 134 аулаға дезинфекция жүргізілді. Ауылдық округтен шығу кезінде 2 ветеринарлық-
бақылау  бекеті,  дезинфекция  барьері  орналастырылды.  БҚО  Ақжайық  ауданының  Тінәлі  ауылдық 
округінде инфекцияланған жануарларды өртеу жолыменжойылды (395 бас і.қ.м және 829 бас ұ.м.қ.м). 
БҚО  –на  АВЗ  нәтижелері  бойынша  аусыл  диагнозын  қойды.  Ауылда  2188  бас  мал  тіркелген, 
соның ішінде 550 бас і.қ.м . 
Келесі  аусылдың  2-ші  ошағы  2011ж    Ақжайық  ауданының  Тінәлі  және  Ілбішін  ауылдық 
округтерінде  тіркелген. Тінәлі  а/о  эпизоотологиялық  жағдайға  байланысты  барлық  ауылшаруашылық 
жануарлары  жойылған  (825  бас  і.қ.м  және  2350  бас  ұ.м.қ.м).  Ілбішін  ауылдық  округінде  230  бас  і.қ.м 
және  906  бас  ұ.м.қ.м   жойылды.  Жануарлар  аусылының  эпизоотологиялық  ошағында  13035  бас  і.қ.м 
және 37193 бас ұ.м.қ.м буферлі аймақта. 
Аусыл  жоғары  контагиозды  ауру  болғандықтан,  ветеринария  мамандарын    үнемі  өзіне  тартып 
отырады.  Сондықтан,  Республика  аймағында  аусылдың  қауіп  төндіруі  үлкен  қызығушылық 
танытады.Батыс  Қазақстан  Облысы    соңғы  жылдары  аусыл  бойынша  сәтсіз  аймақ  болып 
табылады.БҚО  бойынша  вирустың  құрылымсыз  ақуызы  және  антителдерді  анықтау  арқылы 
мониторинг  жүргізілді.  Облыста  РВЗ    филиалында  вакцинацияланған  і.қ.м  және  ұ.м.қ  –дан 
иммунитетінің  қан  сарысуларының  антител  титрін  анықтау  жолдары  қаралады. БҚО      аудандарында 
талдау  жасау  үшін  иммунитет  –мазалануы  бірге  зерттеледі.  Ақжайық  ауданын  алатын  болсақ, 
иммунитет  келесідей  жағдайда  иммундалған  жануарлардың  титр  антителі  көрінеді.  2013ж    і.қ.м 
иммунитеті  89,1-81,3%  құрады,  қойларда  83,8-89,2%  болды.  Сонымен  талдау  нәтижелері  иммунитет 
маз    аусыл  қоздырушысының  құрылымсыз  ақуызға  оң  сынамалар  талданған,  сол  аралықта  73,3-тен 
89,2%-ке  өскен.  Бұл  Ақжайық  ауданының  эпизоотологиялық  жағайының  жақсарғанын  көрсетеді. 
Талдау нәтижелері  БҚО 2 сәтсіз аймағы Ақжайық және Шыңғырлау аудандарының эпизоотологиялық 
жағдайы үлкен назар аудартады. Ақжайық ауданында 4ж көлемінде вирус тасымалдаушы деңгейі бір 
деңгейде  тұр,  2014  ж  бұл  көрсеткіш  алдынғыға  қарағанда  бірнеше  төмендеген.  Аудандарда  аусыл 
қоздырушысының  құрылымсыз  ақуыз  антител  сынамалары  вакцинацияланған  жануарларда 
төмендемей  бірқалыпты  деңгейде.  (Ақжайық  ауданының  Тінәлі  және  Ілбішін  ауылдық  округтері) 
немесе  олардың  көлемі  көбеюде  (Шыңғырлау  ауданының  Лубен  ауылдық  округі).    Батыс  Қазақстан 
облысында  жүргізілген  өзіндік  зерттеу  нәтижелерін  талдап,  АВЗ,  ҰРОВ  соңғы  5  жылдағы 
мәліметтермен  салыстыра  отырып  облыс  аумағын  аусылдың  пайда  болу  жиілігі  бойынша  ағымдағы   
2015 жылы жүргізілген вирусологиялық, серологиялық және эпизоотологиялық зерттеу жұмыстарының 
нәтижесінде  кіші  зоналарға  бөліп  қарастыруға  мүмкіндік  берді.  Ретроспективтік  және  жедел 
эпизоотологиялық  мониторинг  жүргізу  арқылы  ауыл  шаруашылық  жануарларының  ерекше  қауіпті 
індетті  ауруларының  пайда  болу  және  таралуының  негізгі  аспектілері  зерттелген.  Аусыл  Батыс 
Қазақстан  облысында  соңғы  онжылдықта  нозологиялық  форма  ретінде  екі  ауданның  үш  елді 
мекенінде эпизоотия ретінде тіркелген.  
Салыстырмалы  географиялық,  салыстырмалы  тарихи  және  бақыланбайтын  эпизоотологиялық 
тәжірибе  түрінде  соңғы  10  жылдықта  2007  жылы  Шыңғырлау  ауданының  Лубен  ауылдық  округінде 
тіркелген.  Жүргізілген  індетке  қарсы  шаралар  нәтижесінде  Лубен  ауылдық  округінде  мүйізді  ірі  қара 
малының 442 басы жойылып, індет ошағында және буферлік аймақта арнайы сақтандыру жұмыстары 
жүргізілді. Осы мақсатта індет ошағында 3544 бас ірі мүйізді мал және 3827 бас ұсақ мүйізді мал басы 
вакциналанды. Буферлік аймақта  25404 бас ірі және 12006 бас ұсақ мүйізді мал басы аусылға қарсы 
егілді.  
Содан  кейінгі  аусылдың  екі  ошағы  Ақжайық  ауданының  «Тіналі»  және  «Ілбішін»  елді 
мекендерінде  2011  жылы  тіркелді.  Эпизоотияның  салдарынан  «Тіналі»  елді  мекеніндегі  мал  басы 
тұтасымен жойылды (825 бас мүйізді ірі қара және 2350 бас ұсақ мүйізді мал)1 кесте.     
«Ілбішін» елді мекенінде 230 бас мүйізді ірі қара және 906 бас ұсақ мүйізді мал басы жойылды. 

жүктеу/скачать 39,27 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: