Байтұрсынов оқулары халықаралық Ғылыми-практикалық конференция материалдары
-сурет – Ақмола облысы Зеренді ауданы аймағындағы өсімдіктердің мезофиттер тобы
жүктеу/скачать 39,27 Mb. Pdf көрінісі
|
2-сурет – Ақмола облысы Зеренді ауданы аймағындағы өсімдіктердің мезофиттер тобы бойынша кездесуі ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 254 Ксеромезофиттерге жеткілікті ылғалдылықтан төмен субстратқа бейімделген түрлер жатады. Зерттелген өсімдіктердің жалпы түрлерінің ішінде ксеромезофиттерге 17 тұқымдасқа кіретін 38 түр жатады. Олардың ішінде түр саны бойынша басым тұқымдасқа Rosaceae Juss. (8 түр), одан кейін Asteraceae Dumort. (7 түр), келесі орында Caryophyllaceae Juss. және Fabaceae Lindl. (3 түрден), одан кейін Campanulaceae Juss., Chenopodiaceae Vent., Ranunculaceae Juss. және Scrophulariaceae Juss. (2 түрден), ал қалған тұқымдастар Liliaceae Juss., Poaceae Barnhart (Gramineae Juss.), Amaranthaceae Juss., Convolvulaceae Juss., Euphorbiaceae Juss., Onagraceae Juss., Plantaginaceae Juss., Primulaceae Vent. және Rubiaceae Juss. (1 түрден) келеді (3-сурет). 3- сурет – Ақмола облысы Зеренді ауданы аймағындағы өсімдіктердің ксеромезофиттер тобы бойынша кездесуі Ксерофиттерге ылғал үнемі жетіспейтін субстратқа бейімделген түрлер жатады. Зерттелген өсімдіктердің жалпы түрлерінің ішінде ксерофиттерге 11 тұқымдасқа кіретін 18 түр жатады (4-сурет). 4- сурет – Ақмола облысы Зеренді ауданы аймағындағы өсімдіктердің ксерофиттер тобы бойынша кездесуі ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 255 Ксерофиттерге жататын өсімдіктер түр саны бойынша былай орналасқан: Asteraceae Dumort. және Boraginaceae Juss. (3 түрден), одан кейін Poaceae Barnhart (Gramineae Juss.), Caryophyllaceae Juss. және Crassulaceae DC. (2 түрден), ал қалған тұқымдастар Cyperaceae Juss., Brassicaceae Burnett. (Cruciferae Juss.), Fabaceae Lindl., Lamiaceae Lindl., Rosaceae Juss. және Scrophulariaceae Juss. (1 түрден) тұрады. Гигрофиттерге мөлшерден тыс ылғалданған субстратқа бейімделген түрлер жатады. Зерттелген өсімдіктердің жалпы түрлерінің ішінде гигрофиттерге 11 тұқымдасқа кіретін 14 түр жатады (5-сурет). 5- сурет– Ақмола облысы Зеренді ауданы аймағындағы өсімдіктердің гигрофиттер тобы бойынша кездесуі Бұл топқа жататын өсімдіктер ішінен Juncaceae Juss. тұқымдасы (3 түр), Rosaceae Juss. (2 түр), ал қалған тұқымдастар Alismataceae Vent., Iridaceae Juss., Poaceae Barnhart (Gramineae Juss.), Asteraceae Dumort., Grossulariaceae DC., Lythraceae J.St.-Hil., Primulaceae Vent., Ranunculaceae Juss. және Salicaceae Mirb. (1 түрден) келеді. Мезоксерофиттерге мезофиттерге қарағанда біршама құрғақтау, ал ксерофиттерге қарағанда біршама ылғалды субстратқа бейімделген түрлер жатады. Зерттелген өсімдіктердің жалпы түрлерінің ішінде мезоксерофиттерге 6 тұқымдасқа жататын 7 түр кіреді: Pinaceae Lindl., Poaceae Barnhart (Gramineae Juss.), Apiaceae Lindl., Dipsacaceae Juss. және Scrophulariaceae Juss. тұқымдастарынан 1 түрден, Lamiaceae Lindl. тұқымдасынан 2 түр. Гигромезофиттерге мөлшерден тыс ылғанданғаннан төмен субстратқа бейімделген түрлер жатады. Зерттелген өсімдіктердің жалпы түрлерінің ішінде гигромезофиттерге 4 тұқымдасқа жататын 4 түр кіреді, олар Polygonaceae Juss., Ranunculaceae Juss., Rosaceae Juss. және Urticaceae Juss. тұқымдастары (1 түрден). Мезогигрофиттерге аракідік мөлшерден тыс ылғалданған субстратқа бейімделген түрлер жатады. Зерттелген өсімдіктердің жалпы түрлерінің ішінде мезогигрофиттерге 2 тұқымдасқа жататын 3 түр кіреді: Asteraceae Dumort. тұқымдасы (2 түр) және Plumbaginaceae Juss. тұқымдасы (1түр). Гидрофиттерге суда өсетін өсімдік түрлері жатады. Зерттелген өсімдіктердің жалпы түрлерінің ішінде гидрофиттерге 1 тұқымдасқа жататын 1 түр кіреді, ол Potamogetonaceae Dumort. тұқымдасы(1 түр). Сонымен Ақмола облысы Зеренді ауданы аймағы флорасының өсімдіктері топырақтың ылғалдылығына байланысты мынадай 8 экологиялық топқа жіктелетіні анықталды: мезофиттер (51 түр), ксеромезофиттер (38 түр), ксерофиттер (18 түр), гигрофиттер (14 түр), мезоксерофиттер (7 түр), гигромезофиттер (4 түр), мезогигрофиттер (3 түр) және гидрофиттер (1 түр). Әдебиеттер: 1 Горышин Т.К. Экология растений: Учеб. пособие. – М.: Высш. школа, 1979. – Б. 103., ил. (103- 153 б.) ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 256 2 Толмачев А.И. Методы сравнительной флористики и проблемы флорогенеза. –Новосибирск : Наука, 1986. – Б. 5-86. 3 Скворцов А.К. Гербарий. Пособие по методике и технике. –М. : Наука, 1977. – Б. 52-139. 4 Флора СССР. Том І-ХХХ., 1934-1964. 5 Флора Казахстана. Том І-ІХ. - Алма-Ата : Изд-во Академии Наук Казахской ССР, 1956-1966. 6 Байтенов М.С. Флора Казахстана. –Алматы. : Ғылым: Том І. - Иллюстрированный определитель семейств и родов., 1999. – 400 б., 173 б.; Том ІІ. - Родовой комплекс флоры, 2001. - 280 б., илл. 66. 7 Иллюстрированный определитель растений Казахстана. Т.1, Т.2. – Алма-Ата: «Наука» Казахской ССР, 1969-1972 8 Определитель растений Средней Азии. –Ташкент : ФАН, Том І-Х., 1968 - 1993. (т. Х) 9 Цвелев Н.Н. Злаки СССР. – Л. : Наука, 1976. -788 б. 10 Павлов Н.В. Растительное сырье Казахстана. – Из-во : Академии наук СССР, 1947. -552 б. 11 Тахтаджян А.Л. Основы эволюционной морфологии покрытосеменных. –М. - Л. : Наука, 1964. -235 б. 12 Тахтаджян А.Л. Происхождение и расселение цветковых растений. –Л. : Наука, 1970. - 147 б. 13 Тахтаджян А.Л. Флористические области Земли. – Л. : Наука, 1978. - 248 б. 14 Тахтаджян А.Л. Система магнолиофитов. – Л. : Наука, 1987. - 439 б. 15 Czerepanov S.K. Vascular plants of Russia and adjacent states (the former USSR). 1995. - 516 б.. 16 Арыстанғалиев С.А., Рамазанов Е.Р. Қазақстан өсімдіктері. – Алма-Ата. : Ғылым, 1977. – 288 б. 17 Арыстанғалиев С. Қазақстан өсімдіктерінің қазақша-орысша-латынша атаулар сөздігі. – Алматы : «Сөздік-Словарь», 2002. -288 б. УДК 637.1:339.13(574.21) АНАЛИЗ ПОТРЕБИТЕЛЬСКОГО РЫНКА МОЛОКА В КОСТАНАЙСКОЙ ОБЛАСТИ Хоруженко Е.О. – магистрант Костанайского государственного университета им. А. Бай- турсынова, г. Костанай Амандыкова А.Б.– научный руководитель, кандидат сельскохозяйственных наук, старший преподаватель Костанайский государственный университет им. А. Байтурсынова, г.Костанай. Селеуова Л.А. – магистр технических наук, PhD докторант, Костанайский государственный университет им. А.Байтурсынова. В данной статье представлены четыре популярных молокозавода и их продукция, молоко, Костанайской области. Для выявления лучших на молочном рынке мы изучили потребительские предпочтения, что позволило нам выявить наиболее покупаемую среди респондентов продукцию. Ключевые слова: молоко, ассортимент, спрос потребителя, анкетирование. Молоко является наиболее полноценным продуктом питания человека, в котором в легкоус- вояемой и сбалансированной форме находятся практически все необходимые питательные вещест- ва. Не случайно в большинстве стран мира молочное скотоводство является ведущей отраслью, по- требление молока и молочных продуктов с каждым годом растет, а ассортимент молочной продукции расширяется[1]. Проведение анализа предпочтений молочных продуктов является одной из наиболее важных задач при изучении потребительского рынка. Его целью является выявление вкусовых привычек наи- лучшего удовлетворения потребительских предпочтений и возможности прогнозирования их измене- ния в будущем, а также побуждение к совершению покупки кисломолочной продукции [2]. Цель исследования заключалась в проведении анализа потребительского спроса молока,какой вид молока покупается населением на рынке (спрос),определить, молоко какого производителя поку- пается активней, т.е.имеет большой спрос. Данная работа проходила в виде анкетирования, где за- дачей являлось изучить молочный рынок, а также определить предпочтения потребителей к молоч- ному ассортиментув Костанайской области и в ходе исследований выделить наиболее популярных- товаропроизводителей. С целью выявления предпочтений покупателей былопроведено маркетинговое исследование рынка молока путем опроса респондентов. ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 257 Объектом исследования послужило изучение ассортимента различных компании производите- лей молока, популярных среди населения нашей области. Производство молока в Республике Казахстан в течение последних лет показывает положи- тельный тренд. Так, за 2014 год Казахстан произвел 5 020 тыс. тонн молока, что выше уровня 2012 года на 216 тыс. тонн. За период январь-апрель 2015 года производство молока составило 1 259 тыс. тонн [3]. Производство молока в РК, тыс. тонн Источник: Комитет по статистике МНЭ РК Лидерами по производству молока в течение 3-х последних лет являются Восточно-Казахстанская, Южно-Казахстанская, Алматинская области [3]. Производство молока в областях РК, среднее за 2012-2014 гг., тонн Источник: Комитет по статистике МНЭ РК Важнейшим сектором продовольственного рынка является рынок молока и молочных продук- тов. Потребление последних напрямую влияет на состояние здоровья нации: по мнению ученых, мо- локо - это один из базовых продуктов питания, важная составляющая здорового рациона людей всех возрастов во всем мире. По объему производственных мощностей молокоперерабатывающие предприятия Костанай- ской области разделены на следующие группы и представлены на рисунке 1. [4] ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 258 Рисунок 1 - Ранжирование предприятий переработки молока в Костанайскойобласти По месту расположения молокоперерабатывающие предприятияКостанайской области разде- лены на следующие группы:[4] Рисунок 2 - Расположение объектов переработки в Костанайской области В настоящее время в Костанайской области функционируют 13предприятий по переработке молока с общей производственноймощностью более 500 тыс. тонн молочной продукции в год.[4] ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 259 Для проведения нашего исследования за основу были взяты четыре крупных молокозавода по Костанайской области – ТОО «МИЛХ», ТОО «ДЭП», ТОО «Садчиковское», ТОО «Лидер 2010». Ассор- тимент этих компаний, а именно молоко послужило объектом для наших исследований. ТОО «МИЛХ», в производстве своей продукции использует ультрапастеризованное молоко в современной упаковке TetraFinoAsseptic (TFA) с длительным сроком хранения.(рис. 3) Рисунок 3 - Молоко в упаковки TetraFinoAsseptic (TFA), ТОО «МИЛХ», г.Костанай ТОО «ДЭП» На сегодняшний день ТОО «ДЕП» является крупнейшим и бесспорным лидером по объему продаж в Республике Казахстан. ТОО «ДЕП» успешно действует на молочном рынке Казахстана уже более 15 лет, практически охватывая все регионы. Продукция - Молоко пастеризованное, Молоко свежее, Молоко (обезжирен- ное), Молоко стерилизованное, Масло сливочное свежее, Творог, Кефир, Ряженка, Йогурт, Сметана, Большой выбор мороженного.(рис.4) Рисунок 4. Продукция ТОО «ДЭП», г. Костанай. ТОО «Садчиковское» Молоко и молочные продукты. Сливки, сметана, Сметана, Масло сливоч- ное свежее, Масло топленое, Сыр, творог, Сыр свежий, Сыр твердый, Макаронные и недрожжевые мучные изделия, Макаронные изделия яичные.(рис.5) ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 260 Рисунок 5 - Продукция ТОО «Садчиковское», с. Садчиковка ТОО «Лидер 2010». На рынке Костанайской области большую популярность получила линейка молочной продукции под маркой «На здоровье». Это молоко, кефир, ряженка, сметана, сливочное масло, сыр сулугуни.(рис.6) Рисунок 6 - Продукция ТОО «Лидер 2010», г. Рудный В ходе наших исследований, объем выборки респондентов составлял 100 человек, 37 мужчин и 63 женщины – от 20 до 75/80 лет. Опрос проводился в магазинах, мини-рынках, супермаркетах - «Ас- тыкжан», «ТОТ», «Тамаша», «Солнечный».По данным опроса выяснилось, что 10% потребителей при выборе продукта отдают предпочтение упаковке, 12% делают свой выбор, делая упор на торговую марку, 20% выбирают товар по жирности, 24% наиболее важным фактором является срок годности и остальные 34% делают выбор,опираясь на свои возможности, выбирают наиболее доступную им це- ну. (рис.7) ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 261 Рисунок 7 - Опрос потребителей По степени жирности молока большинство населения отдаетпредпочтение пакетированному молоку средней жирности (3,2 и 2,5%) - это 43% и 26% опрошенных. (рис.8) Рисунок 8 -Предпочтение населения по жирности молока, % Далее респондентам было предложеновыбрать предпочитаемую марку пакетированного моло- ка с длительнымсроком хранения (до 12 месяцев). Оказалось, что наиболее покупаемой торговой маркой в Костанайской области является «ДЭП» - 39,1% опрошенных (рис.9). На втором месте марка«Новый День» - его выбрали 36,6%респондентов. На третьем месте по популярности мо- локо Рудненского производителя – «Лидер 2010», его предпочитают 18,1% населения. На четвертом месте у нас находиться ТОО «Садчиковское» и процент респондентов потребляемый их продукцию составил 6, 2 %. Рисунок 9 - Предпочитаемые виды молока, % ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 262 В ходе исследования выяснилось, что 52% опрошенных предпочитают покупать продукцию в супермаркетах, 24% отдали свое предпочтение продуктовым магазинам, 18% предпочитают гипер- маркеты и оставшиеся 6% приобретают продукцию в др. местах (ларьки на рынках.) (рис.10) Рисунок 10 - Места приобретения продукции Нами также была изучена популярность упаковочных материаловдля молока, что имеет боль- шое значение при реализации продукции. В ходе исследования выяснилось, что основное населе- ниенашей страны (36,6%) предпочитаетудобную упаковку Тетра-пак, навтором месте по популярно- сти полиэтиленовые пакеты (подушки) (34,7%), дляоставшихся 26,3% упаковка не имеет значения. Основными критериями при выборе молока определенной марки дляопрошенных респондентов являются вкусовые качества молока (60%),натуральный состав – 15%, кроме того были названы та- кие факторы какраскрученный рекламный бренд – 5% и доступная цена – 20% (рис. 11). Рисунок 11 - Основные критерии при выборе молока, % Как показал опрос, почти три четверти респондентов в покупаемомими продукте отметило оп- тимальность соотношения цена-качество - 80%.Однако 12% опрошенных считает все же полюбив- шуюся им маркудорогой, в то время как для оставшихся 8% респондентов цена не играет роли. Таким образом, изучив современное состояние молока на рынке Казахстана, можно сделать следующие выводы: 1. Наибольшим спросом пользуется пакетированное молоко с длительным сроком хранения (27,5%) со средней степенью жирности – 3,2и 2,5%. 2. Наиболее полюбившейся торговой маркой пакетированногомолока сроком хранения до 12 месяцев стала отечественная марка«ДЭП» производителя ТОО «ДЭП» г. Костанай (39,1%).На втором месте марка «Новый День» производителя ТОО «МИЛХ» г.Костанай- 36,6%. На третьем месте о по- пулярности молоко производителя - ТОО «Лидер 2010» г. Рудный его предпочитают 18,1% населения. На четвертом месте ТОО «Садчиковское» с. Садчиковка – 6,2%. 3. В полюбившейся марке молока покупатели отмечают хорошиевкусовые качества и натураль- ный состав 64 и 25% соответственно. ҚАЗАҚСТАННЫҢ АӨК ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫ: АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ, ВЕТЕРИНАРЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРДЫҢ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ ИННОВАЦИОННОЕ РАЗВИТИЕ АПК КАЗАХСТАНА: ТЕНДЕНЦИИ РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ, ВЕТЕРИНАРНЫХ И ТЕХНИЧЕСКИХ НАУК 263 4. Соотношение цена-качество считают оптимальным две третинаселения, т.е. 80%. 5. Предпочитаемыми видами упаковок считаются полиэтиленовыепакеты и Тетра Пак. 6. В ходе исследования выяснилось, что 52% опрошенных предпочитают покупать продукцию в супермаркетах, 24% отдали свое предпочтение продуктовым магазинам, 18% предпочитают гипер- маркеты и оставшиеся 6% приобретают продукцию в др. местах (ларьки на рынках.) Литература 1 https://www.group-global.org/ru/node/15709 2 Стурза А. Д., Прохасько Л. С., Канарейкина С. Г. Анализ потребительских предпочтений кефи- ра на рынке Челябинска //Молодой ученый. - 2015. - №19. - С. 211-215. 3. http://365-tv.ru/index.php/analitika/kazakhstan/1153-analiz-rynka-moloka-i-molochnykh-produktov- v-kazakhstane 4. www.spk-soltustik.kz ӘӨЖ 581.8 ӨСУ ЖАҒДАЙЫНА БАЙЛАНЫСТЫ СOLEUS ӨСІМДІГІНІҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Шакиржанова И.С. - магистрі, Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті. Дурмекбаева Ш.Н. - б.ғ.к., доцент, Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті. Мемешов С.К. - а.ш.ғ.к., доцент, Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті. Асылбек Т. - мұғалім, Көкшетау қаласы. Өсу жағдайына байланысты Сoleus өсімдігінің биологиялық ерекшеліктері талқыланған. Негізгі ұғымдар: Сoleus өсімдігі, калий лигногуматы, анатомиялық құрылысы, гуминді заттар. Қазіргі кезде экологиялық таза гумин қышқылдарының тұздарынан құралған гуминді препарат- лигногуматты пайдалану арқылы зерттеулер жүргізу өзекті тақырып болып саналады. Лигногуматты алу технологиясы кез келген лигнинді затты кең спектрлі гуминді препаратқа айналдырады. Гуминді заттардың құрамында жоғары молекулалы қосылыстар ғана емес, сонымен қатар тұздылығы төмен гуминді компоненттер мен өсімдіктің биологиялық белсенділігін арттыратын және сіңірілуіне мүмкіндік беретін макро және микроэлементтер бар [1, 67 б.]. Гуминді заттар топырақтың физико-химиялық құрамын жақсартуда ерекше орын алады. Олар топырақтың микрофлорасын белсендіріп, құрамындағы заттардың миграциясына қатысады және өсімдіктің өнімділігін арттырады [2, 82 б.].Гуминді қосылыстар физиологиялық белсенді заттар болып табылады. Олар топырақ пен өсімдіктегі алмасу құбылыстарын реттеп отырады. Ғалымдардың дәлелдеуі бойынша гуминді заттар түсімді көбейтіп, дақылдың көлемін ұлғайтып, пісіп жетілу уақытын тездетіп қана қоймай өнімнің сапасын да жоғарылатады [3,309б.]. Гуминді заттарды қолданғанда ауылшаруашылық дақылдарының және егін шаруашылығының өнімділігінің артуына байланысты әлем бойынша сұраныс артуда. Осыған байланысты зерттеу жұмысымыздың мақсаты – Coleus өсімдігінің биологиялық ерекшеліктеріне калий лигногуматының әсерін анықтау. Coleus өсімдігі сәндік мақсатта өсірлетін бөлме өсімдіктерінің бірі болып саналады. Бөлме өсімдіктерін адамзат 5000 мың жыл бұрын өсіре бастаған. Әрине гүлдер бөлмені жайлы етіп, әсемдікке бөлеп, жағымды атмосфераның қалыптасуына үлкен әсерін тигізеді. Бірақ, соңғы жылдары ғалымдар бөлме өсімдіктерінің басқа да қасиеттерін анықтаған [4, 22 б.]. Бөлме өсімдіктері тек сәндік мақсатта ғана емес, сонымен қатар ауаны тазартқыш ретінде де қолданылады. Жабық бөлмелерде, кеңселерде, үлкен ғимараттарда түрлі жағдайларға байланысты ауасында әр түрлі токсинді заттардың жинақталуы, компьютер мен теледидардан бөлінетін электромагниттік сәулелер, даладан енетін ауада машина мен темекі түтінінің құрамында денсаулыққа зиянды бензол, толуол сияқты заттардың болуымен байланысты [4, 43б.]. |